سوال :عناوین دفاتر این طرح چیست و چه کسانی در نگارش این مجموعه مشارکت داشته اند؟
جواب : ایده نخستین شکل گیری طرح «از نگاه نبوی (ص)» از سال ۱۳۸۵ و هم زمان با سالی که از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی ) مزین به نام سال پیامبر اعظم(ص) گشت، با مشارکت سازمان ملی جوانان زده شد. به یمن ۲۳ سال دوران نبوت پیامبر اکرم (ص)، این طرح در قالب۲۳ دفتر می‌کوشد عناوین و موضوعات متنوعی را در عرصه‌های اعتقادی، معرفتی، عرفانی، اخلاقی، اجتماعی، فرهنگی، ادبی حقوقی، سیاسی و … از نظرگاه نبی مکرم اسلام(ص) مورد بررسی قرار دهد. مجموعه طرح«از نگاه نبی (ص)»، در عرصه‌ها و شاخه‌های متنوعی سامان یافته است.در زمینه اعتقادی ـ معرفتی، دفاتر «معنا و هدف زندگی»،«سیمای انسان»، «فلسفه اخلاق»، در زمینه عرفانی، دفاتر «پندهای عرفانی»،«عشق و محبت»، در زمینه تربیتی واخلاقی، دفاتر «بیداری»، «شادمانی»،«خانواده»،«زنان» و«اخلاص»،در زمینه اجتماعی ـ فرهنگی دفاتر«رفاه گستری»،«تمدن»،«مدیریت فرهنگی»و«مسجد»،در زمینه حقوقی،دفاتر«حقوق مردم در حکومت»،«مدارا و خشونت»، «حکومت»،«رفتار با مخالفان»و «اهل کتاب»، در زمینه سیاسی دفاتر «جنگ»، «دیپلماسی و رفتار سیاسی»، در زمینه ادبی دفتر «شعر و شاعری» و در زمینه اقتصادی دفتر «اقتصاد» به رشته تحریر درآمده است. دکتر محمدحسن قدردان قراملکی، حجت‌الاسلام دکتر محمد جواد رودگر، حجت‌الاسلام سید مهدی قانع، حجت‌الاسلام حسن معلمی، علیرضا موفق، دکتر عباس برومند اعلم، دکتر فاطمه جان احمدی، دکتر زهیر صیامیان گرجی، دکتر علی نجفی ایوکی، دکتر محسن سیفی،حجت الاسلام دکتر حمید رضا شاکرین،حجت الاسلام محمد حسین پور امینی،حجت الاسلامحیدر همتی، فرزانه حکیم زاده، دکتر ریحانه شهربافی، عباس بشیری، نصر الله سلطانی، سمیه باقری ،حمید رضا مطهری، دکترسیده فهیمه ابراهیمی وروح الله چاوشی نویسندگان دفاتر این مجموعه هستند . در اینجا جا دارد به رسم ادب از تلاش آغازین در طراحی عناوین این مجموعه و نظارت مستمر اعضای شورای علمی طرح «از نگاه نبی (ص)» حجج اسلام و آقایان محمدباقر پور امینی، محمدرضا ضمیری، فاضل حسامی، سید رضا کلوری، رامین تبرایی، دکتر مهدی جمالی‌فر،دکتر عبدالله محمدی، دکترسید یاسر قزوینی، حسن کاظمی، دکتر مهدی داداش‌نژاد، حیدر همتی و دکتر محمود صادقی علوی تشکر کنم.
سوال : دفاتر مربوط به حوزه های اعتقادی ـ معرفتی این مجموعه به چه موضوعاتی می پردازند ؟
جواب :در این حوزه ۳ دفتر در این مجموعه کار شده است ؛ در دفتر «معنا و هدف زندگی»،پرسش از علت به وجود آمدن انسان است در این نوشتار این سئوال مهم بشر به دین و آموزه های پیامبری که وظیفه اصلی او پاسخگویی به پرسش های مهم بشریست ، عرضه می شود و از ایشان پرسیده می شود چرا خداوند عالم و به طور خاص انسان را آفریده است؟ آیا اصلاً هدفی برای آفرینش در نظر خداوند وجود داشته و اگر بوده به طور واضح کدام است؟دفتر دوم دفتر سیمای انسان می باشد؛در دفتر «سیمای انسان»،پاسخ این سوالات از لابه لای سیره پیامبر اکرم استخراج می شود که :ساختار وجودیانسانچیست؟آیاانسانموجودی جسمانیاستیاازبعددیگرینیزبرخورداراست؟انسانچگونهپیداشدهوازچهچیزیخلقشدهاست؟از کجاآمدهوبهکجامیرود؟فلسفهآفرینشاوچیست؟ارزشومقامانسانچیست؟آیاانسانبرموجوداتدیگربرتریدارد؟صفاتو عواملرشدانسانچیست؟موانعرشدانسانکدام است؟ و نهایتا در دفتر سوم یعنی دفتر «فلسفه اخلاق»،عقل عملی و نظری ،رابطه باید و هست، کلیت قواعد اخلاق ، رابطه اخلاق و دین محور های اصلی مباحث خواهند بود .
سوال :در زمینه تربیتی واخلاقی چه مباحثی از منظر نبی مکرم اسلام در این مجموعه مورد توجه قرار گرفته است ؟
جواب: دفتر «خانواده» در این مجموعه،در پی آن است که برخی آموزههای نبوی در زمینۀ ازدواج، حقوق والدین، تربیت فرزندان و رفتار با همسر را به عنوان برترین سرمشق برای زندگی سعادتمندانه، در منظر مخاطب قرار دهد.یکی از مسائل مهم جامعه که همواره و در همه اعصار با شبهاتی از جانب مغرضان همراه شده جایگاه و حقوق زنان در اسلام است که در دفتر «زنان»،تلاش شده تا جایگاه این قشر نزد پیامبر اعظم و دیدگاه آن حضرت درباره نقش سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی زنان ، بررسی شود.از سوی دیگر موضوع شادمانی هم به عنوان یکی از جدی ترین موضوعات معاصر مورد توجه قرار گرفته و مفهوم شناسی شادی و نشاط،عوامل و موانع شادی درنگرش پیامبر (ص) آثار مثبت شادی و نشاط ۳ بخش اصلی دفتر «شادمانی»را شکل می دهد .دفتر چهارمی که در مجموعه طرح «از نگاه نبوی (ص)» به حوزه اخلاق و تربیت باز می گردد ،«بیداری » نام دارد ؛ در دفتر «بیداری»، گفته می شود که بیداری از خواب هایی چون جهل ،غفلت و بی خبری ،ضلالت ، شرک ، کفر، سلطه پذیری ، ظلم ، جدایی و انشعاب و …سرلوحه رسالت پیامبر اکرم(ص) بوده و در ادامه چرایی و چگونگی پایداری این بیداری بیان می شود. از جمله مهم ترین مفاهیم اخلاقی، اخلاص است؛ این مفهوم متعالی به طور خاص از نظر گاه پیغامبر اسلام(ص) در این مجموعه مورد بررسی قرار گرفته است ؛دفتر «اخلاص»ابتدا از معناشناسی اخلاص شروع میکند؛ سپس جایگاه، اهمیت و حقیقت و مولفههای آن را میکاود. در دنباله بحث مولف کتاب، فراخنای اخلاص و درجات و مراتب آن را به بحث مینشیند.
دفاتر «پندهای عرفانی»،«عشق و محبت» که در حوزه دفاتر عرفانی این مجموعه قرار دارند، به کدام محورها گرایش دارند؟
در دفتر «عشق و محبت»،اقسام و انواع محبت، گستره و قلمرو محبت، محبت و جوان در کلام و کردار نبوی، نقش محوری محبت در زندگی فردی و اجتماعی، متعلق های محبت اعم از خدا و اولیای خدا، رابطه و پیوند معرفتی- محبتی با اولیاء الله یا نسبت وجودی انسان متکامل با انسان کامل مکمل ، راه کارهای محب خدا و محب محبوبان خدا شدن و کارکردهای محبت مورد بحث و تحقیق و تدقیق قرار گرفته است.هم چنین در دفتر «پندهای عرفانی»، از مفهوم‌شناسی پند و موعظه، ویژگی‌های مفهوم پند و موعظه، انواع پند و موعظه صحبت می شود.
بار اجتماعی ـ فرهنگی مجموعه عمدتا متوجه کدامیک از دفاتر مجموعه طرح «از نگاه نبوی (ص)» است ؟
تمدّن اسلامی از زوایا و ابعاد گوناگون مورد توجه اندیشمندان و محققان واقع شده و کتاب ها و مقالات متعدّد و متنوّعی در این زمینه به رشته تحریر درآمده است. ولی آنچه در این میان عمدتا مورد غفلت واقع شده و آنچنان که شایسته آن بوده است مورد توجه واقع نشده، نقش اساسی و بی بدیل پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) در پایه گذاری و تأسیس این تمدّن عظیم است. در دفتر «تمدن» به این مهم پرداخته می شود . دفتر دیگری که به مقوله فرهنگ توجه خاصی دارد ، دفتر «مدیریت فرهنگی» است . اصلی ترین سوالدفتر «مدیریت فرهنگی»،این است که نبی مکرم اسلام چگونه و با چه اسلوبی دولت نبوی را در مدینه مدیریت می کرد؟ و شاخص های مدیریت فرهنگی عصر نبوی چه بود؟ دفتر «مسجد»هم در این مجموعه اشارهبه وضعیت کارکردی مسجد در زمان پیامبر (ص) دارد.در دفتر «رفاه گستری»تبیین ضرورت و چرایی گسترش رفاه از منظر پیامبر (ص) محور اصلی کتاب است و دوسوال مهم در کتاب پی گیری می شود که کدام رفاه در سیره پیامبر (ص)اسلام مورد توجه قرار داشته است ؛ رفاه مادی یا رفاه معنوی ؟ و رفاه فردی یا رفاه جمعی؟در ادامه خواننده می تواند تعامل شناسی و نسبت سنجی رفاه با مفهوم سعادت را درک کند و با مصادیق رفاه زیستی، رفاه اعتقادی ،رفاه اجتماعی و رفاه روحی -روانی، آشنا شود .
نحوه مدیریت و حکومت پیامبر(ص) در چه دفاتر و با چه محور ها و ریز محورهایی در این مجموعه مورد توجه قرار گرفته است؟
در دفتر «حکومت»، نویسنده این خط را پی می گیرد که نخستین حکومتی که توانسته است میان مردم سالاری ـ به معنای واقعی کلمه با دینداری را جمع نماید حکومت اسلامی پیامبر(ص) در مدینه است، پایه های این حکومت بر دو اصل اساسی «نص» و «بیعت» استوار است و این حکومت با تبیینی ظریف، روابط میان این دو اصل را مشخص کرده است. « نص» تقریری دیگری از همان دینداری و شاید جزیی از آنست و «بیعت» نیز با اندکی توسعه منطبق بر مردم سالاری مورد نظر اسلام می تواند باشد. شناخت نوع روابط و حدود میان این دو گزینه همان چیزی است که امروز ما در نظام حکومتی خود به آن نیازمندیم.دفتر «حقوق مردم در حکومت»،می کوشد نشان دهد در عین حال که حکومت نبوی حکومت الهی و آسمانی است، در عین حال به حقوق و جایگاه واقعی مردم در چهارده سده پیش پرداخته و آن را نه به صورت تئوری نظری بلکه در عمل و واقعیت نیز متجلی نموده است.در دفتر «مدارا و خشونت»،با تفکیک مرزها و عرصه های مدارا و خشونت می کوشد اسلام را آیین جامع و معتدلی معرفی کند که در سیره بنیان گذار آن -حضرت محمد-هر دو ساحت مورد توجه و اهتمام قرار گرفته است، لکن اصل و مبنا در سیره حضرت اصل مدارا و اهتمام به روش عقلی و منطقی است که در صورت ضرورت و عدم دستیابی به نتیجه از این راهکار نوبت به راهکار خشونت مشروع و قانونی می رسد. پیامبر اکرم مخالفانی هم در مسیر حکومت خود داشته است،در دفتر «رفتار با مخالفان»،پاسخ این سوالات به خواننده داده می شود که مخالفان سیاسی پیامبر (ص) چه کسانی بودند ؟ پیامبر اسلام چه اقداماتی را برای تامین انسجام سیاسی انجام داده اند ؟ وپیامبر اسلام با مخالفان سیاسی به چه نحوی رفتار نموده است؟ یکی از جلوه های مهم حکومت پیامبر تعامل ایشان با غیر مسلمانان است ؛به همین خاطر دفتری مستقل با همین موضوع در مجموعه حاضر تدوین شده است.آنچه در دفتر «اهل کتاب»، بدان پرداخته شده است بیان اجمالی از کنش و واکنش صورت گرفته در تعامل پیامبر رحمت با اهل کتاب است. طبیعتاً ذکر همه حوادث در این مجال امکان پذیر نبوده لذا پس از مقدمه ای واجب در باب وضعیت دینی شبه جزیره و عقاید اهل کتاب در ارتباط با ظهور پیامبر خاتم، به مصادیق این تعامل پرداخته شده است .
نگاه پیامبر (ص) به اصول سیاست داخلی و سیاست خارجی در این مجموعه چگونه منعکس شده است ؟
در دفتر «جنگ»،به سیره اخلاقی و نظامی پیامبر(ص) در برخورد با پدیده جنگ و دشمن بر اساس گزارش های تاریخی پرداخته شده است. و همچنین این دفتر نگاهی اجمالی و مقایسه ای با «حقوق بشر دوستانه» و «حقوق جنگ» امروزی دارد که داعیه دار حمایت از حقوق بشر و مبارزه با تروریسم و خشونت است.در دفتر «دیپلماسی و رفتار سیاسی» نیز تلاش می شود تا اصول حاکم بر سیاست خارجی نبوی یعنی اصل نفی سبیل و عزّت اسلامی، اصل دعوت،اصل رعایت احترام متقابل واصل وفای به عهد و پیمان مورد بررسی قرار گیرد و به شرایط برقراری روابط دیپلماتیک با بیگانگان اشاره شود . هدف نویسنده در این دفتر آن است کهدیپلماسی نبوی را در سه لایه دیپلماسی قبایلی،دیپلماسی منطقه‌ای ودیپلماسی فرامنطقه‌ای زیر ذره بین قرار دهد .اشاره به دیپلماسی نبوی با دولت های روم و ایران از جمله بخش های جالب این دفتر به حساب می آید .
تا چه میزان تلاش شده است تا خواننده نگاه جامعی از ابعاد شخصیتی نبی مکرم اسلام(ص) بعد از خواندن این مجموعه پیدا کند ؟
در این مجموعه تلاش شده است تا شخصیت ادبی ایشان هم مورد توجه قرار گیرد بر این اساس دفتر «شعر و شاعری» برآنست تا به شعر پیش از ظهور اسلام بپردازد و از نوع، ویژگی، و موضوع آن پرده بردارد و جایگاه شاعر آن دوره را به مخاطب بنمایاند، تا در نهایت مخاطب به پاسخ این پرسش برسد که در زمان پیدایش اسلام، شعر و شاعری در نزد عرب ها چه جایگاهی داشته و بر چه محوریتی می چرخید و آن حضرت در چه فضایی ظهور کردند؟تبیین نگاه اسلام و قرآن کریم درباره شعر و شاعری نیز در این دفتر مورد نقد و تحلیل قرار می گیرد، تا نگاه و برخورد پیامبر اعظم(ص) به شعر و شاعران آن دوره و داوری هایی که نسبت به این موضوع داشته، برای مخاطب دریافتنی تر باشد.در این دفتر به تأثیر پیامبر اکرم بر روند شعر و شاعری اشاره می شود و در آن از تعامل آن حضرت با شعر و شاعران صحبت خواهد شد. هم چنین نسبت به تفکر اقتصادی پیامبر در این مجموعه بی تفاوت نبوده ایم و در دفتر «اقتصاد»اقتصاد حجاز در آستانه بعثت، تخصیص درآمدها و عدالت، الگوی مصرف ، کار و تلاش محور های اصلی تحقیق هستند .
اهمیت انتشار مجموعه طرح«از نگاه نبی (ص)»، در عصر حاضر چیست ؟
حوادث اخیر تروریستی در اروپا و خصوصا کشور فرانسه و موضع گیری مقامات غربی نشان داد که مقوله اسلام‌هراسی به پروژه اسلام ستیزی نزدیک می شود. غربیان همواره اسلام را از پشت شیشه های خصومت آمیز و جنگ های تاریخی نگریسته اند و این رویکرد در نگرش شان نسبت به مسلمانان عصر حاضر نیز تاثیر گذاشته است. از جمله محورها ی اصلی که غرب در جریان حوادث اخیر تروریستی بر روی آن تمرکز نموده است ، طرح شبهاتی درباره گسترش اسلام از طریق شمشیر، ، امت اسلام به عنوان امتی بی‌فرهنگ، منزوی ، شرور و تهدیدی برای صلح‌جهانی و … است.متاسفانه آرایش فکری و رسانه ای برنامه ریزی شده ای در جهت اهانت به مقدسات اسلامی ، در غرب وجود دارد ضرورت مقابله با حرکت های خزنده این چنینی از سوی جهان اسلام ضروری خواهد بود. از سوی دیگر سال گذشته نشریه خارجی چارلی ایبدو در اغلب کاریکاتورهایی که منتشر می کرد، شخصیت های مسلمان از جمله پیامبر اکرم (ص) را ، با ظاهری شبیه به چهره های تکفیری ها نشان می داد. برخی جریان های معاند در صدد اند تا، همه مسلمانان و تمامیت اسلام، با تکفیری ها برابر معرفی کنند. این رویکرد ها و خطرات رسالت معرفی راستین حقیقت دین مبین اسلام و پیامبر آن را بیش از پیش گوشزد می کند؛ همان گونه که مقام معظم رهبری در نامه اخیر خود خطاب به جوانان اروپا و امریکای شمالی اشاره فرمودند افکار عمومی به جای رجوع به رسانه های دروغگوی غربی باید به منابع اصیل معرفتی و وجدان عمومی خود رجوع کنند تا به درک درستی از اسلام و پیامبر این آیین دست یابند و انتشار مجموعهطرح«از نگاه نبی (ص)»، نیز گامی هر هرچند کوچک در این مسیر است.
