به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام ابوالحسن غفاری مدیر گروه معرفت‌شناسی پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه در گفت‌وگو با رسا، به تبیین نقش علامه طباطبایی(ره)در احیا و گسترش علوم عقلی در حوزه پرداخت و اظهار داشت: بدون شک پس از ملاصدرا بنیانگذار حکمت متعالیه، چند حکیم و فیلسوف در بسط و توسعه حکمت متعالیه نقش اساسی و تعیین کننده دارند.
وی افزود: حکیم ملاعلی نوری، آقا علی مدرس زنوزی، حاج ملاهادی سبزواری و علامه طباطبایی از این گروه اند، اما در این میان علامه طباطبایی(ره) علاوه بر تسلط بر حکمت و دیگر علوم اسلامی به اندیشه فلسفی غرب نیز توجه داشت.
حجت‌الاسلام غفاری در ادامه با اشاره به کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» به عنوان یکی از برترین آثار فلسفی معاصر تأکید کرد: علامه در این کتاب با نقد مکتب ماتریالیسم نشان داد که از مبانی فکری و فلسفی ماتریالیسم آگاه بوده و به همین دلیل نقدهای او بر ماتریالیسم و اندیشه های پوزیتیویستی او را در زمره قویترین مدافعان حکمت اسلامی و منتقدان برخی گرایش های فلسفه غرب قرار داده است.
وی تصریح کرد: به حق می توان گفت علامه یگانه فیلسوف اسلامی جریان ساز در دوره معاصر است که اندیشه های فلسفی او محل مراجعه بسیاری از متفکران مسلمان و غیر مسلمان قرار گرفته است و در بحث تولید علوم انسانی اسلامی محوری ترین فیلسوف و متفکر مسلمان در جهان است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه خاطرنشان کرد: علامه در دوره ای که فلسفه در حوزه های علمیه رواج چندانی نداشته و اقبال شایسته ای به فلسفه دیده نمیشد سه کار بزرگ و تاثیر گذار را انجام داد؛ نخست با تربیت شاگردان شایسته و خوش استعداد تراث علمی حکمای پیش را به نسل های بعدی منتقل کرد و حکمت و فلسفه توسط شاگردانی مانند شهید مطهری، شهید مفتح، آیت الله جوادی آملی، آیت الله مصباح یزدی، آیت الله حسن زاده آملی و مرحوم آیت الله انصاری شیرازی در حوزه های علمیه و دانشگاها بسط و گسترش پیدا کرد.
وی با بیان این که علامه با توجه دادن شاگردانش به ضرورت پرداختن به فلسفه و حکمت در دوره معاصر ضرورت حکمت و فلسفه و اهداف و مزایای آن را در حوزه های فکری فرهنگی نهادینه کرد، گفت: در اثر این تلاش بود که رشته های گوناگون فلسفه در دانشگاه ها و حوزه شکل گرفت.
وی تأکید کرد: موفقیت علامه و شاگردان او در نقد و ابطال اندیشه ماتریالیستی و مارکسیستی و تلاش جدی آنان برای مبارزه با کسانی که تفسیر و تبیین التقاطی و انحرافی از دین به دست می دادند، ضرورت بیش از پیش پرداختن به فلسفه و علوم عقلی را اثبات کرد.
با اشاره به کار بزرگ دیگر علامه در ارتباط با فلسفه تصریح کرد: ایشان با تدوین کتاب هایی مانند اصول فلسفه و روش رئالیسم، بدایه الحکمه و نهایة الحکمة که امروزه جزء متون درسی حوزه و دانشگاه به شمار می رود متنی که در واقع چکیده حکمت اسلامی بوده و آخرین یافته های فلسفی را نیز دربر دارد، در گسترش علوم عقلی تاثیری انکار ناپذیر دارد.
وی خاطرنشان کرد: علاوه بر آن که گفتیم در کتاب ارزشمند المیزان مباحث فلسفی زیادی مطرح شده است، به عنوان مثال می توان در لابه لای مباحث این کتاب، مباحث نفس شناسی فلسفی، انسان شناسی فلسفی و دیگر مباحث را مشاهده کرد و همچنین علامه در بسیاری از جاهای همین کتاب به نقد متفکران غرب نیز پرداخته است.
حجت‌الاسلام غفاری کار بزرگ سوم علامه طباطبایی(ره) را تاثیر ایشان در گسترش و توسعه فلسفه در نوآوری ها و ابتکارات ایشان عنوان کرد و یادآور شد: علامه طباطبایی تنها شارح و مبین حکمت صدرایی و دیگر حکمت های اسلامی نیست بلکه او با درک درست و تسلط بر فلسفه اسلامی، فیلسوف و حکیمی مبتکر است که با ابتکارات خود فلسفه اسلامی را چندین گام به پیش برده است.
وی ادامه داد: به عنوان نمونه بحث اعتباراتی که او مطرح کرده است بحث ابتکاری و نو هست که در عرصه تولید علوم انسانی اسلامی می تواند کاربرد زیادی داشته باشد.
مدیر گروه معرفت‌شناسی در بخش دیگری از این گفت‌وگو به اهمیت فلسفه و ضرورت توجه بیشتر مدیران حوزه به علوم عقلی پرداخت و عنوان کرد: امروزه با توسعه علوم در جهان و شبهاتی که بر افکار و عقاید و اندیشه دینی متوجه هست شکی در ضرورت توجه مدیران و دست اندرکاران حوزه به فلسفه و علوم عقلی وجود ندارد.
وی اضافه کرد: با گسترش رسانه ها و با توفیقات و پیروزی هایی که انقلاب اسلامی در عرصه مواجهه فرهنگی و فلسفی در جهان به دست آورده است حجم تهاجم به اندیشه دینی و تفکر اسلامی از مباحث خداشناسی گرفته تا مباحث نبوت و امام شناسی و معاد بیشتر شده است، از این رو با توسعه فلسفه و توانمند کردن محققان در قلمرو مباحث عقلی می توان بسیاری از شبهات را پاسخ داده و در میدان مبارزه و جهاد علمی پیروز شد.
حجت‌الاسلام غفاری با بیان این که غرب سکولار با تمام توان به میدان مبارزه آمده است تا جامعه اسلامی را تهی از عقلانیت و دین و اخلاق کرده و اهداف و نقشه های خود را پیاده کند، ابراز داشت: به نظر بنده یکی از راه هایی که می توان بر این توطئه دشمن غلبه کرد آشنایی و تسلط بر ادبیات فلسفی و عقلی است.
وی خاطرنشان ساخت: بحمدالله منابع دینی ما پراز تشویق به تعقل و خردورزی است و حوزه های علمیه شیعه به برکت همین تشویق ها همواره در طول تاریخ پیشگام در علوم عقلی بوده اند، بنابراین باید مسؤولین محترم با فراهم کردن زمینه های لازم در گسترش علوم عقلی سهیم باشند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه در پایان با بیان این که تلاش این عزیزان را در حوزه نباید نادیده گرفت، گفت: انصافاً پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به برکت حمایت و تشویق امام راحل و رهبر معظم انقلاب و اهتمام مسؤولان گرامی علوم عقلی از کنج غربت نجات یافته و امروزه شاهد گسترش کرسی های دروس عقلی در حوزه و دانشگاه هستیم، در عین با توجه به حجم نیازی که امروزه در عرصه بین المللی به علوم عقلی وجود دارد باید بیش از پیش در گسترش این علوم کوشش نمود.
