هیات حمایت از کرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره
۱. تاريخ تأسيس:
۱۷ دي ماه ۱۳۸۲
۲. مبناي تأسيس
الف) پاسخ تاريخي رهبر معظم انقلاب (حفظه الله) به نامه جمعي از دانش آموختگان حوزه (مورخ ۱۶ / ۱۱ / ۸۱):
از شوراي محترم انقلاب فرهنگي و به‌ويژه رياست محترم آن نيز مي‌خواهم که اين ايده را (ايده آزادانديشي، نظريه‌پردازي، نقد و مناظرات علمي) در اولويت دستور کار شورا، براي رشد کليه علوم دانشگاهي و نقد متون ترجمه‌اي و آغاز «دوران خلاقيت و توليد» در عرصه علوم و فنون و صنايع و به ويژه رشته‌هاي علوم انساني و نيز معارف اسلامي قرار دهند تا زمينه براي اين کار بزرگ به تدريج فراهم گردد.
اميدوارم مراحل اجراي اين ايده، دچار فرسايش اداري نشده و تا پيش از بيست و پنجمين سالگرد انقلاب، نخستين ثمرات مهم آن آشکار شده باشد.
ب) مصوبات شوراي عالي انقلاب فرهنگي، طي جلسات ۵۳۱، ۵۳۲ و ۵۳۳ مورخ ۹ و ۳۰/۱۰/۱۳۸۲ و ۱۷/۱۱/۱۳۸۲ مبني بر تأسيس «هيأت حمايت از كرسي‌هاي نظريه‌پردازي، نقد و مناظره (ويژة علوم انساني و معارف اسلامي)».
۳. مبناي واگذاري مأموريت ملي به پژوهشگاه
مصوبه جلسه ۵۷۱ شوراي عالي انقلاب فرهنگي، مورخ ۱/۸/۱۳۸۴.
۴. روند شکل‌گيري و آغاز فعاليت
ـ تأکيد مقام معظم رهبري به ضرورت ايجاد جنبش نرم‌افزاري در ديدار با انجمن اهل قلم، ۸/۱۱/۱۳۸۱.
ـ نامه جمعي از دانش‌آموختگان حوزه به رهبر فرزانه انقلاب، مبني بر نياز کشور به آزادانديشي و ايجاد حرکت علمي روشمند، ۱۳/۱۱/۱۳۸۱.
ـ پاسخ حکيمانه و تاريخي مقام معظم رهبري به فضلاي حوزه و خطاب قرار دادن شوراي مديريت حوزه علميه قم و شوراي عالي انقلاب فرهنگي، ۱۶/۱۱/۱۳۸۱.
ـ تشکيل هيأت حمايت از کرسي‌هاي نظريه‌پردازي، نقد و مناظره (ويژه علوم انساني و معارف اسلامي) بر اساس مصوبات جلسات ۵۳۱، ۵۳۲، ۵۳۳ شوراي عالي انقلاب فرهنگي، ۱۷/۱۱/۱۳۸۲.
ـ آغاز به کار فعاليت هيأت در فرهنگستان علوم جمهوري اسلامي ايران، ۱۸/۳/۱۳۸۳.
ـ انتقال دبيرخانه هيأت به پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي بر اساس مصوبه جلسه ۵۷۱ مورخ ۱/۸/۱۳۸۴ شوراي عالي انقلاب فرهنگي، ۱/۸/۱۳۸۴.
ـ تشکيل اولين جلسه هيأت (جلسه نهم) در پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، ۱۶/۸/۱۳۸۴.
۵. موضوع فعاليت
بر اساس ماده ۲ و ۷ نظامنامه هيأت، موضوع فعاليت هيأت عبارت است از:
- ۱. تعيين اصول راهبردي و سياست‌هاي اجرايي براي عملي‌سازي و تأسيس کرسي‌هاي علمي.
- تعيين سياست‌هاي حمايتي و ضوابط تشويقي براي ترويج و رونق کرسي‌هاي علمي.
- تدوين برنامه‌ها و تهيه و تنظيم آيين‌نامه‌ها و دستورعمل‌ها.
- فراهم نمودن زمينه لازم براي تحقق اهداف کرسي‌هاي علمي.
۶. اهداف و سياست‌ها
- حمايت ويژه از مباحثات روشمند و قابل داوري و تبديل آن به تجربه انباشته و جمع‌بندي شده.
- زمينه‌سازي ويژه براي نهضت توليد و عرضه نظريه اسلامي در علوم انساني.
- علمي کردن مجادلات و تخصصي کردن گفت‌و‌گوهاي فرهنگي و ايجاد فرصت رسمي و علمي و قانوني براي عرضه ايده‌ها و نقد و کالبدشکافي آنها.
- نهادينه‌سازي انديشه و بيان و امکان تبادل آراي علمي با رعايت اخلاق و منطق گفت‌و‌گو و قانون اساسي.
- کاستن از تنش‌ها و بحران‌هاي فرهنگي و مهار غوغاسالاري، عوام‌زدگي و عوام فريبي در مباحث فرهنگي و ديني در سطح دانشگاه.
- ۶. تشويق نخبگان و مراکز علمي کشور به ارائه نظريات پژوهشي و توليد نظريه در علوم انساني با اتکا به مباني اسلامي به منظور خروج از جزم‌هاي ترجمه‌اي و وارداتي و نيز تحجر و قشري‌گري.
- پاسخگويي به نيازهاي فکري و معرفتي و اطلاع رساني در مسائل علمي و فرهنگي مورد توجه دانشگاهيان.
- شفاف‌سازي محل نزاع و ابهام در جبهه‌بندي فکري و فرهنگي و جمع‌بندي علمي مباحث مهم به منظور رشد فرهنگي جامعه.
۷. ارکان و سازمان
- مجمع هيات: مرکب از شخصيت‌هاي حقيقي و حقوقي مصوب شوراي عالي انقلاب فرهنگي.
- شوراي علمي دبيرخانه.
- شوراي راهبري دبيرخانه.
- دبير و رييس دبيرخانه.
- دبيرخانه هيات.
- خانه ملي گفت و گوي آزاد.
الف) کرسی‌های علمی (نظریه‌پردازی، نوآوری، نقد و مناظره)
کرسی نظریه‌پردازی یا نقد، به محفل علمی رسمی (اجلاسيه)اي اطلاق می‌شود که یک محقق، در چارچوب مقررات و تحت نظارت هیأت حمایت از کرسی‌ها نتیجه تلاش علمی نوآورانة یا نقادانة خود را ارائه دهد و پس از نقد و داوری متخصصان عالی، و دفاع سند مربوط را دریافت دارد.
ب) کرسی‌های ترویجی (مقدماتی)
کرسی ترویجی یا مقدماتی به محفل علمی اطلاق می‌شود كه توسط موسسات علمی اعم از دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها برگزار می‌شود و از حداقل نصاب تشكيل، كه توسط كميته‌هاي دستگاهي مراکز مشخص مي‌گردد برخوردار بوده، ولي حايز نصاب لازم جهت قرار گرفتن در شمار كرسي‌هاي علمي نيست یا تحت نظر رسمی و کامل هیات حمایت برگزار نشده است.
۸. اصول و قواعد برگزاري کرسي‌هاي علمي(برگرفته از پيام مقام معظم رهبري)
- ۱. وفاداري به اصول اخلاقي و منطق علمي.
- صيانت از ضريب علمي نظريه‌ها و مناظره‌ها.
- برگزاري جلسات در حضور شوراهاي داوري علمي.
- نقد و بررسي نظريه‌ها توسط نخبگان فن و در محضر وجدان علمي.
- التزام به حريت، تعادل، انصاف و عقلانيت در مديريت فرآيند برگزاري کرسي‌هاي علمي.
۹. فرايند برگزاري کرسي
- تقاضاي برگزاري کرسي از سوي:
الف) دستگاه (پس از طي امور مربوط به کميته دستگاهي).
ب) شاخص داوطلب و مدعي.
- تکميل طرحنامه و ارائه مدارک لازم از سوي متقاضي به ضميمة سوابق اقدامات در کميتة دستگاهي.
- بررسي صلاحيت محقق، داوران، ناقدان، سوابق، مدارک و طرحنامه در دفتر کرسي مربوط.
- تأييد صلاحيت داوران، ناقدان، و تعيين نوع مدعا درگروه علمي کرسي مربوط.
- تشکيل جلسة پيش‌کرسي توسط شوراي داوري.
- برگزاري نشست‌هاي طرح و نقد در کرسي.
- تشکيل جلسة قضاوت از سوي شوراي داوري براي تعيين قطعي نوع و سطح مدعا و امتيازدهي.
- بررسي نهايي در بخش علمي مربوط.
- صدور سند (در صورتي که کرسي با موفقيت انجام شده باشد).
- انجام اقدامات حمايتي.
- گزارش به «هيأت حمايت از کرسي‌ها».
- تمهيد کاربرد يا ارتقاء و تکميل.
كرسي‌هاي نظریه پردازی برگزار شده توسط پژوهشگاه تاکنون
- ربا در قرض‌هاي توليدي و تجاري / سيدعباس موسويان.
- نظريه ابتناء (برساختگي تكون و تطور معرفت ديني بر تاثير تعامل مبادي خمسه) / علي‌اكبر رشاد.
- جايگاه مصلحت در فقه اماميه / ابوالقاسم عليدوست.
- اعجازشناختي قرآن / عليرضا قائمي‌نيا.
- چيستي فلسفه دين و مسائل آن / محمد محمدرضايي.
- فلسفه فلسفه اسلامي / عبدالحسين خسروپناه.
- شبكه معرفت ديني / عليرضا قائمي‌نيا.
- اصل هوهويت / احمد احمدي.
- عرفان از نظر منطق فازي / هادي وكيلي.
- الگوي مصرف كلان در جامعه اسلامي / سيدحسين ميرمعزي.
- نظام دفاعي اسلام / محسن مهاجرنيا.
- پارادايم برخورد با سلطه / منوچهر محمدي.
- رويكردي نو در تفسير قرآن بر اساس ترتيب نزول/ عبدالكريم بهجت‌پور.
