به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نهمین نشست از سلسله نشست‌های گفتمان مقاومت با موضوع “نقش مقاومت در تقویت الهیات تقریب” چهارشنبه مورخ ۳۰ آبان ماه ۱۴۰۳ توسط گروه کلام اسلامی و الهیات جدید با همکاری اداره تعاملات علمی بین المللی پژوهشگاه به صورت حضوری برگزار شد.
حجت‌الاسلام دکتر محمدصفر جبرئیلی عضو هیأت علمی گروه کلام اسلامی والهیات جدید پژوهشگاه در این نشست گفتمان به تبیین مبانی قرآنی مقاومت پرداخت و نقش این اصول را در تقویت وحدت و تقریب مذاهب اسلامی تشریح کرد. وی با تأکید بر اهمیت فهم درست از آموزه‌های قرآنی، مقاومت را به‌عنوان راهکاری عملی برای همبستگی مسلمانان معرفی کرد.
مبانی قرآنی مقاومت
دکتر جبرئیلی در سخنان خود به دو قاعده اصلی قرآنی اشاره کرد که بدون تمایز مذهبی، پایه‌های مقاومت را برای همه مسلمانان فراهم می‌کنند:
- قاعده نفی سبیل (آیه ۱۴۱ سوره نساء):
وی با اشاره به این آیه گفت:
“این قاعده به وضوح بر ممنوعیت سلطه غیرمسلمانان بر مسلمانان تأکید دارد.”
او توضیح داد که این اصل، از سوی علمای بزرگی مانند شیخ محمد عبده برای هشدار به دولت عثمانی در برابر فروش اراضی به بیگانگان به‌کار گرفته شده است. دکتر جبرئیلی این قاعده را یکی از ستون‌های اصلی مقاومت معرفی کرد که در دنیای امروز همچنان اهمیت خود را حفظ کرده است.
- قاعده دفاع از مظلوم:
وی با تأکید بر این اصل قرآنی، بیان کرد که دفاع از مظلوم نه‌تنها یک وظیفه اسلامی، بلکه یک ارزش انسانی است که همه مسلمانان و حتی غیرمسلمانان را در بر می‌گیرد. او اظهار داشت که این قاعده، محدود به اختلافات مذهبی نیست و می‌تواند به‌عنوان یک اصل جهانی برای مقابله با ظلم و ستم به‌کار رود.
ثمرات مقاومت
حجت‌الاسلام جبرئیلی به سه ثمره اصلی مقاومت اشاره کرد که می‌توانند نقش مهمی در تقویت وحدت اسلامی داشته باشند:
- طهارت زمین:
مقاومت می‌تواند سرزمین‌های اسلامی را از ظلم، فساد و سلطه بیگانگان پاک کند. - بهره‌گیری از استعدادها:
وی تأکید کرد که مقاومت باعث می‌شود ظرفیت‌ها و استعدادهای مختلف انسانی در خدمت اهداف الهی و اجتماعی قرار گیرند. - حفظ وحدت و یکپارچگی:
دکتر جبرئیلی مقاومت را راهی برای ایجاد انسجام و همبستگی میان مسلمانان معرفی کرد و گفت:
“مقاومت، با تمرکز بر اهداف مشترک، می‌تواند فراتر از اختلافات مذهبی عمل کند و اتحاد واقعی را میان امت اسلامی به وجود آورد.”
موانع تحقق مقاومت
در ادامه، دکتر جبرئیلی به موانعی اشاره کرد که می‌توانند از تحقق مقاومت جلوگیری کنند. وی دو عامل اصلی را به‌عنوان چالش‌های مهم برشمرد:
- دنیاطلبی:
او بیان کرد که تمایل به دنیا و تعلقات مادی، مسلمانان را از اولویت‌های الهی و انسانی دور می‌کند. - هوای نفسانی:
وی این عامل را یکی از بزرگ‌ترین موانع در راه تحقق اهداف مقاومت دانست و تأکید کرد که تنها با تقوای فردی و اجتماعی می‌توان بر این چالش غلبه کرد.
حجت‌الاسلام جبرئیلی در پایان سخنان خود تأکید کرد که مقاومت، نه‌تنها یک وظیفه دینی، بلکه ابزاری مؤثر برای تقویت الهیات تقریب و دستیابی به وحدت واقعی میان مسلمانان است. وی اظهار داشت که با پایبندی به مبانی قرآنی و رفع موانع درونی و بیرونی، امت اسلامی می‌تواند گام‌های بلندی در مسیر تقویت همبستگی و تقریب بردارد.
وی سخنان خود را با این جمله به پایان رساند:
“مقاومت، از دل آموزه‌های قرآنی برخاسته و می‌تواند امت اسلامی را به سمت تمدن نوین اسلامی و حفظ کرامت انسانی هدایت کند.”
