به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، هم اندیشی علمی بازتاب معنویت و عرفان در ادبیات کودکان توسط گروه عرفان پژوهشکده حکمت و دین پژوهی با حضور صاحبنظران این حوزه و نویسندگان آثار کودک و نوجوان در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دفتر قم برگزار شد.
در ابتدای این هم اندیشی که با حضور اساتید و فرهیختگان حوزۀ کودک و نوجوان برگزار شد حجت الاسلام والمسلمین علی فضلی دبیر علمی این نشست و مدیر گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی هدف از برگزاری این جلسه را پیوند میان ادبیات حوزه کودک و ادبیات حوزه عرفان اسلامی دانست و افزود: در این نشست علمی میزبان اساتیدی هستیم که هر یک در حوزه ادبیات کودک صاحب اثار فراوانی هستند و از این رو می توان در بازتاب معنویت و عرفان در ادبیات کودکان از نظرات ارزشمند ایشان بهره برد.
خانم دکتر گرمارودی، به عنوان نخستین سخنران این نشست با اشاره به اینکه در ادبیات، باید آموزش با جذابیت ساختاری همراه باشد گفت: باید بین موضوع و مضمون تفاوت قائل شد و البته باید به سرچشمۀ اصلی معنویت و عرفان که کتاب و سنت هستند، توجه ویژه نمود و در صدد انتقال حقایق نهفته در کتاب و سنت برآمد.
همچنین حجت الاسلام والمسلمین دانشمند که به عنوان دومین سخنران این هم اندیشی سخن می گفت، پس از آن که قطعه شعر کودکانه ای تقدیم به امام زمان(عج) نمود، ضمن پیشنهاد تاسیس مرکز و موسسه ای با نام عِبک یا عباک یعنی عرفان برای کودک ادامه داد: چند گزاره دینی مانند آیۀ وجه الله و آیۀ الست را برای طرح و انعکاس در ادبیات کودک می توان مطرح کرد. با این وجود چند پرسش را می توان پاسخ داد مانند اینکه آیا ذهن کودک، لوح نوشته است یا نانوشته تا پایۀ اندیشه ورزی در این حوزه شکل گیرد.
در ادامه این نشست دکتر پوروهاب بحث را بیشتر به حوزۀ شعر کودک سوق داده و از سه رکن اصلی شعر یعنی عشق و خرد و ادبیت سخن گفت. وی گسترۀ بازآفرینی اشعار شعرای عارف را تابع قوانین منطقی و شرایط اجتماعی دانست و تصریح داشت: مسایل عرفانی مانند وحدت شخصی وجود زیر شاخۀ بحث خداشناسی در موضوع مذهبی است.
وی در پایان به این نکته پرداخت که چقدر میتوان رازگونگی اشعار کودکانه را با رمزگویی اشعار عارفانه همراه کرد.
چهارمین سخنران این نشست حجت الاسلام والمسلمین سبحانی نسب پس از طرح نگاه نقادانه به فبک و ابک، پرسیدند که عرفان برای کودک چه مختصاتی باید داشته باشد تا حدود و ثغور آن مشخص باشد. آنگاه مهمترین مسایل عارفانه در حوزۀ ادبیات کودک را خویشتن شناسی و خدا شناسی دانسته و متقاضی چند اصل در این حوزه شد که با آن اصول ویژگی قصه عرفانی مشخص گردد.
پنجمین سخنران جلسه نیز حجت الاسلام والمسلمین مهاجرانی بود. وی ورود به بحث ادبیات کودک و عرفان را باعث خوشحالی دانسته و دو فایده بر آن برشمر: فایدۀ اول آن را در گسترش عرفان در مخاطب یابی و مخاطب پروری و فایدۀ دوم آن را در طراوت بخشی ادبیات کودکانه با بن مایۀ عرفان دانست و به چگونگی خدمت عرفان به ادبیات کودک اشاره کرد که عرفان می تواند در موضوع سازی، مضمون سازی، ساختار سازی، تکنیک سازی، شخصیتسازی، رمزگویی و در نهایت گفتگو سازی ورود کند و الگو دهد. در پایان نیز از لزوم التفات نویسنده کودک به گریزهای عرفانی در قصه پردازیهای عارفانه به ویژه در بازنویسی قصههای عرفانی سخن گفت.
ششمین سخنران جلسه نیز حجت الاسم والمسلمین سیدی بود. وی با نگاهی آسیب شناسانه به بحث پرداخت و با طرح این پرسش که کارکرد عرفان برای نوجوان تا چه حد می تواند باشد و چه فایده ای دارد گفت: هدف از انتقال عرفان به کودک چیست تا ریل گزاری روشن برای نگارش قصه ها صورت پذیرد. آنگاه از دامنۀ ورود عرفان در ادبیات کودک پرسیدند که چیست؟ نظری یا عملی؟ نیایش یا پرستش یا هستی؟ سپس به لزوم ورود نگاه عرفانی در القای معنای زندگی به نوجوانان پرداختند و ارائۀ راهکارهای عارفانه برای ایجاد زیست معنوی برای نوجوانان را بایسته و شایسته دانستند.
هفتمین سخنران این جلسه دکتر منفرد نیز پس از توجه دادن به معنویت دینی، نیاز مبرم کودک به معنویت را گوشزد کرده و گفت: اهتمام به گسترش میراث معنوی حوزۀ کودک در سراسر کشور امری لازم است و نیاز این حوزه نفوذ و رسوخ روح دینی و معنوی و عرفانی در متن ادبیات کودکانه است. ما باید از استفاده از لعابهای دینی و معنوی و برچسب های اسلامی پرهیز کنیم. ترسیم الگوهای معنوی برای کودکان یکی از بهترین روشهای انتقال پیام معنوی به کودکان است. وی در پایان از شیوۀ توزیع آثار ادبیات معنوی کودک در اقصی نقاط کشور گله کرد و خواستار راهکار مناسب برای توزیع مناسب شد.
هشتمین و آخرین سخنران نیز خانم دکتر میرزایی که در قالب ارسال پیام در چند جمله نظرات خود را بیان کرد کارکردهای ارزشمند ادبیات کودک را تربیت کودکان دانست و گفت: یکی از گرایشهای تربیتی، تربیت عرفانی است و تربیت عرفانی خود دارای اصول و قواعدی است که مهمترینشان قواعد توحیدی است و باید آن را با متن قصهها چون بذری در دل کودکان کاشت و پروراند تا آهسته آهسته زیست توحیدی را برای آنان ترسیم نمود.
