مظلوميت امام علی(ع) به روایت دانشنامه امام علی(ع)
نوشتاری برگرفته از مقاله «مظلوميت امام علی(ع)» جلد اول دانشنامه امام علی(ع)
ظلم به معناي پايمال كردن حقوق ديگري است، و چون حضرت امير(ع) امام واجبالاطاعه و خليفه بلافصل و برترين آفريده پس از خاتم‌انبيا بود، غصب خلافت حضرت، دروغ بستن بر او، انكار فضايل وي و پيروي نكردن از دستورهايش، هر يك، ظلم بزرگي بهشمار ميرود. مظلوميت امام علي (ع)، جنبهها، جلوهها و مصداقهاي گوناگوني دارد كه شرحی از آنها در مقاله «مظلومیت امام علی (ع)» در دانشنامه امام علی (ع) آمده است.
اصل مظلوميت و جلوههاي مظلوميت حضرت علی (ع) از زبان معصومان اشاره شده است. پيامبر اکرم (ص) بارها با عبارتهاي گوناگون به مظلوميت امام علي (ع) پس از خود، اشاره كرده است؛ از جمله فرمود: «اي علي! تو پس از من مظلوم خواهي بود. واي بر كسي كه به تو ظلم روا دارد».
رواياتي نيز وارد شده كه پيامبر اعظم (ص) براي مظلوميت آن حضرت گريسته است؛ از جمله، روزي به سر و محاسن حضرت امير اشاره فرمود و با صداي بلند گريست. پرسيدند: چرا ميگريي؟ فرمود: «گريستن من به سبب كينههايي در سينه كساني است كه تا من زندهام اظهار نميكنند».
اميرمؤمنان(ع) نيز بارها، در مناسبتهاي گوناگون و با تعبيرهاي مختلف، از مظلوميت خود ياد كرده است، چنان‌که فرموده است: «ازهنگام درگذشت رسولخدا تاكنون همواره مظلوم بودهام». ابن ابيالحديد ميگويد: اين معنا، به تواتر از حضرت نقل شده است.
حضرت زهرا(س) نيز بر مظلوميت حضرت امير گريسته است. از امام صادق(ع) روايت شده: آنگاه كه وفات فاطمه(س) نزديك شد، گريست. اميرمؤمنان فرمود: اي سيدهام! چرا مي گريي؟ زهرا(س) پاسخ داد: براي ستمهايي كه پس از من بر تو روا ميدارند.
امام هادي(ع) در زيارتنامه اميرمؤمنان (ع) از او با تعبير «اول مظلوم» ياد كرده و فرموده است: «أَشْهَدُ اَنَّكَ أَوَّلُ مَظْلومٍ و أَوَّلُ مَن غُصِبَ حَقُّهُ؛ شهادت ميدهم كه تو اول مظلوم و نخستين كسي هستي كه حقت را غصب كرده اند».
ابن ابي الحديد درباره علت اين همه ستم و اينكه چرا آن قوم بدنهاد، همه كينه هاي خود را متوجه امام كردند، مي گويد: هر خوني را كه پيامبر با شمشير علي (ع) و ديگران در راه اسلام ريخت، بعد از رحلت او به پاي علي(ع) گذاشتند و چون نتوانستند از پيامبر انتقام بگيرند، عقدهها و كينههاي خود را بر سر وي خالي كردند؛ زيرا كسي از او به پيامبر نزديكتر نبود. در ميان عرب جاهلي اين شيوه مرسوم بود كه هرگاه كسي از آنها كشته ميشد، از قاتلش انتقام ميگرفتند و اگر قاتل ميمرد يا نميتوانستند خون مقتول را از وي بطلبند، از كسي كه به او نزديكتر بود، انتقام ميكشيدند.
اينك كه به اصل مظلوميت حضرت پي برديم و روشن شد كه مظلوميت او موضوعي احساسي و عاطفي نيست، بلكه در سخنان و تأكيدهاي معصومان ريشه دارد، به طور گذرا و فهرست‌وار، به جلوهها و مصداقهاي اين مظلوميت اشاره مي كنيم.
- غصب خلافت؛ مهمترين و بزرگترين ستم بر حضرت علي(ع) غصب خلافت و مسائل پيراموني آن بود.
- غصب فدك؛ فدك، مِلك طلق حضرت زهرا(س) بود كه پيامبر(ص) به امر خداوند به او واگذاشته بود و دستگاه خلافت، آن را به بهانههاي واهي غصب كرد.
- ضرب و جرح و شهادت حضرت زهرا(س)؛ ظلمها و مصيبتهايي كه بر حضرت زهرا(س) وارد شد، همه از مظلوميت علي(ع) حكايت ميكند؛ چنانكه نشانه مظلوميت فاطمه(س) نيز هست.
- سب و لعن امام علي (ع)؛ از شگفتيهاي روزگار و از بارزترين مظاهر مظلوميت علي(ع) اين است كه سالهاي متمادي به دستور معاويه، بنياميه و هواداران آنها، بر فراز منابر و در خطبههاي جمعه، آن حضرت را سب و لعن ميكردند.
- پيشگيري از نشر فضايل امام علي(ع)؛ بنياميه با تمام توان و با استفاده از شيوههاي گوناگون، از بيان و نشر فضايل حضرت امير و اهلبيت (ع) جلوگيري ميكردند.
- تحريف تاريخ، جعل حديث و تبليغ سوء؛ كينهورزي با اميرمؤمنان(ع) و دشمني با او به تحريف تاريخ، جعل حديث و تبليغ سوء بر ضد آن حضرت نیز منجر شد.
- سرپيچي مسلمانان از دستورهاي امام علي (ع)؛ از مصداقهاي مظلوميت حضرت اين است كه مسلمانان و همان كساني كه بنا به اصرار خودشان با او بيعت كرده بودند، از دستورهايش سرپيچيدند و او را آزردند.
- چگونگي شهادت، دفن، و پنهان بودن قبر؛ وجه ديگر مظلوميت حضرت كه با مظلوميت همسرش تشابه دارد، چگونگي شهادت و برگزاري مراسم تشييع و دفن غريبانه و شبانه و پنهان ماندن قبر او تا مدتي طولاني است.
- آزار و قتل شيعيان پس از شهادت امام علي(ع)؛ پس از شهادت حضرت امير(ع)، آزار و شكنجه و قتل دوست‌داران خاص او آغاز شد و ساليان متمادي، شيعيان و دوست‌داران او را فقط به جرم دوستي با حضرت شكنجه و تبعيد ميكردند.
یادداشت و تلخیص: حجت الاسلام سید محسن شریفی
