مصوبه‌ي «اساسنامه‌ي پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ي اسلامی» كه در جلسه‌ي ۷۳۳ مورخ ۳/۲/۹۲ شوراي عالي انقلاب فرهنگي و براساس پيشنهاد مورخ ۹/۱۲/۹۱ رئيس دفتر مقام معظّم رهبري به تصويب رسيده است.
مادهی ۱ ـ مقدمه و تعريف
در پرتو پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي ايران، بار ديگر دین و معرفت دینی، به‌ویژه تعاليم متعالی اسلام، به عنوان فکر و فرهنگ مترقي و نجات‌بخش آدمی، در عرصه‌ي حيات انسان معاصر ظاهر شد. تجديد حيات تعاليم وحياني و ارزش‌هاي اسلامي، از سويي سبب بيداري و خودباوري ملت‌هاي مسلمان و احياي روح ستم‌ستيزي در آنان شد، و از ديگرسو باعث نمايان‌تر شدن سست‌پايگي مسلك‌ها و مكاتب بشري و نظام‌هاي مبتني بر آنها گشت.
بايستگي تحقيقات دقيق و منسجم، نظريه‌پروري و نوآوري پيرامون زيرساخت‌هاي انديشه‌ي ديني و نظامات اجتماعيِ مبني بر آن، و ضرورت پرداخت علمي و روزآمد به حوادث واقعه‌ي فكري، به فراخور شرايط كنوني و درخور اين رستخيز عظيم و نيز لزوم آسيب‌شناسي در حوزه‌ي فرهنگ ملّي و باورداشت‌هاي رایج ديني، به منظور زدودن پيرايه‌هاي موهوم و موهون از ساحت قدسي دین و تبيين و عرضه‌ي صحيح و دفاع معقول از انديشه‌هاي ديني و صيانت از هويت فرهنگي و سلامت فكري اقشار تحصيل‌كرده و نسل جوان كشور، تأسيس نهاد علمي ـ پژوهشي و آموزشي، دانشگاهی و حوزوی ممحض و كارآمدي را فرض مي‌نمود. بر اين اساس پژوهشگاه فرهنگ و انديشه‌ي اسلامي به عنوان يك نهاد علمي ـ فكري كه در موارد بعدي اين اساسنامه به اختصار «پژوهشگاه» ناميده مي‌شود، حسب‌الامر و بر اساس نظر رهبر فرهیخته‌ی انقلاب اسلامي آيت‌الله العظمي خامنه‌اي (مدّظله‌العالي) و با تلاش‌هاي فراوان حجت‌الاسلام و المسلمين علي‌اكبر رشاد، در سال ۱۳۷۳ تأسيس شده است.
مادهی ۲ ـ ماهيت حقوقي
پژوهشگاه داراي شخصيت حقوقي مستقل، و در حكم نهاد عمومي و غيردولتي و غيرانتفاعي بوده و بر طبق مفاد اين اساسنامه و ساير ضوابط و مقررات و مصوبات مربوط، فعالیت می‌کند.
ماده ی ۳ ـ مدّت فعاليت
مدت فعاليت پژوهشگاه از تاريخ تأسيس، نامحدود است.
ماده ی ۴ ـ اقامتگاه
محل و اقامتگاه اصلي سازمان مركزي پژوهشگاه، تهران می‌باشد.
تبصره: تغيير محل سازمان مركزي با پيشنهاد رئيس پژوهشگاه و تصويب هيئت امناء و تأیید مراجع ذي‌ربط، امكان‌پذير خواهد بود.
مادهی ۵ ـ اهداف پژوهشگاه
- نظريه‌پردازي و نوآوري علمی در جهت توسعه و تعميق معرفت ديني، و نیز بسط مطالعات راهبردی و کاربردي گره‌گشا در قلمرو حکمت و انديشه‌ي ديني، فرهنگ، معارف و علوم انسانیِ اسلامی.
- ۲. تعمیق و تحکیم بنیادهای معرفتی گفتمان فکری انقلاب اسلامی و رفع نیازمندی‌های نظري جمهوري اسلامي در زمینه‌ی نظامات اجتماعي و رفتاري اسلام و ارائه‌ی الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت.
- بازشناسی، نقادي، بازپيرايي و بازارائه‌ی مواريث معرفتی بازمانده از سلف صالح، در حوزه‌ي دين‌پژوهي، فرهنگ و اندیشه‌ی دینی و نظامات اسلامي.
- مطالعه‌ي مقایسه‌ای (تطبیقی) و نقد فعال، مبتكرانه و روشمند مكاتب و نظریه‌های معارض و رقیب در قلمرو حکمت و انديشه‌ي ديني، فرهنگ و علوم انسانی اسلامی.
- دفاع علمي از حكمت و معرفت دینی و فرهنگ و انديشه‌ي اسلامي.
- بازآرايي و ارائه‌ي شایسته و اثربخش مبانی و معارف وحیانی و تعالیم اهل‌بیت(ع)، ناظر به نظرها و نيازهاي نوپديد.
- تربيت صاحب‌نظران متعهد و متمحض، كارآ و زمان‌آگاه، در زمینه‌های مندرج در بندهای فوق.
ماده ی ۶ ـ وظایف و فعالیت‌های پژوهشگاه
- تحقیق، تصنیف، تألیف، تدوین و ترجمه، در زمینه‌های مندرج در اهداف.
- تولید و انتشار دانشنامه، فرهنگنامه، کتب و مجلات علمی و نشریات فرهنگی و دیگر فرآورده‌های مورد نیاز مخاطبان پژوهشگاه، به صورت چاپی، دیجیتالی و چندرسانه‌ای، و توزیع آنها در داخل و خارج کشور، با بهره‌گیری از انواع امکانات و روش‌های مناسب.
- مشارکت و مساعدت با نهادها و مؤسسات علمی و فرهنگی در داخل و خارج، و دستگاه‌های اجرایی کشور، در جهت هم‌افزایی یا تأمین نیازهای آنها، در زمینه‌های مندرج در اهداف.
- فعاليت در فضاي مجازي و راه‌اندازي مؤسسات، سايت‌ها و سامانه‌های محتوايي و اطلاع‌رساني مورد نياز.
- مطالعه، پژوهش و فعالیت‌های علمی ـ فرهنگی در راستای اعتلای عقیدتی، اخلاقی، علمی و فرهنگی طبقات نخبه و نسل جوان.
- تشکیل دوره‌هاي آموزش عالي و برگزاری رشته‌هاي تخصصي در مقاطع تحصيلات تكميلي و دكتري، طبق مقررات مربوط و با مجوز مراجع ذی‌صلاح از قبیل شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، شورای عالی و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور.
- برنامهریزی و برگزاري همايش‌ها، جشنواره‌ها، هم‌اندیشی‌ها، نشست‌هاي علمي و فکري، كرسي‌هاي نظريه‌پردازي، نوآوري، نقد، مناظره و آزادانديشي، و اعطای جوايز و نشان‌های علمی ـ فرهنگی در سطوح ملّي، منطقه‌اي و جهاني.
- ايجاد ارتباط و همکاری با سازمان‌ها، تشكل‌ها و شخصيت‌های علمی، فرهنگی و عضویت در مجامع و انجمن‌های معتبر ملّی، منطقه‌ای و بین‌المللی.
- فراهم آوردن امكانات و فناوري‌هاي مورد نیاز و مناسب اهداف و فعاليت‌هاي پژوهشگاه.
- تأسیس مؤسسات و مراکز وابسته و تابعه‌ي لازم، در جهت تحقق اهداف و فعاليت‌هاي پژوهشگاه.
ماده ی ۷ ـ اركان پژوهشگاه
الف ) هيئت امناء،
ب) رئيس پژوهشگاه،
ج ) شورای پژوهشگاه.
مادهی ۸ ـ تركيب هيئت امناء
- مؤسس پژوهشگاه: حضرت حجت‌الاسلام والمسلمين علي‌اكبر رشاد (رئیس)
- رئيس پژوهشگاه (دبیر)
- نماینده‌ی وزیر علوم، تحقيقات و فناوري،
- يك نفر از شخصيت‌هاي علمي ـ فكريِ حوزوي به انتخاب شورای عالی حوزه‌های علمیه،
- سه تا پنج تن از شخصیت‌های علمی ـ فرهنگی که نقش مؤثری در توسعه و پیشرفت پژوهشگاه داشته باشند.
تبصرهی ۱: اعضای حقیقی با پیشنهاد مؤسس پژوهشگاه و تنفيذ مقام معظم رهبري برای مدت چهار سال منصوب می‌شوند و انتصاب مجدد آنان بلامانع می‌باشد.
تبصرهی ۲: نحوهی جايگزيني اعضاي حقيقي به هر علت، اعم از فوت، استعفا، عزل و … مطابق رويّهی تبصرهی فوق خواهد بود.
مادهی ۹ ـ وظایف و اختیارات هيئت امناء
- تدوین و تصویب آيیننامهي داخلی هيئت امناء.
- تصويب نهايي راهبردها، سياست‌ها و حوزه‌های فعاليت پژوهشگاه، بنا به پيشنهاد رئيس پژوهشگاه.
- بررسی هرگونه اصلاح و تغییر در اساسنامه‌ی پژوهشگاه، و پيشنهاد آن به شوراي عالي انقلاب فرهنگي براي تصويب نهايي.
- تصویب نهايي تشكيلات، ايجاد یا تعطیل شعب، معاونت‌ها و پژوهشكده‌هاي مورد نياز و تأسیس مؤسسات و مراكز وابسته، بنا به پيشنهاد رئيس پژوهشگاه.
- تصويب نهايي برنامه‌هاي سالانه و پنج‌ساله‌ي پژوهشگاه، بنا به پيشنهاد رئيس پژوهشگاه.
- تصویب نهايي بودجه‌ی تفصيلي برنامه‌اي، جاري و سرمايه‌اي پژوهشگاه، بنا به پيشنهاد رئيس پژوهشگاه.
- تصویب نهايي آيیننامهي مالی، معاملاتی، اداري و استخدامي پژوهشگاه در چارچوب ضوابط و مقررات مربوط، بنا به پيشنهاد رئيس پژوهشگاه،
- تصويب نهايي صورت‌هاي مالي پژوهشگاه و مؤسسات تابعه
تبصرهی ۱: هيئت امناء می‌تواند برحسب صلاحدید و به‌منظور تسهیل در فرایند و تسریع در روند امور، برخی اختیارات خود را به شورای پژوهشگاه یا شورای معین خود، تفویض نماید.
تبصرهی ۲: جلسات هيئت امناء حداقل هر چهار ماه يكبار و با پيشنهاد رئيس و يا دبير هيأت امنا و در صورت لزوم با پيشنهاد حداقل سه نفر از اعضا و تأييد رئيس هيئت امناء تشكيل مي‌شود.
تبصرهی ۳: جلسات هيئت امناء با حضور حداقل دو سوم اعضا رسميت مي‌يابد و مصوبات آن با رأي اكثريت اعضاي حاضر در جلسه معتبر مي‌باشد.
مادهی ۱۰ـ رئيس پژوهشگاه
رئیس پژوهشگاه بنا به پیشنهاد هيئت امناء، و تأييد شوراي عالي انقلاب فرهنگي و با حكم رئيس هيئت امناء به مدت سه سال منصوب مي‌شود و به عنوان بالاترین مقام اجرایی پژوهشگاه قلمداد می‌شود. انتصاب مجدد او بلامانع است.
مادهی ۱۱ ـ وظایف و اختیارات رئيس پژوهشگاه
- هدایت و اداره‌ی امور علمی، فرهنگی، و حقوقی ـ اجرایی پژوهشگاه، و نظارت بر حسن اجرای برنامه‌های مصوب و رفتار و فعالیت‌های مدیران و اعضای علمی و اجرایی، در چارچوب اساسنامه، ضوابط و مقررات مربوط.
- پیگیری تدابير و رهنمودهای مقام معظم رهبری(مدظله‌العالي) در حوزهی وظایف پژوهشگاه و تأمین انطباق برنامه‌ها و فعالیت‌ها با تدابير و رهنمودهای معظم‌له.
- تهیه و پيشنهاد راهبردها، سياست‌ها و حوزه‌های فعاليت پژوهشگاه به هيئت امناء، جهت تصویب.
- تهیه و پیشنهاد تشكيلات، ايجاد یا تعطیل شعب، معاونت‌ها، و پژوهشكده‌هاي مورد نياز و تأسیس مؤسسات و مراكز وابسته، به هيئت امناء، برای تصویب.
- تنظیم و پیشنهاد برنامه‌هاي سالانه و پنج‌ساله به هيئت امناء براي تصویب.
- تهيه و پیشنهاد بودجه‌ي تفصيلي برنامه‌اي، جاري و سرمايه‌اي پژوهشگاه به هيئت امناء برای تصویب.
- تهیه و پيشنهاد آيین‌نامه‌‌هاي مالی، معاملاتی، اداري و استخدامي پژوهشگاه به هيئت امناء، جهت تصویب.
- تهیه و ارائه‌ی صورت‌هاي مالی پژوهشگاه و مؤسسات تابعه، به هيئت امناء براي تصويب.
- امضای قراردادها و اسناد مالی و اداری در چارچوب ضوابط و مقررات مصوب.
- تعیین و صدور احکام رؤسای پژوهشکده‌ها، معاونان و مدیران پژوهشگاه، رؤسا و مديران عامل مؤسسات وابسته براساس تشکیلات مصوب.
- تهیه و تقدیم گزارش عملکرد پژوهشگاه به هيئت امناء و دفتر مقام معظم رهبریو ساير مراجع ذی‌صلاح.
- ارائه‌ي پیشنهاد برای اصلاحات و تغییرات ضروری در اساسنامه.
- حفظ و استیفای کلیه‌ي حقوق پژوهشگاه از اشخاص حقیقی و حقوقی و اقامه‌ي هر نوع دعوی و صلح و سازش در نزد مراجع ذی‌صلاح.
تبصره: رئيس پژوهشگاه می‌تواند حسب ضرورت، بخشی از وظايف خود را به معاونان پژوهشگاه یا شخص معتمد دیگری محول نماید.
مادهی ۱۲: ترکیب اعضای شوراي پژوهشگاه
- مؤسس پژوهشگاه (رئيس شورا)،
- رئيس پژوهشگاه،
- معاونين پژوهشگاه،
- رؤسای پژوهشکده‌ها،
- رؤسا و مديران عامل مؤسسات وابسته.
تبصره: رئيس شورا مي‌تواند حسب صلاحديد، شخص يا اشخاص حقيقي و حقوقي ذي‌صلاح را به عضويت شوراي پژوهشگاه منصوب نمايد.
ماده ی ۱۳ ـ وظایف و اختیارات شورای پژوهشگاه
- بررسی و تصویب نهایی خطوط مشی علمی ـ فکری و اولویت‌های فعالیت‌های پژوهشگاه و مؤسسات وابسته.
- بررسی و تصویب برنامه‌هاي سالانه، پنج‌ساله و بلندمدت پژوهشگاه پیش از ارائه به هيئت امناء برای تصويب نهايي.
- بررسی و تصویب نهایی طرح‌های علمی فرهنگیِ پژوهشگاه و مؤسسات وابسته در چارچوب برنامه‌های مصوب هيئت امناء.
- بررسی و تصویب نهایی نظامنامهها، فرآیندها، و شیوه‌نامه‌های مورد نیاز کلیه‌ي فعالیت‌های پژوهشگاه و مؤسسات وابسته، در چارچوب آیین‌نامه‌های مصوب،
- نظارت کلان بر حسن اجرای نظامنامهها، فرآیندها، برنامه‌ها و سایر مصوبات ابلاغی و تفویضی در زمینه‌ي کلیه‌ي فعالیت‌های پژوهشگاه و مؤسسات وابسته،
- بررسی عملکرد سالانه‌ي معاونت‌ها، پژوهشکده‌ها و مؤسسات وابسته، آسیب‌شناسی و اتخاذ تدابیر لازم در جهت اصلاح و ارتقاء.
تبصره: جلسات شوراي پژوهشگاه با حضور حداقل نصف به علاوه يك اعضا رسميت مي‌يابد و تصميمات آن با رأي اكثريت اعضاي حاضر در جلسه، معتبر مي‌باشد.
مادهی ۱۴: امور اجرايي و مالي
الف) اداره امور اجرايي پژوهشگاه اعم از مالي و معاملاتي و اداري و استخدامي به موجب آيين‌نامه و مقرراتي است كه به پيشنهاد رئيس پژوهشگاه، به تصويب هيئت امناء مي‌رسد.
ب) منابع مالي پژوهشگاه به شرح زير است:
- كمك از بودجه‌ي عمومي كشور،
- كمك‌هاي مالي دولت،
- كمك ساير مراكز و دستگاه‌ها،
- هدايا و كمك‌هاي مردمي و اشخاص حقيقي و حقوقي،
- درآمدهاي ناشي از فروش محصولات و فرآورده‌ها و ساير فعاليت‌هاي پژوهشگاه طبق مفاد اساسنامه.
ج) سال مالي پژوهشگاه از اول فروردين ماه هر سال آغاز و آخر اسفند ماه همان سال پايان مي‌يابد.
تبصره: گزارش مالي سالانه‌ي پژوهشگاه و مؤسسات وابسته، مربوط به هر سال مالي تا پايان مرداد ماه سال بعد تنظيم و پس از طي فرايندِ موضوع ماده‌ي ۱۵ توسط هيئت امناء، بررسي و تصويب خواهد شد.
مادهی ۱۵:
حسابرسي و كنترل برنامه‌اي و بودجه‌اي پژوهشگاه به عهدهی معاونت نظارت و حسابرسي دفتر مقام معظم رهبري خواهد بود كه در چارچوب وظايف و اختيارات ابلاغي از سوي دفتر معظم‌له، نظارت جامع را اعمال خواهد كرد.
ماده ی ۱۶
علاوه بر موارد مندرج در اين اساسنامه، پژوهشگاه تابع كليه‌ي قوانين، مقررات و ضوابط مربوط مي‌باشد.
ماده ی ۱۷
اعضاي هيئت علمی پژوهشگاه از نظر احراز شرايط علمي (ترفيع پايه و ارتقاء مرتبه) تابع كليهی ضوابط و مقررات ناظر بر اعضاي هيئت علمي دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشي و پژوهشي كشور مي‌باشند.
ماده ی ۱۸
انحلال پژوهشگاه صرفاً با نظر یا تأييد مقام معظم رهبري(مدظله العالي) امكان‌پذير مي‌باشد.
مادهی ۱۹
در صورت انحلال، هيئت تصفیه‌ای مرکب از نمایندهي دفتر مقام معظم رهبری، نماينده‌ي شوراي عالي انقلاب فرهنگي، نمایندهي حقوقی هيئت امناء، و رئیس پژوهشگاه یا نمایندهي وی، تشکیل و با رعایت مقررات قانونی، امر تصفیه را انجام خواهد داد.
ماده ی۲۰
پژوهشگاه موظف است تحت نظارت هيئت تصفیه:
- کلیه‌ي تعهدات خود را در برابر اشخاص حقوقی و حقیقی انجام دهد.
- کلیه‌ي امتیازات و اموالی را که از منابع عمومی و دولتی و بانک‌ها و شهرداری‌ها و غیره در اختیار آن قرار گرفته است در صورت اماني بودن مسترد نماید، و در غير اين صورت در اختيار ولي فقيه قرار دهد.
تبصره: هيئت تصفیه موظف است در مورد بند ۲ فوق، صورت‌مجلسی که به امضای کلیه‌ي اعضای هيئت امناء مي‌رسد، تنظیم و یک نسخه از آن را به دفتر مقام معظم رهبری، دبيرخانه‌ي شوراي عالي انقلاب فرهنگي و وزارت علوم، تحقيقات و فناوري تسلیم نماید.
ماده ی ۲۱
هرگونه تغيير در مفاد اين اساسنامه مطابق دو روش ذيل امكان‌پذير است:
۱ـ با پيشنهاد رئيس پژوهشگاه و تصويب هيئت امناء و تأیید نهايي شوراي عالي انقلاب فرهنگي
۲ـ با پيشنهاد و تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي
ماده ی ۲۲
این اساسنامه مشتمل بر ۲۲ ماده و ۱۱ تبصره در جلسه‌ي ۷۳۳ مورخ ۳/۲/۹۲ به تصویب شورای عالي انقلاب فرهنگي رسید و از تاریخ تصویب، لازم‌الاجرا مي‌باشد.
