قلمرو دین، از مهم ترین مسائل در حوزه فلسفه دین و کلام جدید است. برخى در جریان کشف گستره شریعت، تنها از روش هاى برون دینى بهره مى جویند و به شیوه هاى تعقلى، تجربى یا کارکردگرایى روى مى آورند، و برخى دیگر، به روش درون دینى و کتاب و سنت بسنده مى کنند.
توجه دین پژوهان به عقل نیز در سه رویکرد خلاصه مى شود: برخى خردباوران افراطى اند، گروهى خردستیزان افراطى، و پاره اى دیگر، خردباوران معتدل. در سنت علوى، عقل گرایى اعتدالى مشهود است.
آن حضرت ناسازگارى دین و تجربه را نمى پذیرد و ترابط میان عقل و ایمان را تذکار مى دهد، اما براى مصونیت از خطا و انحراف، عقل و تجربه را نیازمند دیندارى مى داند. در فهم قلمرو دین، همواره پیش فرض هایى وجود دارد. باید گفت که کتاب و سنت، صامت و ساکت نیستند و ذومراتبند و از مدلول هاى مطابقى و التزامى برخوردارند. قلمرو دین در دیدگاه على(ع)، از منظرهاى گوناگون قابل پژوهش است. شناخت فلسفه بعثت، از راه هاى تعیین گستره شریعت است. در کلام على(ع)به پاره اى از اهداف بعثت اشاره شده است. احیاى فطرت توحیدى، درمان دردها، نجات انسان ها، آشکارساختن حقیقت دنیا، عرضه بیم و امید، رهایى آدمیان از حیرت و رفع اختلاف ها، برخى از اهداف بعثت شمرده شده اند. منظر دیگر در پژوهش قلمرو دین، کارکردهاى آن است. البته على(ع)پس از پذیرش شناختارى بودن گزاره هاى دینى، برخى از کارکردهاى آن را برشمرده است. معرفت خدا، ایجاد همبستگى، حیرت زدایى، پشتیبانى عقل، حکمت احکام و آثار اخلاقى، برخى از کارکردهاى دین به شمار مى آیند. على(ع)در تعیین قلمرو دین، از شناخت ویژگى هاى قرآن و سنت نیز بهره مى برد و کمال دینى و هدایت را با قرآن و سنت ممکن مى داند. گستره دین در عرصه اقتصاد، در منظر علوى صبغه اى توصیه اى دارد. توجه به آبادانى، عدالت ورزى، حق گرایى، امنیت اقتصادى و برنامه ریزى، سیاست هاى ایجابى اقتصاد در سنت علوى محسوب مى شوند. آن حضرت در حوزه سیاست هاى سلبى اقتصادى، از مالیات هاى سنگین و رانت خوارى سخن گفته است. پاره اى از ارزش هاى اقتصادى هم در سخنان على(ع)بیان شده اند. سنت علوى، قلمرو دین در عرصه سیاست را نیز آشکار ساخته است.
توجه به ویژگى هاى حاکمان و آزادى هاى سیاسى مردم، از جمله آموزه هاى علوى در این عرصه اند. در حوزه مدیریت، اصل نظارت، اخلاق مدیران، آفات مدیریت و برنامه ریزى، مورد توجه على(ع)قرار گرفته است. پژوهش در سنت علوى، قلمرو دین در عرصه هاى تربیتى و بهداشتى و حقوقى و عقیدتى را آشکار مى کند و گستره شریعت در این حوزه ها را نیز پدیدار مى سازد.
