عاملِ بیداری و حیات نه فقط بیماری و مرگ
نوشتاری از حجت الاسلام دکتر محمدجواد رودگر عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
گاهی می شود،آنچه که نباید بشود و گاهی نمی شود، آنچه که باید بشود که در هر حال یا مصداق:” وَ عَسَی أَن تَکْرَهُواْ شَیْئًا وَ هُوَ خَیْرٌ لَّکُمْ”(بقره-۲۱۶) ویا مصداق:”وَعَسَی أَن تُحِبُّواْ شَیْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَّکُمْ وَاللّهُ یَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ”(همان)هست و حکت های خاص به خود را به همراه داشته وآیه:” لَعَلَّ اللَّهَ یُحْدِثُ بَعْدَ ذَلِکَ أَمْرًا”(طلاق-۱) را بیادمان می آورد و این است یکی از رازهای سربه مهر رخدادهای عالم وجود، اسرار حوادث حادثه و اشارات وقایع واقعه تا اهالی فرزانگی و فضیلت بار دیگر دیده ای تیزبین یابند و عامیان متحیر و سپس متنبه شده و عالمان متذکر شودن و عارفان از این تهدیدها، فرصت ساخته و “ابن الوقت” شده و”دم غنیمت” شمارند تا با ” وَأَخْبَتُوا إِلَی رَبِّهِمْ» (هود-۲۳) و “اِنابه”( وَیَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ أَنَابَ(رعد-۲۷) و تکیه روی « مُنِیبِینَ إِلَیْهِ» در آیه «وَإِذَا مَسَّ النَّاسَ ضُرٌّ دَعَوْا رَبَّهُمْ مُنِیبِینَ إِلَیْهِ…»؛ (روم-۳۰،۳۳)، همچنین:” «و اِذا مَسَّ النّاسَ ضُرٌّ دَعَوا رَبَّهُم مُنیبینَ اِلَیهِ؛ در آن حال خدای خود را به دعا می‌خوانند و به درگاه او با تضرع و اخلاص روی می‌کنند»(روم-۳۳) و باحال “خضوع” و “خشوع”(تذلل و انکسار بدنی و قلبی)(ر.ک: المیزان، ج۱، ص۱۵۲)، با روح أَوَّابٌ(ص-۴۴)و أَوَّاهٌ مُنیبٌ(هود-۷۵)به “درگاه الهی” و بتدریج به “بارگاه ربوبی” باریابند تا مقامِ “محضر” ومقامِ “حضور” را در عالمِ معنویت و ساحتِ سلوک ادراک نمایند. بنابراین پدیده ناشناخته اما شناخته شدنی “کرونا” آمده است تا ما را “بیدار” نماید، نه “بیمار”. کرونا می تواند عامل”یقظه” سلوکی شود.عاملی شد تا برای مصون ماندن از پیامدهای ناگوارش به خودقرنطینه شدن روی بیاوریم که در این میان، همگان به دعا و اظهار نیاز به درگاه خدا پرداخته و دربرابر آن قدرت قاهره زانو زده اند، دعاهائی که بسیاری از ما حتی نام آن را نشنیده بودیم، با یادآوری بزرگان اهل معرفت و معنویت، آن ادعیه را بارها خواندیم و خواندنش را به دیگران توصیه کردیم. واقعا چند نفر دعای هفتم صحیفه سجادیه:” یا مَنْ تُحَلُّ بِهِ عُقَدُالْمَکارِهِ، وَ یا مَنْ یُفْثَأُ بِهِ حَدُّ الشَّدآئِدِ”،(اى کسى که گره هر سختى به‌دست تو گشوده شود، و اى که تندى شدائد به‌عنایتت می‌شکند…) را می شناختند و می خواندند؟ بنابراین کرونا عامل تجربه اجباری نیایش با خدا چه بصورت فردی و چه بصورت جمعی خانوادگی در منازل شد و ای بسا این تجربه جبری، به تجربه آگاهانه و اختیاری کشیده شده و راز و نیاز به درگاه بی نیاز مطلق کام برخی شیرین و با حلاوت کرده و آنان را مآنوس با ادعیه نموده و تجربه های احتیاری در این زمینه یافته باشند. البته برخی افراد بیدار و هشیار نیز از این خانه نسینی و خلوت، بهره ها برده اند و کسانی کارهای علمی ناتمام خویش را تمام، کشف ایده های جدید علمی کرده و برخی اهل دانش پزشکی نیز در آزمایشگاهها به فکر علاج ویروس کرونا برآمده و تفکر فردی یا جمعی نموده و به کشفیاتی دست یافته و درحال دست یافتن باشند و کسانی نیز خانه نشینی را خلوتگه راز و مجلس انس با خدای خویش نموده و به درون گرائی اهتمام ورزیده و درتنهائی های خود به تفکر و محاسبه نفس پرداخته باشند. به هرحال هرکسی بر طِباق و وِزان وجودی خود، استعدادها و استحقاقهای خود را کشف کرده و برنامه ریزی نموده اند که آنها را شکوفا کرده و به فعلیت درآورند و جبران مافات و تدارک از دست رفته ها و ترمیم خرابی های گذشته خویش نمایند و به بیانی هرکی به مقدار شناخت و مجاهدتش منزل”توبه و ترمیم” را درک و دریافت نماید، به تعبیر عرفان نظرآهاری:”بیماری نیامده است،بیداری آمده است. ویروس نیست اسرافیل است، ناپیدا و نادیدنی؛ شهر به شهر و خاک به خاک و اقلیم به اقلیم می رود و در صورش می دمد تا بیدار شوند مردگانی که نامشان زندگان بود. بهار نیست، رستاخیز است…” و به قول سهراب سپهری:”چشم ها را باید شست، جور دیگر باید دید”. پس بیائیم به زیبائی های کرونا نیز بنگریم، بیائیم با چشم دیگر آن را بیان و تبیین کنیم. کرونا اگر چه تلخ است و پیامدهای غم انگیزی را به دنبال داشت که بسیاری از خانواده ها را داغدار کرد، اما می توان آن را جور دیگر نیز دید و برخی نتایج مثبت آن را نیز شناخت(آمیختگی شرو خیر). کرونا، از یک سو مصداق:”وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیءٍ مِّنَ الْخَوفْ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمَوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ؛( بقره، آیه ۱۵۵ )(ما شما را به چیزی از قبیل ترس و گرسنگی و کاهشی در اموال و جان ها و محصولات می آزمائیم و مژده بده به آن ها که شکیبا و ثابت قدم هستند) چنانکه محمد بن مسلم می گوید: امام جعفر صادق(ع) در تفسیر این آیه فرمودند: پیش از آمدن قائم(عج) علامت هایی برای امتحان مؤمنین خواهد بود. عرض کردم: آن علامت ها چیست؟ فرمودند: بیماری های گوناگون که سبب ترس و دلهره است و بالا رفتن نرخ ها که سبب گرسنگی است و کاهش در اموال و جان ها که سبب قحطی و مرگ و میر فراوان است و نقص در محصولات که به نیامدن باران است، پس در آن موقع به آن ها که در عقیده به ما ثابت می مانند مژده بده(ینابیع الموده، ج ۳، ص ۲۳۵، ح۲)، همچنین مصداق:” کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَهُ الْمَوْتِ وَ نَبْلُوکُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَیْرِ فِتْنَهً وَ إِلَیْنا تُرْجَعُون”(انبیاء -۳۵) که درخصوص” نَبْلُوکُمْ” گفته شد،یکی از معانی «نبلو» از ریشه «بلو» است که به معنای «اختبار» (امتحان کردن به منظور خبر گرفتن و معلوم کردن یک وضعیت) می‌باشد(معجم المقاییس اللغه،ج۱،ص۲۹۲-۲۹۵) بنابراین در این امتحان، انسان وضعیت واقعی خویش را معلوم و پیدا می کندو«فِتْنَهً» که البته در قرآن کاردهای مختلفی دارد و به تناسب سیاق آیات باید مورد واکاوی قرار گیرد، درخصوص این آیه و کاربرد آن راغب در مفردات گفته:” این واژه در اصل از فتن (بر وزن متن) گرفته شده که به معنى قرار دادن طلا در آتش، براى ظاهر شدن میزان خوبى آن از بدى است و به گفته بعضى گذاشتن طلا در آتش براى خالص شدن از ناخالصی هاست” که در اینجا بمعنای آزمایش و امتحان برای پدیدار ساختن باطن انسان در مواجهه با بلایا و دردها و رنجهاست و”کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَهُ الْمَوْتِ” براساس شآن نزول آیه(ر.ک: تفسیر القمی، ج۲، ص۷۰) بیانگر این است که مرگ برای دیگری نیست و همه را می رباید، اگرچه عبارت” کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَهُ الْمَوْتِ”گویای این حقیقت نیزهست که انسان با مرگ نابود مطلق و نیستی محض نشده و به عالم دیگر انتقال یافته و موجودی ابدی است و ابد در پیش دارد که” وَ إِلَیْنا تُرْجَعُون” بیانگر آن است. و از سوی دیگر مصداق:” وَمَکَرُواْ وَمَکَرَ اللّهُ وَاللّهُ خَیْرُ الْمَاکِرِین( آل عمران-۵۴) است تا اگر سرسخت ترین دشمنان اسلام ناب محمدی(ص) توطئه ای کرده و مَکری ورزیده اند، به خود آنان برگردد که براستی اگر فرضیه “جنگ بیولوژیک” درست باشد، واقعا کرونا مصداق:” وَلَا یَحِیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ(فاطر-۴۳) خواهد.نتیجه آنکه:
اولا کرونا عاملی شد تا برخی فلاسفه غربی که در ایران نیز مریدانی داشته و دارند و نقش نظریه پردازی لیبرالیسم را ایفا می کردند به “جهل” و “عجز”خویش پی ببرند. یورگن هابرماس فیلسوف برجسته آلمانی اخیرا در گفتگویی اختصاصی با روزنامه”فرانکفورتر روندشاو” به تحلیل وضعیت جهان عصر کرونا پرداخته و گفته اند:” امروز این ناامنی اگزیستانسیالیستی یا وجودی است که همزمان در سطح جهانی ذهن افراد و رسانه‌‌ها را درگیر کرده است” و از حیث “معرفت شناختی” می گوید:”در مورد کرونا فقط یک چیز می توان گفت؛ هیچگاه تا به امروز چنین آگاهی نسبت به جهل مان نداشته‌ایم” و از حیث جامعه شناختی اعتراف می کند:”پیامدهای اجتماعی بحران کرونا قابل پیش بینی نیست” (گزارش سرویس بین الملل سایت”انتخاب”)
ثانیا آیلت شانی، خبرنگار روزنامه اسرائیلی هاآرتص، با آلن دو باتن، نویسنده، فیلسوف و جستارنویس انگلیسی-سوئیسی در ارتباط با وضعیت جهان در عصر کرونا، گفتگویی اختصاصی انجام داده است. آلن دو باتن اگر چه به فلسفه رواقیان گرایش دارد، اما به صراحت گفت:”ما درمورد مباحث مشخصی متخصص هستیم اما در عین حال در حوزه‌های مختلفی همچنان در جهل به سر می بریم”.خبرنگار از او پرسید:جهل یا غفلت؟او درپاسخ گفت:”هر دو، البته در کنار حماقت و تکبر. ما واقعاً حیواناتی بسیار ناقص یا بهتر بگویم غریب هستیم. یونانیان، یهودیان، مسیحیان و بودیان باستان این موضوع را به خوبی می‌دانستند، بنابراین می‌توان گفت که این مساله در «دی‌ان‌ای» فرهنگی ما رمزگذاری شده است. حقیقت اما این است که ما موجودات بیولوژیکی هستیم. ما در واقع در برابر آسیب‌های بسیاری قرار داریم”( سرویس بین الملل سایت انتخاب).
ثالثا کرونا عاملی شد تا بار دیگر و بصورت عام و علنی بی عدالتی قدرتهای بزرگ و ظلم و ستمشان علیه محرومان آشکار شود. «مارتی چن» استاد حقوق عمومی و روابط بین‌الملل دانشگاه هاروارد با اشاره به تحریم‌ها و کارشکنی‌های آمریکا در جریان بحران کرونا تأکید کرد: «بحران کرونا بار دیگر بی‌عدالتی‌های قدرتهای بزرگ و کارشکنی‌های ابرقدرت‌ها و ستم آنها علیه قدرتهای کوچک را نشان داد. این بیماری بی‌عدالتی‌ها را در جهان برجسته کرد. مردم کشورهای با اقتصاد ضعیف‌تر قربانی بی‌عدالتی‌ها شدند و قدرتمندان در این شرایط بر فشار بر مردم بی‌گناه ادامه می‌دهند.» وی یادآور شد: «تحریم‌ها همواره بر مردم عادی و بی‌گناه تأثیر داشته است. اکنون نیز مردم عادی ایران قربانی واقعی تحریم‌ها هستند. این در حالی است که سازمان‌های بین‌المللی تاکنون نتوانستند کمکی به لغو تحریم‌ها و متقاعدسازی ترامپ برای لغو تحریم‌ها کنند.»
رابعا با چشم خویش دیدیم که کرونا حاکمیت اطلاقی خدا را به رخ ما کشید تا به قدرتهای عَرضَی- قرضی واعتباری- عاریتی مغرور نشویم که:” لِلَّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ(شوری-۴۹) آیا حقیقتا قیامت به پا شد که:” لِمَنِ الْمُلْکُ الْیَوْمَ لِلَّهِ الْواحِدِ الْقَهَّارِ”(غافر-۱۶)؟به تعبیر برخی سایت ها و شبکه های مجازی:” ویروس کرونا، یک پدیده ای بود تا خداوند قیامت را، که مردم فراموشش کردند، یاد آوری کند، کرونا عاقبت مارا در قیامت به تصویر کشیده است،خداوند در سوره عبس میفرماید:”یَوْمَ یَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ(ﺭﻭﺯﻱ ﻛﻪ ﺁﺩﻣﻰ ﻓﺮﺍﺭ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ، ﺍﺯ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ) وَأُمِّهِ وَأَبِیهِ(ﻭ ﺍﺯ ﻣﺎﺩﺭ ﻭ ﭘﺪﺭﺵ) وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِیهِ(ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﺴﺮ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻧﺶ)(عبس-۳۴) الآن رفتار مردم شبیه روز قیامت، یعنی آینده ای است که در انتظار آنهاست، این روزها مردم از ترس جان خود، از هم فرار می کنند،بهترین دوستان با یکدیگر دست نمی دهند،مادر فرزندش را بغل نمی کند، پدر دست فرزند را نمی گیرد،اقوام و آشنایان به دیدن یکدیگر نمی رود،حتی اگر عزیزترین کس ما از دنیا برود جنازه اش را به ما نمی دهند، غریبانه دفنش می کنند.
خامسا بیائیم بخوانیم که کرونا و ناوهای اتمی چه کرده اند؟ گسترش ویروس کرونا در ناو اتمی آمریکا موجب شد قدرت پوشالی آن برای همه عیان‌تر شود؛ به گونه‌ای که رسانه‌های آمریکا از این ویروس به عنوان آشکارکننده ضعف نظام سرمایه‌داری هم نام برده‌اند. گزاره‌های خبری:
۱ـ هفته گذشته نامه پنج‌صفحه‌ای ناخدا «کروزیر» فرمانده ناو «روزلت» درباره شیوع ویروس کرونا در ناو اتمی آمریکا و مبتلا شدن ۱۵۵ نفر از کارکنان و ملوانان، موجب جنجال سیاسی و نظامی در آمریکا شد.
۲ـ خروج «ناو هواپیمابر یواس‌اس هری ترومن» از خلیج‌فارس هم در دستور کار پنتاگون قرار گرفته است. این ناو آمریکایی سال گذشته به بهانه بازدارندگی علیه ایران در خلیج‌فارس مستقر شده بود و شیوع کرونا در میان نظامیان و نیروهای ارتش آمریکا موجب شده است پنتاگون به فکر خروج این ناو مهم خود از خلیج‌فارس باشد.
مسئله یاد شده ما را به یاد نکته راهبردی مقام معظم رهبری انداخت که در ۲۹ بهمن‌ماه سال گذشته فرمودند: «همچنان که شکوه و جلال کشتی معروف تایتانیک مانع از غرق شدن آن نشد، تلاش برای آرایش ظاهر آمریکا و شکوه و جلال آن نیز مانع از غرق شدنش نیست و آمریکا غرق خواهد شد»؛ سرگردانی ناوهای اتمی آمریکا در آب‌را‌ه‌های بین‌المللی، در حالی که امکان درمان نیروهای آن در هیچ کشوری وجود ندارد، هرچند که حاکی از شکست‌های نظامی آمریکاست، نشانی کوچک از این واقعیت است که قدرت الهی فوق قدرتهای مرسوم جهان است. قرآن کریم در آیات بسیاری، از قدرت خداوند سخن گفته است؛ در این امور نشانه‌هایى است براى عالمان و اندیشمندان (إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْعالِمِینَ)؛ چراکه آنها بیش از هر کس از این اسرار آگاه مى‌شوند.
سادسا پدیده کرونا عاملی شد تا فارن پالسی از دوازده متفکر برجسته خواسته است تا پیش‌بینی کنند کرونا چگونه بر روابط سیاسی و اقتصادی جهان تاثیر خواهد گذاشت و هرکدام از منظر خود، تحلیل ها و پیش بینی هائی کرده اند،مثل:?استیون والت:”قدرت گیری ناسیونالیسم، کمرنگ‌تر شدن گلوبالیسم و تضعیف بازار آزاد”،?رابین نیلبت، رئیس چتم هاس:”پایان جهانی‌شدن، کرونا می‌تواند کمرِ جهانی‌سازی اقتصادی را بشکند”،?محبوبانی، موسسه پژوهشی آسیا- سنگاپور:”تسریع روندِ عبور از جهانی شدنِ آمریکایی”،?جان ایکنبری، استاد پرینستون:”قدرت‌گیری چین، ناسیونالیست‌ها و حتی انترناسیونالیست‌های لیبرال، تقویت ناسیونالیسم، شدت‌گیری رقابت میان قدرتهای بزرگ و جداشدن استراتژیک”،?شانون اونیل:عضو شورای روابط خارجی آمریکا:”تضعیف اصول اساسی تولید جهانی، کوچکتر شدن شرکت‌های زنجیره‌ای در جهان”،?شیوشانکار، دانشگاه ملی سنگاپور:”تغییر سیاست در همه کشورها حتی جوامع آزاد به سود دولت‌ها، بعید است اوضاع به سود اقتدارگرایان و پوپولیست‌ها تغییر کند”،?لوری گرت، عضو سابق شورای روابط خارجی امریکا:”تنها اثرات اقتصادی صرف نخواهد و شاهد اختلال در روند زنجیره‌های توزیع خواهیم”،?جوزف نای:”کرونا ناکافی بودن استراتژی امنیت ملی ترامپ را آشکار کرد، امریکا نمی‌تواند تنها به قدرت خود متکی بماند، تاکید بر همکاری‌های مشترک در مقابل تهدیدهای آتی،باید نحوه به کار بردن قدرت با دیگر بازیگران را بیاموزیم، در تنظیم استراتژی خود با جهان جدید ناکام بودیم”،?ریچارد هاس، رئیس شورای روابط خارجی:”دشواری برای عبور از این بحران برای کشورهای مختلف، افزایشِ شمارِ دولت‌های درمانده و تضعیف شده، وخیم‌تر شدن روابط چین و آمریکا،تضعیف فرآیند همگرایی اروپایی، بهبود وضعیت بهداشت جهانی،تضعیف میل به جهانی شدن”،?جان آلن، رئیس اندیشکده بروکینگز:”تغییر شکل ساختارِ قدرت در نظام بین‌الملل، کاهش فعالیت اقتصادی و افزایش تنش بین کشورها، در دراز مدت کاهش چشمگیر ظرفیت تولید اقتصاد جهانی،افزایش بی‌ثباتی و درگیری گسترده در داخل و خارج از مرزها”،?کوری شایک، معاون موسسه مطالعات استراتژیک:”آمریکا دیگر به عنوان یک رهبر بین‌المللی شناخته نمی‌شود. بحران همه‌گیری کرونا نشان دادواشنگتن در آزمون رهبری جهانی شکست خورده است”،?کاندو لیزا ،معاون اسبق وزیر خارجه امریکا:”این می‌تواند بحرانی بزرگ‌تر از بحران ۲۰۰۸ باشد” و?نیکلاس برنز:”تردید در خصوص توانایی امریکا برای مدیریت این بحران،اگر آمریکا و چین به جنگ لفظی خود پایان ندهند، از اعتبار هر دو کاسته می‌شود،اگر اتحادیه اروپا نتواند به داد شهروندانش برسد، دولت‌های ملی در اروپا صدایشان بلندتر خواهد شد”(https://t.me/joinchat/AAAAAERjjJCZgu6YBfX29A).
سابعا اگر چه “پدیده کرونا” کام مردم عزیز و شریف ایران اسلامی و شیعی را تلخ کرد و پیامدهای ناگواری در نفس و مال و …حتی بستن درب حرم های مطهر و مشاهدِ مشرفه، اماکن مذهبی و مساجد و حسینیه ها، عدم برگزاری نمازهای جماعت و جمعه شد، اما مثل بقیه حوادث تلخ و زیانبار دیگری چون سیل و زلزله از یک سو عامل خوش درخشیدن و سربلندی جامعه اسلامی – انقلابی ایران در سطح بین المللی و براوج قله قرار گرفتن تیم پزشکی – پیراپزشکی و درمانی و خدمات مربوط بدانها نیز شد واز سوی دیگر عامل برخی خلاقیت های علمی و کشفیات و زمینه ساز برخی اختراعات و نظر و نظریات شد و در یک نگاه دیگر عامل وحدت و همبستگی اجتماعی و سیاسی درسطوح مختلف نیز شده است. درپایان دونکته را متذکر می شویم:
تذکر اول این نکته لازم ست که درجریان کرونا، نه دین و معارف وحیانی درمقابل دانش و تجربیات بشری قرار گرفت و نه دانش و تجربیات جمعی بشر در مقابل دین و معارف وحیانی، بلکه دین و دانش درکنار هم، معاضد و موافق یکدیگر بوده و حتی تفکیک گرائی آنها در جغرافیای تفکر اسلامی و جهان بینی دینی کاری غلط و ناپخته،جاهلانه و شاید غرض ورزانه است و برخی به دنبال “ماهی گرفتن از آب گل آلود” و استفاده ابزاری از پدیده کرونا علیه دین و مقدسات مذهبی برآمده اند. تاریخ علم و دین و دین و علم در فرهنگ و تمدن اسلامی ثابت کرد که این دو نه تنها دربرابر و مقابل هم نیستند بلکه دین اسلام عامل پیدایش و گسترش علم و دانش در ساحات و سطوح مختلف شده است و عالمان و دانشمندان فراوانی را در رشته ها و گرایش های علمی گوناگون تربیت کرد و موجب جهش و تحول بزرگی در تاریخ تمدن شد که منابع زیادی از غربیان و شرقیان گواه براین مدعا می باشند. ناگفته نماند که کرونا باعث شد تا برخی علیه دین و نظامات و نهادهای دینی عقده گشائی کرده و نظر و نظریات سخیفی را ارائه داده و تشت رسوائی خود را بیش از پیش به صدا درآورند.
تذکر دوم اینکه یادمان باشد بعد از بهبودی نسبی شرائط و درنهایت برون رفت از میدان داری کرونا مصداق آیه:” وَإِذَا مَسَّکُمُ الضُّرُّ فِی الْبَحْرِ ضَلَّ مَنْ تَدْعُونَ إِلَّا إِیَّاهُ فَلَمَّا نَجَّاکُمْ إِلَى الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ وَکَانَ الْإِنْسَانُ کَفُورًا( سوره اسراء ، آیه ۶۷)و هنگامی که در دریا ناراحتی به شما برسد، جز او، تمام کسانی را که (برای حل مشکلات خود) می‌خوانید، فراموش می‌کنید؛ اما هنگامی که شما را به خشکی نجات دهد، روی می‌گردانید؛ و انسان، بسیار ناسپاس است!، نشویم. بارالها توفیق سربلند شدن از این بلا و ابتلاء را به ما مرحمت فرما، خدایا در کنار سلامت و امنیت از ویروس کرونا به ما عافیت در دین و دنیا و عاقبت بخیری عنایت فرما.
والحمدلله رب العالمین
محمدجواد رودگر
۲۸/۱/۹۹
