به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ” جنبه های دراماتیک در قصه های قرآن ” عنوان اثری است که اخیرا در گروه ادب و هنر مرکز پژوهش های جوان پژوهشگاه به اتمام رسیده و به زودی توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه منتشر خواهد شد. در گفتگویی با آقای دکتر حسین فرخی نویسنده اثر” جنبه های دراماتیک در قصه های قرآن” با این اثر بیشتر آشنا می شویم.
به عنوان اولین سوال بفرمایید که موضوع اثر شما چیست؟
در این اثر به میزان ساختارهای دراماتیک نمایشی در قصه های قرآن پرداخته میشود و اینها در این تحقیق بررسی و آنالیز شده و کدهایی که در ادبیات نمایشی وجود دارد، در مورد هر قصه ای از قرآن تعریف می شود، مثلاً در قصه یوسف(ع) و یا حضرت ابراهیم(ع) و یا مثالها و قصه های دیگر که در قرآن وجود دارد، این جریان دنبال می شود. این دسترسی صرفاً اساس قصه های خود قرآن است، نه تفاسیر و منابع غیر قرآنی و مطابق با این روش، تمام مشکلات و گره ها و کش مکش های موجود را بیان خواهیم کرد.
آیا آثار مشابه ای در این زمینه وجود دارد و اگر آثاری وجود دارد، تفاوت بین کار شما و آن آثار در چیست؟
در زمینه قصه های قرآن تا به حال چندین کار انجام شده که همه ی آن کارها به صورت محدود بوده است. برای نمونه دکتر محمد علی خبری در خصوص قصه یوسف(ع) کار کرده اند و بیشتر به جنبه های معرفتی این قصه ها پرداخته اند یا مثال های دیگری که اساتید مختلف با درک یک جنبه و پرداختن به آن کار خود را انجام داده اند. تفاوتی که این کار با سایر کارها در این رابطه دارد این است که قرار است تمامی قصه های قرآن به صورت یکجا مورد بررسی قرار گیرد. ما چیزی حدود یکصد و چهارده قصه قرآنی داریم که بنده سعی بر ادغام برخی از این قصه ها با هم کرده ام و به سی و چهار قصه اصلی رسیدیم، چون برخی از این قصه ها به عنوان خرده قصه وجود دارند و جایی برای کار زیاد بر روی آنها نیست. در واقع تفاوت اصلی این تحقیق با دیگر تحقیقات در این زمینه این است که بسیار کلی تر بوده و صرفاً به یک قصه قرآنی پرداخته نشده است و به تمامی قصه های موجود در قرآن پرداخته خواهد شد.
لطفاً رویکرد کلی خود را نسبت به اثر بفرمایید؟
بیشتر نگاه بنده در این کار این بوده است که فارغ از تفاسیر و حواشی موجود، اساس و بنیان آیات و آن چیزی که در قرآن وجود دارد را مبنا قرار دهم و رویکرد بنده نیز در واقع پژوهشی بر مبنای آنالیز قصه های قرآن بوده؛ که تا به حال این کار اصلاً صورت نگرفته و در واقع میزان قصه های دراماتیک در قرآن با این روش بیشتر و بهتر شناخته خواهد شد. اصل بر این است کسی که این مجموعه را می خواند بتواند دست به نگارش نمایش نامه های قرآنی بزند و این مجموعه بتواند باعث خلاقیت و تفکر نویسنده نمایش نامه شود و کاری کاربردی برای خواننده باشد.
دغدغه اصلی شما بر ای نگارش این کار چه بوده است؟
ما هروقت در مورد تئاتر ایران صحبت میکنیم، در واقع احساس میکنیم که اصلاً تئاتری وجود ندارد. در حالی که مفاهیم مذهبی ما که کامل ترین منبع آن نیز قرآن است و یا همین تاریخچه کهن ما که زمینه های مذهبی زیادی در آن وجود دارد و یا حتی مثنوی و شاهنامه و کلیله و دمنه ما توانایی تبدیل شدن به نمایشنامه را دارند. به هرحال از زمانی که اسلام به عنوان دین وارد کشور ما شده و تا الان که حدود ۱۴۵۰ سال از آن میگذرد، مفاهیم و مراسم های مذهبی بسیاری را با خود در کشور ما آورده که همه آنها قابلیت تبدیل شدن به نمایشنامه را دارند و بسیار جای تاسف دارد که نمایشنامه نویسان یا کارگردان های ما مدام به دنبال سوژه های غربی بوده و به این موضوعات بومی بی توجهی دارند. در حالی که ما با گنجینه ای بزرگ از موضوعاتی با قابلیت نمایشنامه شدن در ایران اسلامی خود مواجه هستیم. در قرآن هم بحث فرهنگ سازی و انسان سازی وجود دارد که تمام قصه های قرآنی این قابلیت را دارا هستند. همین خلا موجود در این فضا اصلی ترین دغدغه من بود. شاید نویسنده های غربی در زمینه ادبیات داستانی ما کار کرده باشند ولی اصلی ترین دغدغه من این بود که چرا هنرمند ایرانی در این زمینه کاری نکرده است.
در پایان اگر نکته خاصی مد نظر شماست بفرمایید.
به نظر من وقتی میخواهیم به فرهنگ کهن خودمان رجوع کنیم، می بینیم که همیشه استفاده از مضامین جنبه ابزاری داشته است و به همین خاطر اغلب اجرا ها با این موضوعات به سمت شعار رفته و از طریق یکسری نماد و نشانه های شعاری پیام خودش را منتقل کرده است. در واقع این اثر باعث می شود تا کمی عمیق تر به این موضوعات که حتی قابلیت فیلم شدن و کار بسیار دارند، نگاه شود.
گفتنی است کتاب “جنبه های دراماتیک در قصه های قرآن ” به قلم حسین فرخی به زودی توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر خواهد شد.
