به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در حاشیه بیست و نهمین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب در شهر آفتاب آیین رونمایی از کتاب “فلسفه فیلم” اثر دکتر احمدرضا معتمدی محقق گروه ادبیات اندیشه پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه روز یکشنبه مورخه ۱۹ اردیبهشت ماه با حضور حجت الاسلام و المسلمین دکتر خسرو پناه (رییس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران) و آقایان محمدرضا اصلانی (کارگردان، مستندساز مولف) و بهروز افخمی (کارگردان و مدرس دانشگاه)، به همراه آقای دکتر احمدرضا معتمدی (مؤلف کتاب فلسفه فیلم) برگزار شد.
در این مراسم که از ساعت ۱۴روز یکشنبه در محل سالن یاس نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد، حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه، رییس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، با اشاره به تلاش ارزشمند آقای معتمدی و همچنین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در جهت نشر این کتاب گفت: با توجه به تعریف فلسفه از فیلسوفانی مانند ارسطو و کانت در میابیم که فلاسفه بر وجود تأکید داشتند و بعد کم کم وارد وجودات خاص شدند، مثل معرفتبه عنوان وجود خاص.
وی ادامه داد: فلاسفه این تفکر عقلی را به سمت وجودهای خاص بردند و کم کم خیلی از فیلسوفان غربی فراتر از این رفتند و واقع نگر شدند و درباره زبان و زیبایی صحبت کردند که بعدها دیدند در آثار فارابی نیز همین بحث های خاص وجود دارد و بعد با رویکرد درباره ی علوم وارد تفکر فلسفی، مثل فلسفه علم در زمینه های فیزیک و زیست شناسی شدند.
خسرو پناه با اشاره فعالیت خود در فلسفه های مضاف گفت: پژوهشگاه با تأکید بر فلسفه مضاف به این نتیجه رسید که شخصی مثل آقای معتمدی بر روی فلسفه فیلم کار کند با توجه به عقبه ی ایشان و کارگردان بودن و فیلم ساز بودن ایشان که در بُعد دیگر دانش آموخته فلسفه نیز هستند، درباره این موضوع کار کنند.
خسرو پناه با تأکید بر ساختار کتاب افزود: در جلد اول این کتاب نظریه های دوران کلاسیک کار شده، جلد دوم به نظریه فیلم معاصر و نظریه های فیلسوفان عصر حاضر پرداخته و در جلد سوم به نظریه فیلم دینی و بومی پرداخته خواهد شد. در واقع دکتر معتمدی تلاش کرده تا اندیشه های فلسفی دیگران نسبت به فیلم را به شیوه تحلیلی، تطبیقی،انتقادی و اجتهادی بررسی کند.
رییس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران تصریح کرد: معتمدی در کتاب خود به خوبی توانسته فلسفه فیلم شناسی را مطرح کند و حاصل تلاش او در این کتاب نشان داده که فلسفه با فیلم پیوند دارد و لذا کسانی که این پیوند را انکار می کنند باید بدانند که این انکار در واقع انکار یک امر بدیهی است و کسی که مقداری با فیلم آشنا باشد رابطه فلسفه و فیلم را به خوبی درک می کند.
وی افزود: باید به یک فلسفه فیلم برسیم که هم فیلسوفان و هم اصحاب فیلم از آن بهره ببرند و باید کاری کرد که این دو گروه به هم نزدیک تر شوند.
استاد محمدرضا اصلانی با حضور در مراسم رونمایی از کتاب فلسفه فیلم به عنوان دومین سخنران گفت: وضعیت سینمای ایران به یک ورطه سطحی و روزمرگی رسیده بطوری که هیچ تأثیری در جامعه نداشته و فقط غرایز را گسترش می دهد و در واقع یک سینمای غریزی را شکل می دهد و این سینمای غریزی خطر بزرگی است برای جامعه ای که شعارش تفکر در حوزه وجود و اندیشه است.
اصلانی با اشاره به گسترش وضعیت سینما افزود: اکنون سینما جای هنرهای دیگر مانند ادبیات، نقاشی و موسیقی را گرفته است و گسترده ترین هنر جامعه است و لذا بعنوان یک هشدار برای جامعه اعلام خطر می کنم.
این مستندساز با تمجید از کتاب فلسفه فیلم نوشته ی احمدرضا معتمدی گفت: در چهل سال گذشته که سینمای جدی تری شکل گرفته به غیر از چند کتاب که در تئوری فیلم ترجمه شده، جای چنین کتابی خالی بود و کتاب فلسفه فیلم نخستین کتابی است که نظریه جامع درباره هستی شناسی فیلم را ارائه می دهد و باید این اثر را مثابه یک اتفاق و حادثه در عرصه معرفت در سینما جدی تلقی کرد.
اصلانی اضافه کرد: این کتاب با هوشمندی ظرافتمندانه ای تألیف شده و اصطلاح شناسی کار مهمی است که در این کتاب اتفاق افتاده و باید به آن دقت کرد و حتی معتقدم این اتفاق را باید به ساختار فیلم ها، تسری داد.مثلاً ترجمه واژه “after image” به “پس انگاره” نشان دهنده هوش، دقت و حکمت مولف در ترجمه اصطلاحات سینمایی است.
بهروز افخمی کارگردان و مدرس دانشگاه سخنران بعدی حاضر در این مراسم بود و با تأکید بر کار ارزشمند احمدرضا معتمدی گفت: کتاب دکتر معتمدی با ارائه متنی منظم و با زبان روشن درباره مسائلی از سینما گفتگو کرده است که پیش از این با آشفتگی و در رجوع به منابع غربی و یا ترجمه مغشوش عرضه می شد.
افخمی با اشاره به فقر کتاب های ایرانی در حوزه فلسفه فیلم گفت: برخی از کتاب های موجود که اکثراً تألیفی نیز نیستند و ترجمه خوبی هم ندارند. ولی کتاب فلسفه فیلم با ارائه شناختی دقیق از هستی شناسی فیلم توانسته متنی موفق ارائه کند.
افخمی تصریح کرد: این کتاب درباره فلسفه فیلم است ولی نظریه فیلم اینگونه نیست که به معنا محتوا و پیام و فرم فیلم ها پرداخته باشد بلکه بیشتر علاقمندان به فلسفه و نظریه فیلم را راضی می کند چون این کتاب به عنوان یک کتاب فلسفی با متن اصیل درباره فلسفه فیلم است. باید به کتاب فلسفه فیلم بررسی تحلیلی و تطبیقی و انتقادی دوران کلاسیک به عنوان یک متن اصیل فلسفی در جنبه های تعلیمی و آکادمیک توجه دقیق و شایسته شود.
افخمی در ادامه افزود: دانشجویان نباید در این کتاب به جستجوی آموزه های کارگردانی و فیلمسازی بپردازند، بلکه بایستی در جستجوی فهم عمیق از چیستی شناسی و هستی شناسی و معرفت شناسی فیلم به آینده و با درک درست از پدیده فیلم به تولید آثار برتر در سینما اقدام کنند.
دکتر احمدرضا معتمدی نویسنده کتاب” فلسفه فیلم” به عنوان آخرین نفر در این مراسم لب به سخن گشود و در خصوص سیر تکوینی اثر خود گفت: از زمانی که به مطالعه فلسفه اسلامی، فلسفه غرب و فلسفه هنر پرداختم مطالعاتی را با عنوان زیرساخت فکری مطالعات خود در حوزه فلسفه فیلم آغاز کردم و از حدود ۴۰ سال پیش که تحصیل فلسفی را آغاز کردم، سعی بر این داشتم تا گزاره های منطقی مربوط به فلسفه و سایر حوزه های معرفت شناسی مانند علم اصول که به مقدمات نشانه شناسی و زبان شناسی در فیلم کمک می کند را به نظام هندسی نظریه های فیلم برسانم.
وی افزود: در هنگام تدریس فلسفه فیلم در دانشکده صدا و سیما به ارائه نظریات سینمای غرب پرداختم و این در حالی است که ۱۲۰ سال از عمر نظریه فیلم می گذرد، اما هنوز نظریه فیلم به عنوان دانش رسمی در منابع آکادمیک ما جدی گرفته نشده است.
دانش فلسفه فیلم عمر محدودتری در حدود چهل سال دارد که با دیدگاه فیلسوفانی چون دلوز و کارل بنیان نهاده شده است.
معتمدی از انتشار جلدهای بعدی این کتاب خبر داد و گفت: در جلد دوم وارد بحث نظریات معاصر فیلم خواهم شد و در جلد سوم نیز نظریه بومی و حکمی خودمان را مطرح خواهیم کرد.
معتمدی افزود: “فلسفه فیلم” یک فلسفه مضاف است که به ارزش گذاری نظریه های فیلم می پردازد و درستی و نادرستی و کارآمدی آن ها را ارزیابی می کند و به مقوله اصلی نقش شناسی و چیستی شناسی فیلم می پردازد و این با مقوله “فلسفه فیلم” که دانش بینارشته ای است و به تأثیر و تأثر دو معرفت بر هم می پردازد متفاوت است. همینطور ” فیلم فلسفی” یک ژانر نهایی است. اما در دوران اخیر “فیلموسوفی” یعنی فیلم به مثابه فلسفه در غرب جدی تلقی شده است،یعنی فیلم به مثابه یک شاخه ادراکی معرفت در کشف و شهود حقیقت.
دکتر احمدرضا معتمدی در پایان سخنان خود با اشاره به اساتید بزرگ و راهنمای دوران تحصیل و فیلم سازی خود گفت: همیشه از نظرات و دیدگاه های برخی اساتید همچون مرتضی مطهری، محمد تقی جعفری، رضا داوری اردکانی، امیرحسین جهان بگلو، غلامحسین دینانی و … استفاده های زیادی کردم و جا دارد تا از تقریظ آیت الله علی اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دکتر رضا داوری اردکانی استاد دانشگاه، دکتر احمد ضابطی جهرمی کارشناس سینما و پروفسور سید حسین نصر تشکر کنم.
گفتنی است جلد اول کتاب “فلسفه فیلم” با بررسی تحلیلی و انتقادی نظریه های فیلم در دوران کلاسیک (۱۸۹۵ تا ۱۹۶۰) به قلم احمدرضا معتمدی و به همت سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شد.
لازم به ذکر است آیین رونمایی از کتاب “فلسفه فیلم” اثر دکتر احمدرضا معتمدی عضو هیأت علمی گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامیروز یکشنبه مورخه ۱۹ اردیبهشت ماه با حضور و سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر خسرو پناه، آقایان محمدرضا اصلانی و بهروز افخمی، به همراه آقای دکتر احمدرضا معتمدی (مؤلف کتاب فلسفه فیلم) در سالن یاس نمایشگاه بین المللی کتاب تهران واقع در شهر آفتاب برگزار شد.
