به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب نقد مکتب تفکیک: دفتر دوم(مسائل کلامی) اثر حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن قدردان قراملکی در گروه کلام و دین‌پژوهی پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی و توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه به زیور طبع آراسته شد.
درباره تفسیر دین و آموزه‌های آن، رهیافت‌های مختلفی از صدر اسلام مطرح شده است؛ یک رهیافت بیشتر به نقل و از جمله روایات اهتمام دارد، سرآغاز این جریان در اهل حدیث و ظاهرگرایان از اهل سنت در سده‌های نخست هجری است. مصداق بارز این رهیافت در تشیع معاصر، مکتب اخباری‌گری در حوزه فقه و مکتب تفکیک در حوزه عقاید است؛ برخی از دیدگاه‌های تفکیکیان در مسائل کلامی نه تنها با عقل بلکه با خود آیات و روایات نیز همخوان نیستند.
در بخشی از مقدمه این اثر ارزشمند آمده است:
در باره تفسیر دین و آموزه‌های آن، رهیافت‌های مختلفی از صدر اسلام تا کنون مطرح شده است. یک رهیافت بیشتر به نقل و ازجمله روایات اهتمام دارد. سرآغاز این جریان در اسلام، اهل حدیث و ظاهر از اهل سنت در سده اول هجرت است. در تشیع، مصداق بارز این رهیافت در سده‌های اخیر، مکتب اخباری‌گری است که توسط محقق استرآبادی دوباره ظهور کرد، لکن بعد از مدتی توسط طرفداران علم اصول و اجتهاد مثل محقق بهبهانی و غیره با استدلال‌های متقن به حاشیه رانده شد؛ اما در چند دهه اخیر، این مکتب با اصلاحات و تطورات جدیدی تحت عنوان مکتب تفکیک و خراسان، این بار در حوزه عقاید ظهور پیدا نمود و مدعی است که تفسیر آموزه‌های اعتقادی باید با محوریت روایات صورت گیرد. آنان خصوصاً مؤسس تفکیک «میرزای مهدی اصفهانی»، مخالف به‌کارگیری عقل بشری[۱] و فلسفه و عرفان در تفسیر دین‌اند و برخی‌شان نهایت با تفسیر خاص از عقل (عقل فطری) موافق بوده و نقش عقل برهانی، فلسفه و عرفان را حذف کرده یا به حداقلی فروکاسته‌اند. این خوانش از دین، مخالف ظاهر و نص آیات و روایات و قرائت امثال شیخ مفید، خواجه طوسی، علامه حلی، علامه طباطبایی، امام خمینی، مطهری و جوادی آملی است. اگر بتوان برای هر دو نگره در صدر اسلام مثالی ذکر کرد، باید از باب حسن‌الظن به سلمان و ابوذر اشاره شود که ابوذر دارای ایمان خالص بود، اما میزان علم و معرفت دینی‌اش تا حدی از لایه‌های باطنی و عمقی برخوردار نبود، به همین خاطر اگر بر زوایای اعتقادات سلمان آگاه می‌شد، چه‌بسا حکم کفر و قتلش را صادر می‌کرد؛ چنان‌که امام صادق به نقل از امام سجاد به این نکته تصریح نموده است.
ما در این مجال، در صدد نقد نگره تفکیک هستیم که نگره آنان به معارف دین در حد ظواهر روایات، آن‌هم بخشی از روایات است که به‌سان اخباریون در فقه به ظواهر روایات تمسک نموده و به منابع معرفتی دیگر ازجمله عقل به عنوان رسول باطنی اهتمام یا اهتمام لازم را مبذول نمی‌کنند. تنقیح مبانی تفکیکیان در دفتر اول ارائه شد؛ ما در این تحقیق، بیشتر در صدد تبیین و تحلیل مواضع مکتب تفکیک در مواجهه با مسائل کلامی هستیم تا روشن شود برخی دیدگاه‌های تفکیکیان، نه‌تنها با عقل، بلکه با خود آیات و روایات نیز همخوان نیستند.
فلسفه جاودانگی، پویایی و خاتمیت آئین مقدس اسلام به جامعیت، فطری‌بودن و عقلانیت آن برمی‌گردد که در هر عصری با استفاده از منابع مختلف خود (نقل، عقل) می‌تواند نیازهای معرفتی و فطری مخاطبان خود را تأمین و اشباع کند؛ اما حصر منبع معرفتی دین به یک منبع، مثل روایات و نادیده‌انگاری منابع دیگر مثل قرآن و عقل و به تبع آن، کلام عقلی و فلسفی، فلسفه و عرفان، آسیب جدی به بالندگی اسلام متوجه می‌کند. اشاره شد که در دو سه سده اخیر، این آسیب توسط اخباریون متوجه اسلام و مکتب تشیع شد که با استدلال‌های متقن اندیشوران نامی خنثی شد، لکن این آسیب دوباره توسط مکتب تفکیک بسط پیدا کرده و مخاطبانی به‌خصوص از میان طلاب جوان جذب نموده است؛ درحالی‌که عصر امروز عصر روشنگری و عقلانیت است و محروم‌نمودن اسلام از این منبع الهی و به تعبیر روایات، رسول باطنی، خللی بر فهم ناب دین وارد خواهد کرد؛ از سوی دیگر، مهم‌ترین سلاح و دلیل تفکیکی‌ها، استناد به ظواهر آیات و روایات است که ظاهر برخی روایات مثبت مدعایشان است و این موجب جذب برخی شده است؛ لذا ضروری است ضعف مدعایشان اثبات شود و نشان داده شود که برای تحلیل موضع آیات و روایات، نه به صورت جزیره‌ای و دیدن روایات خاص، آن‌هم به صورت یک‌طرفه، بلکه باید مجموع آیات و روایات از حیث سند و دلالت به صورت شبکه‌ای مشاهده و تحلیل شود.
نقد مکتب تفکیک: دفتر دوم(مسائل کلامی) اثر حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن قدردان قراملکی با قیمت ۱۵۰۰۰۰ تومان راهی بازار نشر شد.
علاقمندان جهت تهیه کتاب و یا اطلاعات تکمیلی می‌توانند به وبگاه رسمی سازمان انتشارات پژوهشگاه به نشانی: www.poiict.ir مراجعه کنند.
