آینده الهیات مقاومت

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به نقل از خبرگزاری شبستان: در ادامه سلسله نشست‌های همایش بین‌المللی علوم انسانی اسلامی (کارگروه مبانی علوم انسانی)؛ پنل سوم مقاومت در مبانی و منابع دین به همت پژوهشگاه با همکاری دانشگاه جامع امام حسین (ع) برگزار شد.

در این نشست که چهارشنبه، ۳ اردیبهشت ماه سال جاری برگزار شد؛ حجت الاسلام «محمدباقر پورامینی» مدیر گروه کلام اسلامی و الهیات جدید پژوهشگاه با موضوع «

» سخنرانی کرد.

حجت‌الاسلام «محمدباقر پورامینی» طی سخنانی با اشاره به اینکه الهیات مقاومت را باید بین الهیات نظری و الهیات عملی تعریف کرد، بیان کرد: یعنی باید موضع همراه با کوشش و عمل داشت، یعنی حرکت عدالت ورزانه و جهاد گونه در راستای دستیابی به اهداف الهی و تحقق آن و همچنین مواجهه و ایستادگی در برابر هرنوع روابط  ظالمانه؛ نکته دوم در این بحث در مورد آینده پژوهشی مطرح می شود؛ تحلیل چگونگی مواجهه با آینده الهیات مقاومت می تواند زمینه ساز مطالعات آینده پژوهی باشد چراکه بر اساس مدل‌های مختلفی که آینده پژوهان دارند و تلاش می کنند بهترین راه حل و سناریو را انتخاب کنند تا آینده مورد انتظارشان به درستی ساخته شود، مطالعات آینده به دنبال پیش‌بینی و یا پیشگویی دقیق رخدادهای آینده نیست بلکه یک پیش بینی آینده شناسی برای ترسیم آینده مطلوب است؛ به بیان دیگر روندها را می بینند و تلاش می کنند که آینده مطلوب را طراحی کنند، آموزه های دینی نیز انسان را نسبت به توجه آینده مکلف می‌کند، افرادی که آینده‌نگری بیشتر دارد در ملاک انتخاب قرار می گیرند، بنابراین می توانیم بگوییم که در اسلام، مطالعه آینده به عنوان یک فرصت برای حل مشکلات تلقی می شود که انسان طراحی و آینده مطلوب خود را ترسیم کند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: طبیعی است که اینجا نقش انسان به عنوان یک فرد مختار و ذی نفوذ برای ساخت سرنوشت خود برجسته است، چنانکه خداوند نیز در قرآن کریم فرموده است: «إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلَا مَرَدَّ لَهُ وَمَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَالٍ» (در حقیقت ‌خدا حال قومی را تغییر نمی‌ دهد تا آنان حال خود را تغییر دهند و چون خدا برای قومی آسیبی بخواهد هیچ برگشتی برای آن نیست و غیر از او حمایتگری برای آنان نخواهد بود)؛ علامه مرتضی مطهری در کتاب «اسلام و سرنوشت» به خوبی این بحث را بررسی کرده است.

وی ادامه داد: اما اگر بخواهیم قبل از اینکه به مانایی الهیات مقاومت و تصویری از آینده مطلوب اشاره کنیم، تحلیل آینده الهیات مقاومت در گروی توجه به دو نکته است که اشاره خواهم کرد؛ اولین نکته ای که وجود دارد توجیه‌پذیری مقاومت است یعنی مقاومت یک امر مقطعی و موسمی نیست، مادامی که اَشکال مختلف بی عدالتی و ستم در جهان وجود داشته باشد مقاومت یک امر موجه است، خداوند نیز در قرآن فرموده است: «وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّی لَا تَکُونَ فِتْنَةٌ وَیَکُونَ الدِّینُ کُلُّهُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِمَا یَعْمَلُونَ بَصِیرٌ» (و (ای مؤمنان) با کافران بجنگید تا دیگر فتنه و فسادی نماند و آیین همه دین خدا گردد، و چنانچه دست (از کفر) کشیدند خدا به اعمالشان بیناست).

مدیر گروه کلام اسلامی و الهیات جدید پژوهشگاه در پایان خاطرنشان کرد: بر اساس آیه مذکور هدف اسلام، کشورگشایی و کسب غنایم و انتقام گیری نیست بلکه غرض بریده شدن بساط شرک و کفر است؛ مفسران در اینجا از فتنه به معنای شرک و کفر یاد می کنند، اگر مشکران دست از فتنه و قتال برداشتند دشمنی نخواهد شد چراکه ملاک دشمنی را پایبندی آن دسته از انسان ها بر باطل قرار دادند؛ از سوی دیگر نکته دوم این است که تحلیل آینده در گرو جهان‌بینی توحیدی است، مجموعه علل و عوامل آشکار و نهان را معتقدیم که نظام هستی را شکل می دهد؛ همچنین در کنار عوامل مادی و عوامل معنوی، عوامل روحی می تواند در سلامت و سعادت این نظام موثر باشد، حتی نمونه هایی را از تقدم یافتن علل معنوی بر علل مادی را شاهد هستیم.