به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به نقل از حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدسجاد ایزدهی، رئیس پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه، روز پنجشنبه ۱۱ اردیبهشت‌ماه در پیش‌نشست همایش بین‌المللی الگوی حکمرانی شهید حجت الاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی که در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد، به بررسی چیستی و چرایی مفهوم حکمرانی در ادبیات سیاسی معاصر پرداخت.
وی ضمن تبیین رویکرد استعماری بانک جهانی در تدوین شاخص‌های حکمرانی، بر ضرورت طراحی مدل بومی مبتنی بر مردم‌سالاری دینی تأکید کرد و اظهار داشت: شهید رئیسی تجسم عینی این الگوی موفق بود.
وی با تشریح سیر تحول مفاهیم سیاسی در قرون اخیر، گفت: واژه حکمرانی در دهه‌های اخیر جایگزین واژه‌های سنتی‌تر مانند حکومت شده و این تغییر واژگان ناظر بر تغییرات عمیق‌تری در ساختارهای سیاسی است.
وی ادامه داد: دموکراسی به‌عنوان مدل غالب حکمرانی در غرب، امروز دیگر قادر به پاسخگویی به نیازهای پیچیده جوامع نیست و با افول کارآمدی، مشروعیت خود را در میان مردم از دست داده است.
بانک جهانی، طراحی حکمرانی با چاشنی سلطه
استاد حوزه علمیه قم با اشاره به نقش بانک جهانی در ارائه مدل‌های نوین حکمرانی، اظهار کرد: جای تأمل است که نهادهایی مانند بانک جهانی که سابقه استعماری دارند، امروز متولی طراحی مدل‌های حکمرانی شده‌اند.
وی تصریح کرد: مدل‌هایی که با تکیه بر وام‌های مشروط، به ابزار سلطه بر کشورهای ضعیف و در حال توسعه تبدیل شده‌اند و تلاش دارند شاخص‌هایی را تحمیل کنند، اهداف خاص نظام سلطه را تأمین می‌کند.
رئیس پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه ادامه داد: بانک جهانی حکمرانی مطلوب را در قالب شش شاخص معرفی می‌کند، مشارکت، مساوات، اثربخشی، پاسخگویی، قانون‌مداری و مسئولیت‌پذیری.
حجت الاسلام والمسلمین ایزدهی با بیان اینکه این شاخص‌ها در سه مرحله یادگیری، اجرا و سیاست‌گذاری بررسی می‌شوند، اظهار کرد: کشورها تنها در صورت تبعیت از این مدل، مورد حمایت نهادهای بین‌المللی قرار می‌گیرند، این در حالی است که این مدل‌ها نه با ساختارهای دینی و فرهنگی ملت‌ها تطبیق دارد و نه استقلال آن‌ها را تأمین می‌کند.
ضرورت طراحی مدل حکمرانی بومی و دینی
وی با انتقاد از بی‌توجهی به الگوهای بومی در عرصه حکمرانی، خاطرنشان کرد: در ایران، بر خلاف غرب، مشروعیت تنها از رأی مردم نشأت نمی‌گیرد بلکه با ارزش‌های الهی گره خورده است.
وی ابراز کرد: مردم‌سالاری دینی به‌عنوان مدلی کارآمد و متناسب با فرهنگ اسلامی ما، می‌تواند در برابر الگوی دموکراسی لیبرال غربی قد علم کند و الگوی بومی، درون‌زا و مردمی ارائه دهد.
استاد خارج فقه سیاسی حوزه علمیه قم، با تأکید بر سیره حکمرانی شهید رئیسی، ادامه داد: آن شهید بزرگوار در طول فعالیت خود، در قوه قضائیه و دولت، بر سه اصل اساسی تأکید داشت، عدالت، مردم‌محوری و استقلال.
رئیس پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه اضافه کرد: حجت الاسلام والمسلمین رئیسی عدالت را نه‌فقط در شعار بلکه در عمل پیاده کرد و با حذف امضاهای طلایی، مبارزه با فساد و اصلاح ساختارهای معیوب، در مسیر عدالت ساختاری گام برداشت.
حجت الاسلام والمسلمین ایزدهی استقلال را یکی دیگر از مؤلفه‌های بنیادین حکمرانی اسلامی دانست و ابراز کرد: استقلال به‌معنای قطع ارتباط با جهان نیست بلکه به‌معنای تعامل از موضع اقتدار، تکیه بر ظرفیت‌های داخلی و جلوگیری از نفوذ و سلطه است؛ در الگوی شهید رئیسی، تعاملات جهانی بر پایه عزت، حکمت و مصلحت تعریف می‌شد.
رئیس پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه با اشاره به نقش فقه و اجتهاد در حکمرانی اسلامی، ادامه داد: فقه اگر صرفاً نظری باقی بماند، نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای حکومت باشد.
وی تصریح کرد: اجتهادی که شهید رئیسی به آن باور داشت، ناظر به عمل، جامعه‌محور و پاسخ‌گو بود، این نوع اجتهاد می‌تواند در سیاست‌گذاری، تنظیم‌گری و تسهیل‌گری نقش‌آفرین باشد و حکمرانی را از مسیر ارزش‌ها به نتایج ملموس اجتماعی برساند.
رئیس پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه با انتقاد از بوروکراسی پیچیده و امضاهای طلایی در نظام اداری کشور، خاطرنشان کرد: شهید رئیسی در مسیر مردمی‌سازی حکمرانی، تلاش کرد موانع بروکراتیک را حذف کند و امور مردم را تسهیل نماید.
وی تاکید کرد: عدالت اقتصادی، شایسته‌سالاری، شفافیت و پاسخگویی از جمله اصولی بودند که در رفتار اجرایی شهید رئیسی نمود کامل داشت.
استادخارج فقه سیاسی حوزه علمیه قم، با تأکید بر ظرفیت جهانی مدل بومی حکمرانی شهید رئیسی بیان کرد: اگر این مدل با تبیین نظری دقیق، الزامات اجرایی مشخص و ساختارهای الزام‌آور همراه شود، می‌تواند به الگویی در سطح جهان اسلام و حتی فراتر از آن تبدیل شود.
وی خاطرنشان کرد: این مدل قابلیت آن را دارد که جایگزین مدل‌های ناکارآمد غربی گردد و راه را برای تمدن نوین اسلامی هموار سازد.
