قدمی برای امام غریب و مظلوم غائب منتظر!
او منتظر ماست!!!
نوشتاری از حجت الاسلام دکتر غلامرضا پیوندی مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
در کتاب مکیال المکارم آمده است :
چون ما نمىتوانیم حقوق آن حضرت را ادا نماییم و شکر وجود و فیوضاتش را آن طور که شایسته است، به جا آوریم بر ما واجب است آن مقدار از اداى حقوق آن حضرت را که از دستمان ساخته است، انجام دهیم. . . بهترین امور در زمان غیبت آن حضرت، انتظار فرج آن بزرگوار و دعا براى تعجیل فرج او و اهتمام به آنچه مایه خشنودى آن جناب و مقرب شدن در آستان اوست، مىباشد.
امام صادق عليه السلام: مَن سَرَّهُ أن يَكونَ مِن أصحابِ القائِمِ فَليَنتَظِر وَليَعمَل بِالوَرَعِ ومَحاسِنِ الأَخلاقِ وهُوَ مُنتَظِرٌ ، فَإِن ماتَ وقامَ القائِمُ بَعدَهُ كانَ لَهُ مِنَ الأَجرِ مِثلُ أجرِ مَن أدرَكَهُ ، فَجُدّوا وَانتَظِروا هَنيئًا لَكُم أيَّتُهَا العِصابَةُ المَرحومَةُ؛
هركه دوست دارد از ياران قائم باشد، پس بايد انتظار كشد و در حالى كه منتظر است، پارسايى و اخلاق نيك را در پيش گيرد. اگر (با چنين حالتى) از دنيا برود و بعد از مرگ او، قائم قيام كند، همانند اجر كسى را دارد كه قائم را درك كند. پس (در كار و عمل) بكوشيد و منتظر باشيد؛ گوارايتان باد اى جماعت مشمول رحمت. (الغيبة للنعماني؛ ص۲۰۰، ح۱۶)
۱. هدیه هر روز به امام زمان مهدی موعود موجود
الف. هر روز دو رکعت نماز هدیه
هر روز بعد از نماز صبح دو رکعت نماز بخوانیم و به امام مهربانم هدیه کنیم و بعد از سلام نماز این تعقیب نماز صبح را بخوانیم :
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَاهْدِنِى لِمَا اخْتُلِفَ فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإذْنِكَ، إِنَّكَ تَهْدِى مَنْ تَشَاءُ إِلىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ.
خدایا بر محمد و خاندان محمد درود فرست و مرا به آن حقیقتى که در آن اختلاف شده به اذن خود راهنمایى کن، تو هرکه را بخواهى به راه راست هدایت می‌کنی.
ب. دادن صدقه برای سلامتی و ظهور امام عصر
صدقه برای حضرت حجت به دو صورت قابل تصور است:
- صدقه از جانب امام عصر عجل الله تعالی فرجه:
انسان به نیابت از آن حضرت صدقاتی را می دهد؛ همان طوری که در روایات داریم به نیابت از ائمه علیهم السلام حج انجام دهید.
- صدقه برای سلامتی آن حضرت: در این مورد صدقه برای سلامتی آن حضرت می تواند از دوری بیماری ها باشد. طبق روایات ممکن است وجود مقدس امام همانند انسان های دیگر دچار بیماری شود. در تاریخ زندگانی امام صادق(ع) چنین آمده که بر حضرتش تبی عارض گشت، حضرت چندین بار «یا فاطمه» گفتند. (بیت الاحزان، حاج شیخ عباس قمی) یا در جای دیگر آمده که امام صادق(ع) در شب بیست و سوم ماه رمضان مریض بودند دستور دادند با همان حال بیماری، ایشان را به مسجد ببرند. (مفاتیح الجنان، اعمال وارده در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان)
البته دعا و اعمال برای سلامتی حضرت در برخی از ادعیه معتبر نیز سفارش شده است؛ برای مثال در اعمال سرداب امام زمان در سامرا وارد شده که حضرت امام رضا علیه‌السلام امر می‌فرمودند به دعا نمودن، برای حضرت صاحب‌الامر «عجل الله تعالی فرجه» به این دعا:
اللّٰهُمَّ ادْفَعْ عَنْ وَلِيِّكَ وَخَلِيفَتِكَ وَحُجَّتِكَ عَلَىٰ خَلْقِكَ، وَ لِسانِكَ الْمُعَبِّرِ عَنْكَ، النَّاطِقِ بِحِكْمَتِكَ، وَعَيْنِكَ النَّاظِرَةِ بِإِذْنِكَ، وَشاهِدِكَ عَلَىٰ عِبادِكَ، الْجَحْجاحِ الْمُجاهِدِ الْعائِذِ بِكَ الْعابِدِ عِنْدَكَ، وَأَعِذْهُ مِنْ شَرِّ جَمِيعِ مَا خَلَقْتَ وَبَرَأْتَ وَأَنْشَأْتَ وَصَوَّرْتَ، وَاحْفَظْهُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ، وَمِنْ خَلْفِهِ، وَعَنْ يَمِينِهِ، وَعَنْ شِمالِهِ، وَمِنْ فَوْقِهِ، وَمِنْ تَحْتِهِ بِحِفْظِكَ الَّذِي لَايَضِيعُ مَنْ حَفِظْتَهُ بِهِ، …..
اى پروردگار تو هر بلا را دفع كن از ولى خود و خليفه خويش و حجت بر خلق عالمت و زبانت كه از تو به سخن آيد و به حكمت بالغه تو گويا باشد؛ و چشم بيناى تو كه به امر تو مى نگرد و گواه بندگان تو و بزرگترين مجاهدان در راه تو و پناه آرنده به حضرتت و بندگى حضور حضرتت كند. و او را اى خدا از شر جميع مخلوقاتت كه انشاء و ايجاد فرمودى در پناه خود حفظ كن. و از شرور پيش رو و پشت سر و طرف راست و چپ و از فوق و تحت از همه آنها او را حفظ كن؛ كه هر كس را تو حفظ كنى مصون از هر فساد و نابودى است.
ج. دعا برای سلامتی امام زمان
یکی از بهترین و بی منت ترین دعاها برای سلامتی و توجه به حضرت حجت دعای معروف به سلامتی امام زمان است؛ دعای برای ما عادی شده و خیلی به محتوای آن توجه نداریم. یکی از دعاهایی که انسان در آن فقط برای حضرت حجت خدا را می خواند و برای خود خواسته‌ای را مطرح نمی کند، همین دعا است. فقط به عشق حضرت و اظهار ارادت به او می‌خوانیم.
این دعا با «اللَّهُمَ کُنْ لِوَلِیکَ» آغاز می‌شود. با توجه به اینکه دعا در منابع معتبر روایی و کتاب‌های دعا نقل گردیده، می‌توان به صحت و اعتبار آن حکم کرد. (الكافي، ج۴، ص۱۶۲؛ تهذيب الأحكام، ج۳، ص۱۰۳؛ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ج۲، ص۶۳۰)
این دعا، هرچند مخصوص شب ۲۳ رمضان است؛ اما آن را در همه حال و زمان می‌توان خواند؛ زیرا گفته شده این دعا را در هر حالتی(ایستاده، نشسته و سجده) در شب ۲۳ رمضان و بلکه کل ماه رمضان و در همه لحظات عمر تکرار کنید. در روایت نقل شده در کافی و تهذیب به نکته تاکید شده است.
دعا برای حفظ و سلامتی امام مهدی(عج) را این دانسته که دعا برای حفظ امام در راستای انجام رسالت و تحمل بار امامت -چه در دوران غیبت و چه ظهور- است؛ زیرا تحمل چنین بار سنگینی نیازمند حفظ و عنایت ویژه الهی است.
کسی که سلامتی امام زمانش برایش مهم است، مسلما آزردن آن حضرت برایش سخت است در نتیجه دعا برای سلامتی آن حضرت، انسان را بر انجام کارهایی وامی دارد که موجب خشنودی آن حضرت و در نتیجه سبب رسیدن به مقام رضوان الهی می گردد. دعا بسیار مؤثر است و موجب فرج آن حضرت و نیز فرج و گشایش در زندگی مؤمنان می شود.
امام حسن عسکری در قنوت نماز این دعا را می‌خواندند:
فَاجْعَلْهُ اللَّهُمَّ فِي أَمْنٍ مِمَّا نُشْفِقُ عَلَيْهِ مِنْهُ وَ رُدَّ عَنْهُ مِنْ سِهَامِ الْمَكَايِدِ مَا يُوَجِّهُهُ أَهْلُ الشَّنَآنِ إِلَيْه …؛ خداوندا! او (امام زمان) را در پناهگاهی قرار داده تا از شر متجاوزان در امان باشد. خدایا! او را از چیزهایی در امان بدار که بر ایش می ترسیم و تیر های نیرنگ را که کینه بدخواهانش به سوی او پرتاب می کنند بر طرف ساز. (مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج۱، ص۱۶۱)
بنابراین با توجه به کلمات گهربار معصومین دعا و صدقه برای سلامتی و حفظ وجود مبارک امام عصر(علیه السلام) صحیح و بایسته می باشد.
البته خداوند متعال خلیفه و ولی خود را از هر گونه آسیب ها و آفات حفظ و حمایت می فرماید؛ ولی ما نیز وظیفه داریم برای سلامتی آن حضرت بکوشیم و بدین وسیله اظهار عشق و ارادت خود را ابراز نماییم. با تمام وجود او را بر خود مقدم بداریم و از این راه رضایت و نظر لطف او را نسبت به خود جلب نماییم.
بر این اساس دعا و صدقه و… پیش از آنکه برای امام عصر(علیه السلام) فایده و اثر داشته باشد برای شخص دعا کننده تاثیر دارد.
د. نثار کردن صلوات با اضافه کردن عبارت «و عجل فرجهم» به دلبند زهرا
در دعایی که از امام حسن عسکری علیه السلام نقل شده در مورد امام عصر می خوانیم: «… َ الصَّلَاةُ عَلَى وَلِيِّ الْأَمْرِ الْمُنْتَظَرِ ، اللَّهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَأَظْهِرْهُمْ وَ أَعِنَّا عَلَی اتِّبَاعِهِمْ وَ وِلاَیَتِهِمْ.»
از امام صادق علیه‌السلام نقل شده:
مَنْ قَالَ بَعْدَ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَ بَعْدَ صَلَاةِ الظُّهْرِ- اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ لَمْ يَمُتْ حَتَّى يُدْرِكَ الْقَائِم؛ هر كس بعد از نماز صبح و پس از نماز ظهر بگويد: «اللّهمّ صلّ علي محمد و آل محمد و عجّل فرجهم»، نخواهد مُرد تا آن‌كه قائم آل محمّد را درك نمايد. (مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج۱، ص۳۶۸)
یکی از افراد از حضرت آيت‌الله بهجت تقاضا كرده بود كه مشتاق زيارت حضرت حجة‌بن‌الحسن عجل الله تعالي فرجه هستم؛ از شما تقاضا دارم كه مرا دعا كنيد تا به اين سعادت نايل شوم. ایشان در پاسخ فرموده بودند: زياد صلوات به وجود مقدسش هدیه نماييد، همراه با دعاي تعجيل فرجش.
گفتم که خدایا مرادی بفرست
طوفان زده ام راه نجاتی بفرست
فرمود که با زمزمه یا مهدی
نذر گل نرگس صلواتی بفرست
نکته مهم: اهدای صلوات و اهدای قرائت صد مرتبه سوره توحید به مادر امام زمان حضرت نرجس خاتون سلام الله علیها، برای جلب توجه حضرت بسیار تاثیرگذار و مجرب است.
ﻫ. دعا برای حضرت در نماز و به یاد ایشان بودن بعد از هر نماز
در آموزه‌های دینی دعا و مناجات و طلب مغفرت براى پدر و مادر، توفیق معنوى و ذخیره آخرتى براى هر انسان است كه بسیارى از این راه به درجات بالاتر رسیدهاند.
امام سجاد علیه السلام در دعای خود برای پدر و مادر می فرماید:
اللَّهُمَّ لَا تُنْسِنِی ذِکرَهُمَا فِی أَدْبَارِ صَلَوَاتِی، وَ فِی إِنًی مِنْ آنَاءِ لَیلِی، وَ فِی کلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِ نَهَارِی؛
خداوندا یاد آنان را در تعقیب نمازهایم، و در هیچ وقتی از اوقات شبم، و ساعتی از ساعات روزم از صفحه قلبم مزدای. (صحیفه سجادیه)
طبق روایات پیامبر و امام علی و به تبع آنها امام زمان علیه‌السلام پدر معنوی ما هستند ؛ و یاد کردن پدر جزء وظایف هر انسان است.
امام رضا علیه السلام در توصیف امام فرمودند: « الإِمامُ الأَنيسُ الرَّفيقُ ، وَالوالِدُ الشَّفيقُ ، وَالأَخُ الشَّقيقُ ، وَالاُمُّ البَرَّةُ بِالوَلَدِ الصَّغيرِ؛ امام برای انسانها، همدمی رفیق و پدری مهربان و برادری همانند و مادر نيكوكار به فرزند كوچكش است.» (کافی؛ ج۱؛ ص۲۰۰)
پدر در آسمان زندگی هر فرد، همچون خورشید تابان است که مهر و محبت و زندگی به او می بخشد، امام زمان(عج) نیز تجلّی رحمت خدا است که در وسعت سینه او، کران تا کران عشق به انسان ها موج می‌زند و غمخوار و دعاگوی مردم و پدری مهربان، همدمی دلسوز و همراهی خیرخواه برای منتظران ظهور است.
پیامبر اعظم (ص)، خود و مولا علی (ع) را پدران امت نامیدند و از طرفی فرمودند هر کس مورد عاق پدر خود واقع شود، من او را لعنت می‌کنم. امام هر زمان نیز پدر معنوی امت همان دوره هستند. در عصر غیبت، پدر معنوی ما امام عصر (عج) نیز هستند. ایشان در کنار ما حضور دارند و چه بلاها و خطرهایی را که با دعا و عنایت خود از ما دفع نکرده‌اند. همیشه حواس‌شان به فرزندان خود است؛ اما ما فرزندان، غفلت داریم؛ غافل هستیم که اهل‌بیت علیهم‌السلام فرموده‌اند حتی نمک غذای خود را از ما بخواهید، متوجه نیستیم که هر روز و هر لحظه برای سلامتی ایشان دعا کنیم، روزانه با ایشان صحبت و درد دل نماییم، هر صبح به ایشان عرض سلام داشته باشیم و شب‌ها با یاد ایشان، چشم‌های خود را برهم بگذاریم.
امام حسن‌عسکری علیه‌السلام به واسطه پدران گرامی‌اش از رسول‌خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل می‌کند که آن حضرت فرمود: سخت تر از یتیم جدا شده از پدر، یتیمی است که از امامش جدا شده و توانایی دستیابی به وی را ندارد. و حکم امامش را درباره مسائل دینی مورد ابتلا نمی‌داند. آگاه باشید هر فرد ناآگاه به شریعت ما که از دیدار ما محروم است یتیمی است که در دامن عالمان شیعه جای دارد. آگاه باشید، هرکس وی را هدایت و راهنمایی کند و شریعت ما را به وی بیاموزد، در مقام رفیق اعلی با ما خواهد بود. (منبع: طبرسی ؛ احتجاج، ج۱، ص۶۶)
۲. مهم‌ترین کار برای ظهور حضرت داشتن برنامه خودسازی و تهذیب نفس
ظهور وقت و زمان مشخصی ندارد و ممکن است ناگهان صدای دلربای امام زمان (عج) طنین انداز شود، پس شیعه منتظر باید در تمام ابعاد زندگی خودسازی کند، هم در بعد عقیده و هم در بعد نفسانیات و اخلاق و هم در بعد عمل، چرا که نه شخص فاسد العقیده در حریم امام راه دارد و نه شخص فاسد الاخلاق و نه انسان آلوده به گناه.
امام صادق عليه السلام:
مَن سَرَّهُ أن يَكونَ مِن أصحابِ القائِمِ فَليَنتَظِر وَليَعمَل بِالوَرَعِ ومَحاسِنِ الأَخلاقِ وهُوَ مُنتَظِرٌ ، فَإِن ماتَ وقامَ القائِمُ بَعدَهُ كانَ لَهُ مِنَ الأَجرِ مِثلُ أجرِ مَن أدرَكَهُ ، فَجُدّوا وَانتَظِروا هَنيئًا لَكُم أيَّتُهَا العِصابَةُ المَرحومَةُ؛
هركه دوست دارد از ياران قائم باشد، پس بايد انتظار كشد و در حالى كه منتظر است، پارسايى و اخلاق نيك را در پيش گيرد. اگر (با چنين حالتى) از دنيا برود و بعد از مرگ او، قائم قيام كند، همانند اجر كسى را دارد كه قائم را درك كند. پس (در كار و عمل) بكوشيد و منتظر باشيد؛ گوارايتان باد اى جماعت مشمول رحمت. (الغيبة للنعمانيّ، ص۲۰۰، ح۱۶ عن أبي بصير)
امام صادق علیه السلام نیز فرموده است: «هر یک از شما باید برای خروج حضرت قائم (عج) «سلاحی» مهیا کند- هر چند یک تیر باشد- خدای تعالی هر گاه بداند کسی چنین نیتی دارد، امید آن است که عمرش را طولانی کند تا آن حضرت را درک کند «و از یاران و همراهانش قرار گیرد»».
ابوعبداللَّه جعفی نقل می کند: امام باقر علیه السلام به من فرمود: منتهای زمان مرزداری (مرابطه و جهاد) نزد شما چند روز است؟ عرض کردم: چهل روز؛ فرمود: ولی مرابطه ما، مرابطه ای است که همیشه هست».
علامه مجلسی در شرح این فرمایش می گوید: «بر شیعیان واجب است که خود را بر اطاعت امام بر حق و انتظار فرج او ملتزم سازند و برای یاری نمودنش مهیا باشند».
پس برای ظهور حضرت مهدی علیه السلام و یاری آن حضرت، باید در هر لحظه ای آماده بود و خود را مهیا نگه داشت و این شامل آمادگی نظامی، جسمانی و.. می شود؛ اما مهم تر از همه خودسازی و آمادگی فکری، علمی و سیاسی در عصر غیبت است؛ یعنی، باید از هر لحاظ، سطح توانایی های خود را بالا ببریم و شیعه لایقی برای امام خود باشیم.
بنابراین سربازی امام عصر نیاز به تلاش و خودسازی دارد تا انسان بتواند در رکاب امام بماند. مقام معظم رهبری در دیدار مردم به مناسبت نیمه شعبان در سال ۱۳۸۱ می‌فرماید:
«انتظار به معنای این است که ما باید خود را برای سربازی امام زمان آماده کنیم؛ سربازی منجی بزرگی که میخواهد با تمام مراکز قدرت و فساد بین‌المللی مبارزه کند، احتیاج به خودسازی و آگاهی و روشن‌بینی دارد. ما نباید فکر کنیم که چون امام زمان خواهد آمد و دنیا را پر از عدل و داد خواهد کرد، امروز وظیفه‌ای نداریم؛ نه، بعکس، ما امروز وظیفه داریم در آن جهت حرکت کنیم تا برای ظهور آن بزرگوار آماده شویم. سربازىِ امام زمان، کار آسانی نیست.»
به نظر می رسد می‌توان قدم‌هایی برای خودسازی براي ياري امام زمان عج الله تعالي فرجه الشريف به شکل زیر برداشت:
الف. نماز اول وقت؛
ب. احترام به پدر و مادر
ج. قرائت دعای عهد یا زیارت حضرت مهدی (عج) بعد از نماز صبح
« للّٰهُمَّ بَلِّغْ مَوْلايَ صاحِبَ الزَّمانِ صَلَواتُ اللّٰهِ عَلَيْهِ عَنْ جَمِيعِ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِناتِ، فِي مَشارِقِ الْأَرْضِ وَمَغارِبِها، وَبَرِّها وَبَحْرِها، وَسَهْلِها وَجَبَلِها، حَيِّهِمْ وَمَيِّتِهِمْ ….. اللّٰهُمَّ هٰذِهِ بَيْعَةٌ لَهُ فِي عُنُقِي إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ»
د. صبر در تمام امور
امام صادق علیه السلام: اَلصَّبْرُ يُعَقِّبُ خَيْراً، فَاصْبِرُوا تَظْفُرُوا؛ عاقبت صبر و شكيبائى خير است، بنابراين صبر كنيد، تا پيروز شويد. (بحارالانوار: ج۷۱، ص۹۶)
ﻫ. وفای به عهد با امام زمان(عج)
و. قرائت روزانه قرآن و هدیه امام عصر
ز. جلوگیری از پرخوری و پرخوابی و تلاش برای شب زنده داری
ح. پرداخت روزانه صدقه
ط. غیبت نکردن
ی. فرو بردن خشم
ک. ترک حسادت
ل. ترک دروغ
م. کنترل چشم
ن. دائم الوضو بودن
س. محاسبه نفس
در پایان از خدای متعال عاجزانه می خواهم:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنْ أَنْصَارِهِ وَ أَعْوَانِهِ، الذَّابِّینَ عَنْهُ، الْمُسَارِعِینَ فِی حَوَائِجِهِ، الْمُمْتَثِلِینَ لِأَوَامِرِهِ، الْمُحَامِینَ عَنْهُ، الْمُسْتَشْهَدِینَ بَینَ یدَیهِ ….» اللهمَّ امْنُنْ عَلَیْنَا بِرِضَاهُ وَ هَبْ لَنَا رَأْفَتَهُ وَ رَحْمَتَهُ وَ دُعَاءَهُ وَ خَیْرَهُ.
آمین یا رب العالمین
