مناسک «پیچیده حج» در بیان امام جعفر الصادق علیهالسلام؛
در حاشیه پیام رهبر معظم انقلاب به حجاج بیت الله الحرام
نوشتاری از حجت‌الاسلام و المسلمین محمدصفر جبرئیلی عضو هیأت علمی گروه کلام اسلامی و الهیات جدید پژوهشگاه
زراره بن اعین (۱۴۸ق) از شخصیت های ارجمند مکتب اهل‌بیت و شاگرد گرانقدر امام باقر و امام صادق علیهماالسلام است. او می گوید: «به امام صادق عرض کردم فدایت شوم چهل سال است که از مسائل حج می‌پرسم و شما پاسخ می‌دهید» امام بی درنگ فرمود: «زراره! می‌خواهی مسائل خانه‌ای که از دو هزار سال پیش از آفرینش آدم، حج می شده است را در چهل سال تمام کنی!!» ( صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۲، ص ۵۱۹، حدیث ۳۱۱۱)
علامه بزرگوار محمدتقی مجلسی اول(۱۰۷۰ق) که درتلاشی فراخور تحسین روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام را در اختیار جامعه اسلامی قرار داده و کاربرد آن ها را به مخاطب خاص و عام نشان داده است، بیان امام علیهالسلام را «نشان از تجدد احکام در پی مرور زمان و پیش آمد حوادث» می‌داند.( لوامع صاحبقرانی ، ج۸ ، ص ۳۴۲)
در راستای نگاه آن علامه فقید و عالمان نامدار دیگر، این نگاه رهبر حکیم انقلاب بعد از بیان برخی از حکمت های حج راهگشا و دل نشین است « تدبر درآیات حج و تأمل در اعمال و مناسک این فریضه بی مثال و راز و رمزهایی از قبیل اینها را در ترکیب پیچیده حج به ما نشان می‌دهد » (خامنه‌ای، پیام به حجاج بیت‌الله الحرام، ۲۲ خرداد۱۴۰۳)، آری «اجتماع عظیم و مناسک پیچیده حج» که مؤید و مستند به بیان شریف امام صادق علیهالسلام «و امرهم بمایکون من امرالطاعه فی الدین و مصلحتهم فی امردنیاهم فَجَعَلَ فیهِ الْاجْتِماعَ مِنَ الشَّرْقِ وَ الْغَرْبِ لِیَتَعارَفوا….» ( شیخ حرعاملی، وسائل الشیعه، آل البیت، ج۱۱،ص ۱۲، حدیث ۱۴۱۱۸) را باید «با چشم تدبر دید تا برای مسلمان قوت قلب و سرچشمه اطمینان و برای دشمن و بد خواه هراس انگیز و پرهیبت باشد» (خامنه‌ای، همان) این همان نکته نهفته در بیان شریف و خطیر امام همام حضرت جعفر بن محمدالصادق علیهالسلام خطاب به زراره است.
امید است مناسک حج فقط به عبادت فردی خلاصه نشود و از معرفت تا عمل از ولایت تا برائت و از دنیا تا آخرت مسلمانان را در بربگیرد.
