به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت الاسلام دکتر غلامرضا پیوندی مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشگاه یکی از منتخبان هفتمین جشنواره مقالات علمی حوزه در گفت و گو با خبرگزاری رسا، به گزارش و تبیین مقاله خود با عنوان «درآمدی بر مبانی انسان شناختی حقوق کیفری» پرداخت.
وی مطرح کردن این بحث را از نظر فلسفه حقوق کیفری و فلسفه مجازات دارای اهمیت خاص دانست و افزود: مهم ترین عنصر یک جرم، انسان مرتکب جرم است و می خواهیم برای جرمی که مرتکب شده نسبت به او واکنشی نشان دهیم از این رو نیاز به شناخت مبانی انسان شناختی داریم.
در ادامه حجت الاسلام پیوندی به دو اصل مهم در حقوق قانون کیفری اشاره کرد و گفت: تناسب میان مجازات و جرم و میان مجازات و فرد مرتکب از اصول مهم حقوق کیفری است؛ از این رو سعی کردیم در این مقاله با مراجعه به متون اسلامی خصوصا قرآن کریم، در مورد انسان مرتکب بحث کنیم.
مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشگاه غرض شارع در وضع تمامی قوانین از جمله قوانین کیفری را اصلاح و تربیت نفس انسان ها نجات از قید و بند مادیات عنوان کرد و اظهار داشت: در این مقاله یک بخش مهمی به شناخت مبانی انسان شناختی حقوق کیفری در جهان بینی اسلام پرداخته شده؛ انسان شناسی دو ساحت دارد، یک نوع انسان شناسی کلان و یک نوع انسان شناسی خرد که ما فقط به بعد کلان انسان شناسی پرداخته ایم.
وی افزود: نکته محوری این مقاله این است که دین اسلام انسان را حتی زمانی که مرتکب جرم می شود رها نکرده است.
مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی توجه به انسان از منظر جهان بینی توحیدی، توجه به دو ساحت مادی و معنوی انسان، توجه به فطرت و طبیعت انسان، خلافت الهی و کرامت انسان، اختیار و آزادی انسان را از جمله محور های دیگر این مقاله بیان کرد.
وی یکی از مباحث چالشی و مهم این مقاله را، بحث آزادی، اختیار و جبر انسان دانست که یکی از کلیدی ترین بحث ها در حوزه حقوق کیفری است.
مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشگاه در توضیح مسئله جبر و اختیار در حقوق کیفری توضیح داد: در قرن ۱۹ میلادی مکتبی پیدا شد که می گفت انسان تحت علل و عواملی است که او را احاطه کرده و او را مجبور به کار هایی می کند. اما در نظام جزائی اسلام انسان یک موجود مختار است و این مختاریت به معنای آزادی مطلق نیست، بحث مفصلی است که باید در جای خودش بررسی شود.
در بخش دیگر مقاله حجت الاسلام پیوندی یکی از مهم ترین مباحث در حوزه انسان شناسی از نگاه جهان بینی توحیدی، «بحث کمال نهایی انسان» مطرح شده که بررسی این موضوع مستند به آیات قرآن است.
وی تآکید کرد: انسانی که ما در حقوق کیفری در موردش بحث می کنیم، انسانی است که خلاصه در زندگی دنیا نمی شود، بلکه دنیا مقدمه یک زندگ ابدی است.
حجت الاسلام پیوندی یکی دیگر از مطالب مهم مقاله را بررسی تفاوت مجازات افراد معمولی و افراد صاحب نفوذ خواند و بیان داشت: در این مقاله تلاش کردیم گروه ها و صنف های مختلف مجرمان را در نظر بگیریم که در سایه نظام حقوق کیفری اسلامی چگونه با آنها برخورد می شود. مثلا یکی از بحث های مهم سیاست جنایی برخورد با مجرمین صاحب نفوذ است؛ در منابع دینی به بررسی تفاوت های اقشار در مجازات ها توجه کردیم که یکی از منابع ما همین نامه امیرالمومنین(ع) به مالک اشتر است.
وی یکی از ویژگی های خاص این مقاله را بحث پیرامون حکمت متعالیه ملاصدرا عنوان کرد و ابراز داشت: در قسمت دیگر مقاله به بحث های انسان شناختی در مکاتب دیگر به صورت مقایسه ای با مکتب اسلام نیز پرداخته ایم.
حجت الاسلام پیوندی مقاله خویش را خلاصه و درآمدی بر انسان شناختی در حقوق کیفری خواند چرا که مباحث مطرح شده در مقاله نیاز به تفصیل و تحقیق بیشتری دارد.
چیکده مقاله:
نظام جزایی برای مقابله با جرم و برخورد با مجرمان طراحی شده است که در هر نظام حقوقی بر اساس نوع رویکرد به جهان و هستی و به‌طور خاص انسان، مدل‌سازی گردیده است برای‌مثال باور یا عدم باور به آزادی و اختیار انسان اساس بسیاری از مکاتب را تشکیل می‌دهد؛ نظام جزایی اسلام نیز به‌عنوان یکی از اجزاء یا ارکان شریعت و دین مبین اسلام بر اساس نوع نگاه به انسان از طرف آفریدگار هستی طراحی شده است؛ در مقابل در مکاتب دیگر نیز با باور به نوعی انسان‌شناسی، نظام جزایی و به‌طور خاص واکنش‌ها و پاسخ‌های متناسب به جرم و مجرمان، طراحی و اجراء می‌شود؛ در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به مبانی انسان‌شناختی کیفری و در معنای کلی‌تر حقوق کیفری در جهان‌بینی توحیدی اسلام و در مقابل برخی از مکاتب حقوقی پرداخته شده است. به‌نظر می‌رسد انسان موجود همیشگی و جاودانه‌ای است که با کوشش و تلاش ارادی و اختیاری خویش، سعادت یا شقاوت خود را رقم می‌زند؛ البته سعادت و شقاوتی که دنیا و جهان مادی محدود ظرفیت تحقق آ ن را ندارد. در آموزه‌های دینی، دنیا به‌مثابه مزرعه و کشتزار آخرت معرفی شده است. به‌لحاظ عینی و کارکردی نیز طبقه‌بندی بزهکاری به بزهکاری یقه سفیدی و یقه آبی نیز به‌دلیل ویژگی‌های انسانی هر دسته سیاست کیفری متناسب باید طراحی شود.
