به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به نقل از خبرنگار خبرگزاری شبستان؛ نشست علمی نقل مقاومت مردم فلسطین با محوریت بررسی رمان «صور» نوشته حسینعلی جعفری توسط گروه ادبیات اندیشه پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه و با همکاری اندیشکده پایداری حوزه هنری برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر محمدرضا سنگری، مدیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: برخی ویژگیها برای یهودیان در قرآن ذکر شده است از این دست میتوان به مواردی از قبیل خوی ظلم و جنایت، سرگردانی، قساوت قلب، مال اندوزی و غارت جهان، رباخواری، پیمان شکنی، جاسوسی، ایجاد بحران اقتصادی،کودک کشی و قتل زنان و در آتش افکندن کودکان اشاره کرد. یهودیان در تاریخ اسلام وقتی منافع خویش را در خطر دیدند با مسلمانان و شخص پیامبر(ص) با شدیدترین وجهی دشمنی میکردند و همواره در دین انحراف ایجاد میکردند و با اینکه در زمان صدر اسلام از ظهور پیامبر اسلام اغلب آنان آگاه بودند و به استناد قرآن آنها پیامبراکرم(ص) را میشناختند همچنانکه فرزندان خود را میشناختند اما جمع زیادی از آنان این حقیقت مسلم را آگاهانه کتمان میکردند. چراکه منافع خویش را در خطر می دیدند خداوند در قرآن از قوم یهود و مشرکین به عنوان سرسختترین دشمن مسلمانان یاد کرده است و می فرماید: «لَتَجِدَنَّ اَشدَّ الناسِ عَداوتا للذین آمنوا الیهود والذین اشرکوا» اگر به ادبیات مقاومت در مورد فلسطین نگاه کنیم میتوان این جریان را به بعد و قبل از وقوع انقلاب اسلامی تقسیم کرد؛ تا قبل از انقلاب، فضای تراژدیک محض، یاس و شکست در آثار داستانی دیده می شود اما بعد از انقلاب ما شاهد ماندن و جنگیدن، امید و مقاومت در میان آثار مربوط به فلسطین میشویم.
وی ادامه داد: به جرات می توان از غسان کنفانی به عنوان پدر ادبیات مقاومت فلسطین یاد کرد؛ به تصویر کشیدن رنج‌های مردم فلسطین و مبارزه در راه سرزمین، آزادی و عدالت از مضامین غالب بر آثار کنفانی هستند. آثار بی‌نظیری مانند مردانی در آفتاب و کتاب آن که به حیفا بازگشت، از او قابل ذکر اند. مردانی در آفتاب، داستان سه فلسطینی است که در مخزن یک کامیون آب پنهان شده‌اند و قصد فرار به کشور کویت را دارند، اما در پایان سفر غم‌انگیزشان در صحرا از بین می‌روند؛ عاقبتی که شاید به سرنوشت فلسطین و مردمان آن اشاره دارد. در کتاب آن که به حیفا بازگشت، یک زوج فلسطینی به خانه‌ای که در سال ۱۹۴۸ از آن رانده شده بودند، باز می‌گردند و در جست‌وجوی نوزادی هستند که هنگام فرار گم کرده بودند. آنها به خانه می‌رسند و متوجه می‌شوند که اکنون در آن خانه، یک زوج اسرائیلی ساکن هستند که کودک را به فرزندی خود پذیرفته و او را مطابق تفکر و آیین خود بزرگ کرده‌اند. فرزند آنها که اکنون دیگر مردی جوان شده است، دیگر حاضر به بازگشت نزد خانواده اصلی خود نیست.
بنابر گزارش شبستان، دکتر مجتبی رحماندوست؛ منتقد ادبی در این نشست گفت: رمان صور به معنای واقعی کلمه یک رمان است؛ قرائن و دلایل زیادی در این خصوص وجود دارد؛ در این اثر ما با شخصیتهای زیادی مواجه هستیم. از سوی دیگر تنوع جغرافیایی قابل توجهی به چشم می خورد. دیالوگها کوتاه و جذاب هستند. تعاطی افکار و جدلها و جهانبینیها در این اثر در قالب دیالوگها خودش را به خوبی نشان میدهد. این حالت رمان را تصویری میکند و به فضای سینمایی کردن آن حرکت میکند. حجم رمان ۳۶۲ صفحه است و از حیث کمی نیز متناسب با قالب رمان است. نکته دیگر در مورد صور این است که ما شاهد مروری بر وقایع تاریخ فلسطین در این اثر هستیم و این رویکرد بسیار ارزشمند است.
وی افزود: مطلب مهم دیگری که در مورد صور می توان گفت این است که ما با یک رمان عفیف ایرانی مواجه هستیم؛ بدین معنا که در فرازهایی از رمان که فضای عاشقانه وجود دارد، نویسنده خطوط قرمز را به خوبی مراعات میکند و مانند رمانهای خارجی به تحریک غیراخلاقی مخاطب اقدام نمیکند. این اثر را میتوان یک رمان تاریخی هم محسوب کرد معمولا گفته میشود در رمان ۳ چیز مستند نیست، زمین و زمان و آدمها؛ در این رمان مکانها، تاریخها و شخصیتهای مستند داریم و این موضوع از ارزشهای افزوده این اثر است.
بنابراین گزارش؛ حجت الاسلام مهدی جهان، عضو شورای علمی‌گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: مساله یهود و دشمنی آن با اسلام را باید کاملاً جدی نگاه کرد؛ انچه در این خصوص در حال حاضر قابل لمس است در یمن قابل مشاهده است که در شعار سهگانه آنها لعنت بر یهود هم وجود دارد. دو سوم آیات جهاد در قرآن در خصوص دشمنی با یهود است. آیات قرآن مربوط به زمان و مکان خاصی نیست و در حال حاضر هم امتداد دارد. همچنان یهود دشمن شماره یک اسلام است.ی هود تاریخ را برای خودش تفسیر میکند و اجازه نمیدهد به دیگران که تاریخ بازخوانی بشود. ما با مجموعهای سر و کار داریم که همه چیز را برای خودشان خواسته اند. جامعه و آنچه وقوع پیدا کرده است را برای خود می خواهند .امروزه عقلانیت عرفی در مقابل عقلانیت عقلی است و مورد سوءاستفاده صهیونیسم قراردارد، مثلاً حقوق بشر و حقوق بین الملل با محورهایی مانند تساوی زن و مرد و قبحشکنی از همجنسگرایی ذیل عقلانیت عرفی دستاویز صهیونیستها قرار دارد؛ هدف این است که حقیقت وجودی انسان تبدیل به یک دستگاه در اختیار شود. فضای مجازی امتداد حکمرانی غربیهاست این موضوعات باید در داستان و رمان منعکس و نقد شود.
همچنین؛ محمدحسن شاهنگی، عضو شورای علمی‌گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلاکی بیان داشت: صور با موضوع فلسطین تاکنون جوایز مهمی مانند جایزه جهانی فلسطین را کسب کرده و شایسته تقدیر در بخش داستانی جایزه جلال شده است و پیشبینی من آن است که این رمان تراز انقلاب اسلامی در آینده بیشتر خواهد درخشید. یکی از محوریترین پیامهای رمان صور، ذلت نپذیری و عدم کرنش در برابر ظالم و غاصب است که ملهم از فرهنگ متعالی عاشوراست. ما در این رمان از زبان قهرمان و سایر کاراکترها و شخصیتها مانند ناجی معلّم عیاض، ابو خالد و… میشنویم که خودت باید قیام کنی تا امور اصلاح شود و در این زمینه نباید متکی به دیگران باشی. اوضاع فلسطین به دست خود فلسطینیها باید سامان یابد. یکی از ویژگیهای قابلتوجه رمان سیاسی صور این است که این رمان نقد درون گفتمانی دارد و از سکون جهان سنی مذهب در قبال تحرکات صهیونیستی گلایه میکند. بارها از زبان شخصیتها در این اثر میشنویم که علت ادامه حیات اسرائیل، سستی کشورهای عربی در موضعگیری و محکومیت رژیم نژادپرست اسرائیل است.
وی افزود: در این رمان سازشکاری های پنهان دولتمردان عرب مورد نکوهش قرار می گیرد. نکته دیگری که در مورد صور میتوان گفت این است که در این اثر عشق به خاک، وجهه ناسیونالیستی ندارد؛ وطن قهرمان، جهان اسلام است و مرزهای کشورها این وطن بزرگ را محدود نمیکند. صور مملو از نماد است؛ مثلاً صحبت از درخت انجیر پیر و شاخه های نازک زیتون و… می شود. قهرمان داستان اهل سفر است و از فلسطین به عراق می آید و در این مسیر تحولاتی و اتفاقاتی رخ میدهد که به دلیل فراز و فرودهای جذاب داستانی مخاطب را با خود همراه میکند.
