به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، مفهوم جنگ با پیچیده‌ترشدن شرایط اجتماعی و ابزارهای ارتباطی به‌تدریج دچار تحولات بسیار زیادی شده است. شناخت و تبیین این موضوع برای جوامع مختلف از اهمیت زیادی برخوردار است. جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری موثر و جریان‌ساز در منطقه خاورمیانه و در عرصه بین‌المللی، همواره از ناحیه آمریکا و هم‌پیمانان آن در معرض انبوهی از تهدیدها قرار دارد؛ تهدیدهای چندوجهی که در چارچوب جنگ‌های هیبریدی یا جنگ‌های ترکیبی می‌گنجد.
جنگ‌های ترکیبی از معمول‌ترین و پیچیده‌ترین انواع منازعات در عرصه بین‌المللی هستند که این روزها از سوی بازیگران دولتی و غیردولتی به کارگرفته می‌شود. جمهوری اسلامی ایران سال‌هاست به دلیل نوع کنشگری خود در عرصه سیاست بین‌الملل، هدف جنگ‌های ترکیبی دشمنانش قرار گرفته است؛ جنگ‌هایی که رهبر معظم انقلاب هم بارها بر لزوم آمادگی، تدبیراندیشی و هماوردی در برابر آن تاکید کرده‌اند.
رهبر معظم انقلاب در ۱۹ بهمن ۱۴۰۰، در سالروز بیعت تاریخی همافران نیروی هوایی با امام خمینی(ره) در دیدار جمعی از فرماندهان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش تصریح کردند: «امروز مقابله با تهاجم دشمن برای تحریف واقعیت‌ها، دستاوردها، پیشرفت‌ها و اقدامات حماسه‌آمیز نظام اسلامی نیازمند یک حرکت دفاعی و تهاجم ترکیبی با محوریت فریضه فوری و قطعی جهاد تبیین است.»
رهبر انقلاب با اشاره به تهاجم ترکیبی جبهه دشمن علیه ایران یعنی تهاجم اقتصادی، سیاسی، امنیتی، رسانه‌ای و دیپلماسی تأکید کردند: «در مقابل این تهاجم ترکیبی و دسته‌جمعی، نمی‌توانیم همیشه در موضع دفاعی بمانیم و ما نیز باید در زمینه‌های مختلف از جمله رسانه‌ای، امنیتی و اقتصادی تهاجم ترکیبی کنیم که در این زمینه اهل فکر و اقدام بخصوص مسئولان، موظف به تلاش هستند.»
جنگ‌های هیبریدی یا جنگ‌های ترکیبی را که خود طیف وسیعی از جنگ‌های نوین را در بر می‌گیرد، می‌توان از مقوله‌هایی دانست که شناخت و سیاست‌گذاری دفاعی در برابر آن در راستای ارتقای امنیت ملی لازم ضروری است؛ امنیتی که این روزها خود به مفهومی چند وجهی در عرصه بین‌الملل تبدیل شده و محافظت از همه ابعاد عینی و ذهنی آن از وظایف اصلی حکومت‌ها است. در همین رابطه خبرگزاری شبستان در گفتگویی با حجت الاسلام دکتر سیدسجاد ایزدهی، رئیس پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه در مورد جنگ ترکیبی پرداخت که بخش اول این مصاحبه به شرح زیر ارایه می شود.
تعریف شما از جنگ چیست؟
جنگ ها به واسطه تعارض منافع شکل می گیرد. وقتی که دو گروه به دو شکل نمی توانند بر یکدیگر غلبه کرده یا در کنار یکدیگر قرار بگیرند به یک جنگ مبادرت می کنند و وقتی جنگ رخ می دهد، اتفاق دیگری حادث نمی شود. طبعا جنگ به عنوان یک ابزار برای تحصیل منافع شخص، دولت، نهاد یا کشور است و وقتی نتواند از ابزار دیگری استفاده کند از این موضوع بهره می برد.
جنگ مسلحانه در چه شرایطی رخ می دهد؟
در زمان های گذشته اگر جنگ مسلحانه رخ می داد در شرایطی رخ می داد که دشمن نتوانسته است اهداف خود را جز با جنگ حاصل کند، به همین دلیل جنگ می کرد و به این وسیله به مقاصد خود می رسید. در زمان حال نیز جنگ ها به همین شکل اتفاق می افتد مانند جنگ تحمیلی هشت ساله ایران که هشت سال به ایران تحمیل شد و این جنگ با قصد و غرض بود اما عملا با وجود این جنگ هشت ساله اهداف آن تامین نشد.
دشمن در عصر حاضر برای تامین اهداف خود به چه جنگی دست می زند؟ تعبیر شما از جنگ ترکیبی چیست؟
دشمن در عصر حاضر به جنگ یک سویه و یکطرفه اکتفا نمی کند و در جنگ جهات مختلفی در نظر می گیرد تا بتواند اهداف خود را تامین کند، به همین دلیل مجموعه ای از موارد مختلف و موضوعات گوناگون را که می تواند به شکست طرف مقابل حاصل شود، احیا می کند؛ مانند تاثیرگذاری بر افکار عمومی، دروغ و فریب در فضای مجازی، اقتصاد، دیپلماسی و فرهنگی مجموعه ای از مقابله ها را همزمان انجام می دهد تا هدفی را که در جنگ نظامی نتوانسته به آن برسد با این نوع جنگ (جنگ ترکیبی) بتواند بدست آورد. در این جنگ دشمن ابزارهای هم عرض و مختلف در یک زمان با یک فرماندهی واحد را به کار می گیرد تا در نهایت بتواند نظامی را که با یک جنگ بسیط و یک سویه شکست نمی خورد با جنگ ترکیبی شکست دهد.
آیا جنگ ترکیبی در دوران گذشته وجود داشت؟
جنگ ترکیبی مقوله ای است که بیشتر در عصر حاضر نمود دارد اما در زمان های گذشته نیز دشمن تلاش می کرد تا از جهات مختلف طرف مقابل را تحت تاثیر قرار دهد و در نهایت بتواند طرف مقابل را تسلیم یا توان اراده او را سلب کند و با فضاسازی های ذهنی، تبلیغات فراوان، ترساندن روسا و رشوه، تطمیع بهره ببرد که این موضوع در زمان حضرت علی (ع) و امام حسن (ع) نیز رخ داد.
همزمان معاویه قصد داشت بجنگد و بزرگان قوم را تطمیع کند و مردم را نیز داشته باشد اما با یورش های وحشیانه تلاش می کند تا مردم را بترساند و در نهایت قدرت را از حکومت امیرالمومنین (ع) بگیرد و مردم را به تسلیم وادار کند و در نهایت به پیروزی و شکست طرف مقابل نایل شود.
در جنگ ترکیبی از چه ابزاری استفاده می شود؟
جنگ ترکیبی یک جنگ یک طرفه نیست و از ابزار واحدی به نام سلاح و شمشیر، تفنگ و… در آن استفاده نمی شود، باید در مواجهه با این جنگ نیز یک مواجهه ترکیبی داشت یعنی از یک فرماندهی واحد و متمرکز در حوزه های مختلف و متنوع با ابزارهای مورد استفاده دشمن بهره برد. در فضای مجازی و رسانه ای در کنار جنگ اقتصادی و شورش های خیابانی و فضاسازی سلبریتی ها و موضوع اعتصاب و … دشمن از این فضا استفاده می کند، طبیعتا ابزار متناسب با این جنگ باید به کار گرفته شود.
