معنای زندگی از آیه استرجاع(انا لله و انا الیه راجعون)
یادداشتی از حجت‌الاسلام و المسلمین محمدحسن قدردان قراملکی عضو هیأت علمی گروه کلام پژوهشگاه
انسان و جامعه را می توان به یک دستگاه بلکه ابر دستگاهی تشبیه کرد که از دو ساحت نرم و سخت افزاری تشکیل شده است. هر ساحتی مولفه‌ها و مراقبت های خاص خود را دارد. بیماری های جسمانی مثل کرونا ساحت سخت افزار وی تهدید می کند. از سوی دیگر عدم توجه به حقیقت زندگی و معنای آن به ناامیدی و یأس از زندگی دنیوی و اخُروی پوچ گرایی«نیهیلیسم» منجر می شود که آن حقیقت انسان و ساحت نرم افزاری وی را تهدید می‌کند. امروزه یکی از نگرانی‌های بشر این است که در این عمر هفتاد و هشتاد ساله باید به چه امیدی زندگی کند! آیا بعد از این زندگی، نابود خواهد شد؟ یا سرای دیگر و زندگی جدیدی در پیشرو است؟ به تعبیری جهان شناسی ما چگونه باید ترسیم شود تا در پرتو آن زندگی ما زندگی معنادار و امیداوارانه ای باشد و از کمند پوچ گرایی«نیهیلیسم» رها شده باشیم.
پتانسیل پاسخ این مسائل در الهیات، قرآن، روایات و عقل وجود دارد؛ باید تفسیری واقعی از انسان داشته باشیم؛ یعنی او را اشرف مخلوقات معرفی کنیم، حق‌تعالی جهان را برای بنی‌آدم آفریده، انسان از جانب خداست و مطابق آیه «انا لله و انا الیه راجعون» به‌سوی او بازخواهد گشت؛ اگر جامعه بشری همین آیه را مطالعه و به آن معتقد گردد روح امیدی در او دمیده و پر از نشاط می‌شود. متاسفانه ما این آیه مهم را به جلسات عزا محدود کرده‌ایم! درحالیکه این آیه جهان‌شناسی اسلام را معرفی می‌کند. «انا لله» یعنی وجود ما متعلق به خداست؛ نفرمود «مِنَ الله» تا ترجمه‌اش «ما ازسوی خداییم»، باشد؛ «إنا لله» تعبیری بالاتر است؛ یعنی اساسِ وجود انسان، متعلق به اوست. این‌گونه نیست که انسان وجود مستقل و مباین از خدا داشته باشد. «و انا الیه راجعون» هم یعنی ما در مسیری که فلاسفه به آن قوس نزول می‌گویند از خدا جدا شدیم و به‌سوی او باز می‌گردیم؛ اگر در این آیه شریفه تامل شود با ایجاد معنویت، برای انسان، شادی را به ارمغان می‌آوریم.
