به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نشریه «شیرازه کتاب» منتسب به مجمع ناشران انقلاب اسلامی در تازه‌ترین مجلد خود به گفت‌وگو با سیدغلامرضا حسینی مدیرعامل سازمان انتشارات پژوهشگاه پرداخته است، که متن کامل این گفت‌وگو در ادامه مطلب تقدیم نگاهتان خواهد شد.
نزدیک به هشت سال، رویکردی در وزارت ارشاد پیش گرفته شد که با تغییر وزرا هم همین رویه ادامه پیدا کرد. امروزه بعد از هشت سال، چه میزان تغییر و تحول رویکرد در وزارت ارشاد ضرورت دارد؟
دولت سیزدهم به‌عنوان دولت انقلابی، در تمام حوزه‌های اجرایی کشور کار مهم و سختی را در پیش دارد. علاوه بر تلاش برای نیل به اهداف عالی انقلاب اسلامی در قالب جمهوری اسلامی ایران و نیز بخش‌هایی که تاکنون مغفول مانده و نیاز به احیاء و تقویت دارند، لازم است برای اصلاح رویه‌هایی که ممکن است به هر دلیلی با اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی زاویه داشته باشد، اهتمام بورزد. بدیهی است اجرای این حجم از فعالیت نیازمند برنامۀ تحولی اساسی است.
با توجه به شناختی که از وضعیت نشر کشور دارید، مهم‌ترین موضوعاتی را که نیازمند تحول هستند، چه می‌دانید؟
برای تدوین برنامه‌های تحولی، اصلی‌ترین پیش‌نیاز شناخت معضلات و مشکلات است که برخی از سرفصل‌های مهم آن عبارت‌اند از:
ـ بی‌توجهی به نشر به‌عنوان صنعتی مهم؛
ـ جای خالی ناشران بزرگ و دارای بنیۀ قوی محتوایی و اقتصادی؛
ـ تولید و چاپ کتاب‌های فاقد محتوای مناسب و بعضاً برخلاف سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی ایران؛
ـ بی‌توجهی ناشران به عرصۀ ترجمۀ فعال (ترجمه از فارسی به سایر زبان‌ها)؛
ـ استفاده‌نکردن بهینه از امکانات موجود در صنایع چاپ و صنایع مرتبط با آن؛
ـ بهره‌نگرفتن از روش‌های نوین ترویج و اطلاع‌رسانی در راستای تعمیق فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی؛
ـ فقدان شبکۀ منسجم و فراگیر توزیع سراسری کتاب و محصولات فرهنگی؛
ـ فقدان سرانۀ کافی ویترین کتاب‌فروشی در سراسر کشور، بالاخص در شهرها و شهرستان‌ها و غیر از مراکز استان‌ها.
زمانی که مشکلات شناسایی شد، بر اساس اسناد و برنامه‌های مصوب بالادستی و در راستای رفع معضلات و مشکلات و شتاب برای جبران عقب‌ماندگی‌ها و اجرای برنامه‌های جدید، می‌توان برای تنظیم و اجرای برنامۀ تحولی اقدام نمود.
یکی از مسائلی که در سال‌های اخیر مطرح شد و وزارت ارشاد در دولت دوازدهم وعدۀ آن را داده بود، کاهش تصدی‌گری و واگذاری امور به صنف بود که در عمل محقق نشد. در دولت سیزدهم «کاهش تصدی‌گری آشکار و پنهان نشر و سپردن بیشتر امور به بخش خصوصی» مدنظر قرار گرفته است. به نظر شما چرا وزارت ارشاد در دولت دوازدهم نتوانست این کار را انجام دهد و مدیریت جدید ارشاد چگونه و با همکاری چه مجموعه‌هایی باید به این کار اهتمام ورزد؟
بحث واگذاری برخی کارها به بخش‌های خصوصی و صنوف مرتبط با نشر موضوع بسیار مهم و خطیری است. البته که یک وزارتخانه نمی‌تواند و نباید وظایف اصلی و حاکمیتی خود را به بخش‌های غیردولتی واگذار نماید. بدیهی است که برخی از امور، خرید خدمات است که می‌شود آن را به مجموعه‌های امین واگذار کرد.
یکی از مسائل اساسی که وزارت ارشاد باید به آن بپردازد، تقویت تشکل‌هایی است که هم‌سو با اهداف جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کنند و هم‌افزایی با این تشکل‌ها در تسریع رسیدن به اهداف وزارتخانه مؤثرند.
یکی از موضوعاتی که در برنامۀ وزارت ارشاد دولت سیزدهم مطرح شده است، «تغییر نگاه بازارمحوری و اصالت‌دادن به نگاه فرهنگی» در نمایشگاه کتاب است. به نظر شما این رویکرد چگونه می‌تواند به حرفه‌ای‌ترشدن چرخۀ نشر کمک کند و نمایشگاهی مانند سایر نمایشگاه‌های بین‌المللی در دنیا ایجاد نماید؟
به نظر می‌رسد تغییر رویکرد بازارمحوری به نگاه فرهنگی، نیازمند اولویت‌دادن به زیرساخت‌ها است. اگر صنعت نشر بتواند در ترویج و تبلیغ و توزیع موفق عمل کند، حتماً طراحی و اجرای نمایشگاه بین‌المللی مطلوب می‌تواند در دستور کار قرار گیرد.
البته ضروررتی ندارد ما از سایر نمایشگاه‌های دنیا تقلید کنیم؛ بلکه لازم است با انطباق و بومی‌سازی، برای ارتقای کیفیت نمایشگاه همت گمارده شود.
یکی از برنامه‌های ارائه‌شدۀ وزارت ارشاد دولت جدید، «حل مشکلات صنفی اهالی نشر و کتاب اعم از معیشت، بیمه، امنیت شغلی، عدم ثبات بازار کاغذ و…» عنوان شده است. این موضوعات مسائلی هستند که همیشه مطرح بوده‌اند. به نظر شما آیا این مشکلات راه برون‌رفت دارند و این دولت توانایی حل این مسائل را دارد؟
در مرحلۀ ارائۀ برنامه‌ها، همیشه حل مشکل حوزۀ نشر، به‌خصوص مالیات، بیمه، امنیت شغلی و… پررنگ بوده است؛ اما واقعیت این است که اگر در مرحلۀ اجرا به آن اهمیت لازم داده نشود، به‌دلیل مشغله‌های روزمرۀ اداری وزارتخانه‌ای به بزرگی و اهمیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، عملاً به فراموشی سپرده می‌شود.
امیدوارم دولت سیزدهم ضمن اولویت‌دهی به این مسائل، بتواند بخشی از آن‌ها را به‌صورت ریشه‌ای و اساسی حل نماید.
یکی از مسائلی که در برنامۀ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم مطرح شده است، فقدان روندی مشخص برای به‌روزرسانی مقررات و قوانین حوزۀ نشر است. به نظر شما توجه به قوانین حوزۀ نشر و به‌روزرسانی آن با جدیدترین تحولات موجود در دنیا، چه کمکی می‌تواند به صنعت نشر کند؟
به‌روزرسانی و تکمیل و ارتقای قوانین داخلی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. البته باید ارزیابی کرد که همین قوانین جاری به چه میزان و چگونه رعایت می‌شوند. به نظر می‌رسد در حوزۀ صدور مجوز چاپ کتاب، ضعف‌های جدی وجود دارد که نیازمند توجه و دقت‌نظر بیشتری است.
حل مشکلاتی همچون تولید کاغذ، زینک و… در نگاه اول بسیار سخت به نظر می‌رسد. به نظر شما مدیریت جدید وزارت ارشاد توانایی حل این مشکلات را دارد؟
بنده در سال‌های اخیر، در جریان مطالبات و پیگیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های مفصل مجمع ناشران انقلاب اسلامی برای خودکفایی در تولید کاغذ و… هستم. مطمئنم دولت سیزدهم اهمیت و اولویت آن را به‌عنوان یک کالای استراتژیک قبول داشته و در مسیر تحقق آن قدم‌های اساسی خواهد برداشت.
