به گزارش اداره روابط عمومی واطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، و به نقل از خبرگزاری ایرنا، آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست عضو هیات علمی گروه فقه و حقوق پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه، به مناسبت ماه محرم و عزاداری سیدالشهدا (ع) ضمن بیان برخی ظرفیت ها و همچنین آسیب هایی که عزاداری ها وجود دارد، در گفت و گو با خبرنگار معارف ایرنا اظهار داشت: همین عزاداری ها رمز وحدت و اتحاد دینی و ملی ماست. از طریق مجالس امام حسین (ع) است که ملت با سلیقه های مختلف کنار هم می نشینند و حتی مذهب نیز ملغی می شود، به گونه ای که نه فقط شیعه بلکه اهل سنت، مسیحی و یهودی نیز در این مجالس شرکت می کند.
وی افزود: هر وقت عزاداری های ما با شکوهتر بوده وحدت ملی و دینی ما نیز پررنگ تر و منسجم تر بوده است. در دوران صفویه که البته دوران بدون عیبی نبوده، به موازاتی که عزاداری رواج پیدا می کرده، کشور به وحدت می رسید و کمتر دورانی داریم که مانند صفویه وحدت دینی و ملی خودش را نشان داده باشد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اضافه کرد: احیای تشیع و آثار شیعه یکی دیگر از آثار عزاداری است و نمی توان انکار کرد یکی از اسباب زنده بودن شیعه همین عزاداری هاست به گونه ای که نام شیعه روز به روز در جهان بلندتر و بیشتر شنیده می شود و یکی از دلایل آن این است که ذات تشیع یک ذات منطقی و عقلانی است. به طور قطع در ده ها کشور عزاداری انجام می شود و فقط در شهر لندن گاهی صد مجلس برای عزای حسینی برپا می شود که اینها موجب احیای تشیع و آثار شیعه است.
عزاداری برای امام حسین (ع) تعظیم شعائر است
وی از عزاداری به عنوان تعظیم شعائر یاد کرد و گفت: عزاداری برای سیدالشهدا بزرگداشت یک حادثه بزرگ است که جزو تعظیم شعائر محسوب می شود. تعظیم شعائر یا مستحب است و عبادت محسوب می شود و یا بالاتر از آن واجب است و گاهی گفته ام اگر امروز کسی بگوید اصل عزاداری بر سیدالشهدا و بزرگداشت این حادثه واجب است، فتوای غیرفنی نداده است.
علیدوست زنده کردن اهداف امام حسین (ع) را یکی از ظرفیت های عزاداری بر شمرد و گفت: اگر عزاداری انجام شود، اهداف امام حسین نیز زنده می شود و هدف آن حضرت احیای دین و ارزش ها و رسیدن به حق الله و حق الناس است. مبارزه با ظلم نیز یکی از اهداف امام حسین و همه اینها با عزاداری احیا می شود.
وی ادامه داد: بیان شریعت و بیان دین خدا نیز یکی دیگر از آثار عزاداری است. اگر مجالس ما و عزاداری های ما به دست مبلغان دین و عالمان باشد، از این طریق بسیاری از احکام خدا، اخلاق و مسائل دینی مانند توحید، نبوت و امامت گفته می شود.
رئیس انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه علمیه قم یکی دیگر از آثار عزاداری را کمک به مستمندان دانست و گفت: در ماه محرم و مجالس حسینی بسیاری از عزاداران به فقرا و نیازمندان کمک می کنند، به گونه ای که علاوه بر غذای گرم به سایر نیازهای آنان نیز رسیدگی می کنند.
وی افزود: گاهی در همین هیات ها چند جوان به دور هم جمع می شوند و پولی روی هم می گذارند تا سفره ای را برای عزاداران برپا کنند. در برخی از همین جلسات صدها میلیون تومان پول جمع می شود و به نیازمندان اختصاص می یابد.
این استاد حوزه اضافه کرد: گاهی برخی افراد می گویند پول روضه خوانی را خرج فلان فقیر و یا جهیزیه دختران نیازمند کنید در حالی که وقتی همین هیات های عزاداری برگزار می شود، امکانات بسیاری جمع می شود. بنابر این کمک به فقرا از این طریق انجام می شود.
مواظب آسیب های عزاداری باشیم
وی ضمن برشمردن آثار سیاسی، فرهنگی و اجتماعی عزاداری به برخی آسیب ها نیز اشاره کرد و گفت: به موازاتی که عزاداری سیدالشهدا کاری پسندیده و مبارک است و آثار فراوانی دارد ولی اگر دچار برخی آسیب ها شود، اولا آن آثار از بین می رود و ثانیا بر ضدش تبدیل می شود.
علیدوست افزود: متاسفانه گاهی در کنار عزاداری های شرع پسند و عقل پسند و مطابق شرع حرکاتی انجام می شود که وهن مذهب و دین و حتی وهن ملت است که یکی از آنها خرافه و دیگری بدعت است. بدعت یعنی چیزی که جزو دین نیست ولی وارد دین شود. مثلا من هیچوقت با قمه زدن کنار نیامدم و هیچوقت نتوانستم از زنجیر زدن هایی که باعث می شود تا خون جاری شود، دفاع کنم.
وی با بیان برخی دیگر از مصداق های خرافه و بدعت در عزاداری ها گفت: هیچوقت اهل بیت چنین چیزهایی را به ما یاد نداده اند. آیا در مجالس امام صادق (ع) هنگام عزاداری چنین کارهایی صورت می گرفت و آیا در حضور عالمان بزرگ در طول تاریخ چنین حرکاتی وجود داشته است؟
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تاکیدکرد: گاهی بعضی مطالب هرچند ممکن و درست باشد ولی آیا حق داریم هر چیزی را بگوییم و اگر موجب تمسخر و استهزا می شود، نباید بر زبان آوریم و انجام دهیم. بعضی می گویند ما آنچه را که معتقدیم درست است، بیان می کنیم و هر کسی آزاد است هرگونه که می خواهد برداشت کند و ما مسئول برداشت دیگران نیستیم درحالی که این بیان بر خلاف قرآن است.
وی با استناد به آیه ۱۰۴ سوره بقره گفت: قرآن به مومنان می گوید که از واژه «راعنا» استفاده نکنید و به جای آن بگویید «انظرنا». گفتن کلمه راعنا باعث ملعبه و مضحکه مسلمانان می شد. من به عنوان سخنران یا مبلغ یا مداح مسئول برداشت طبیعی دیگران هستم. یعنی اگر مطلبی را بگویم که موجب تمسخر می شود، نباید بگویم.
علیدوست افزود: در آموزه های دینی به قدری کرامات معقول و مستند از زندگی ائمه داریم که می توان در جلسات عزاداری بیان کرد ولی مطرح کردن برخی مسائل که خرافه، بدعت و دروغ است گاهی به دست بیگانگان می افتد و عده ای را از دین خدا خارج می کند، صحیح نیست. نمی توان گفت حالا من حقیقتم را گفتم و اگر او خارج شد مهم نیست. اینگونه نیست. اینها جزو خرافه و بدعت و حرف های ناصحیح است.
وی اضافه کرد: برخی می گویند هدف وسیله را توجیه می کند و با همین استدلال سخنانی غیرواقعی را بیان می کنند. در شبکه قم طلبه ای را دیدم که چند مطلب خلاف واقع تاریخی یا حداقل غیرثابت را مطرح کرد. چرا نباید صدا و سیما مواظبت کنند و آیا نباید شیوه نامه ای داشته باشند تا گویندگان از نقل غیر واقعی و بدون منبع مطالب منع شوند و اگر یک بار این کار را کردند، حداقل دیگر آنان را دعوت نکنند.
این استاد حوزه از اذیت کردن دیگران به عنوان آسیبی دیگر یاد کرد و گفت: گاهی مجالس عزاداری تا پاسی از شب با پخش صدا از بلندگو به طول می انجامد. امام صادق (ع) به یکی از شیعیان فرمود «بد از همه بد است ولی از تو بدتر است و کار خوب از هر کسی صادر شود، خوب است و از تو بهتر است. چون وقتی بد را انجام می دهی، نسبت با شیعه و اهل بیت داری و می گویند این اخلاق جعفر بن محمد است.» حالا در عزاداری اگر مزاحمت وجود داشته باشد، مصداق این سخن امام صادق خواهد بود.
عزاداری از سیاست جدا نیست
وی ادامه داد: حرکت امام حسین (ع) یک حرکت مذهبی سیاسی است. یعنی حرکت امام صرفا مذهبی به معنای مقابل سیاسی نبود؛ چنانکه صرفا سیاسی هم نبود. عزاداری هم اگر در راستای هدف سیدالشهدا باشد، هم سیاسی و هم مذهبی است. یعنی جنس عزاداری از جنس سیاسی جدا نیست اما چند سالی است عزاداری ها به باشگاه سیاسی برخی افراد خاص تبدیل شده است.
علیدوست افزود: گاهی مردم را به نام عزاداری جمع می کنند ولی در حین عزاداری مجلس را به سمت یک جناح خاص سیاسی می برند و وقتی اعتراض می شود، می گویند سیاست ما عین دیانت ماست ولی نمی گویند که هیچ کسی نگفته است عاشورا عین سیاست جناح خاص ماست و ما نباید از این ظرفیت برای این یا آن جناح استفاده کنیم. البته ممکن است آثار آن در کوتاه مدت به نفع یک جناح باشد ولی در درازمدت هیچکس سود نمی برد.
وی اضافه کرد: البته من اراده ای از صاحبان اراده نمی بینم که این مساله را مهار کند و از آن جلوگیری به عمل آورد. هیات باید سیاسی باشد و هست. یعنی جنس قضیه سیاسی است. وقتی از اهداف امام حسین (ع) می گوییم یعنی از مبارزه با ظلم و امر به معروف و نهی از منکر سخن می گوییم و این مسائل بحث های سیاسی است ولی وقتی به یک گروه کشیده می شود، خیانتی است که اهل بیت نخواهند بخشید.
