فضائل حضرت زهرا(س) در مقام ثبوت و اثبات
حجت‌الاسلام ترخان در ابتدا با اشاره به مقام ثبوت و اثبات توضیح می‌دهد: زندگی حضرت زهرا(س) را از دو حیث می‌توان بررسی کرد؛ یکی اینکه ایشان از حیث مقام ثبوت و عینیت دارای چه مقامی بودند و چه فضائلی داشتند. هر مقدار انسان دارای فضائل بیشتر و صاحب مقام باشد این ظرفیت را پیدا می‌کند که برای دیگران الگو شود. الگو شدن فرع بر این است که انسان خود از این ظرفیت برخوردار بوده و فضائلی داشته باشد که برای دیگران بتواند سرمشق باشد. دیگری مقام اثبات است. ممکن است دو نفر از نظر مقام ثبوت، فضائلی یکسان داشته باشند اما از حیث بروندادهای خارجی یعنی تأثیراتی که در جامعه و تاریخ داشتند، متفاوت باشند.
او در بیان مقام ثبوت و فضائل حضرت زهرا(س) اظهار می‌کند: از حیث مقام ثبوت حضرت زهرا(س) فضائل فراوانی داشت. به همین دلیل نیز این شأنیت را پیدا کردند که پیغمبر اسلام(ص) در مورد ایشان بفرماید فاطمه پاره تن من است، کسی که او را بیازارد مرا آزار داده است. روایاتی در کتب معتبر و موثق برادران اهل سنت هم آمده است که همانا خداوند با خشنودی فاطمه خشنود و با ناراحتی فاطمه ناراحت می‌شود؛ یا فاطمه (س) پاره تن من است، هرکس او را بیازارد، مرا آزرده و هر کس او را دشمن بدارد مرا دشمن داشته است. این تأکیدات به دلیل سعه وجودی حضرت زهرا(س) است.
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه می‌دهد: وقتی شخصی این‌گونه باشد، لیاقت پیدا می‌کند برای دیگران الگو باشد. بنا بر تعبیر امام صادق(ع) حضرت مریم برترین بانوی عصر خود بود؛ یعنی الگوی زنان عصر خود است اما فاطمه زهرا(س) برترین بانوی زمان خودش و غیرخودش است، بنابراین الگو و نمونه برای تمام انسان‌ها در همه اعصار هستند. سعه وجودی حضرت زهرا(س) آن چنان والا بوده که تعبیراتی از اهل بیت(ع) نسبت به ایشان داریم که بسیار عجیب است. به طور نمونه شیخ طوسی روایتی از حضرت مهدی(عج) نقل کرده است که برای من بهترین الگو، دختر رسول خدا(ص) است.
حضرت زهرا(س) الگوی انسان کامل
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه می‌دهد: از امام حسن عسکری(ع) نیز نقل شده: ما حجت‌های الهی بر مخلوقان خدا هستیم و جد ما حضرت فاطمه(س) حجت و الگو بر ماست. الگو بودن حضرت زهرا(س) نه تنها اختصاص به تمامی انسان‌ها دارد بلکه ایشان حتی الگوی انسان‌های کامل نیز بوده است. این موارد از سعه وجودی ایشان حکایت دارد.
فاطمه زهرا(س) الگویی همه‌جانبه است و جامعه امروز ما بیش از هر زمان دیگر نیاز به پیروی از چنین الگویی دارد و باید حضرت زهرا(س) را سرمشق خود قرار دهد.
دکتر ترخان عنوان می‌کند: اهمیت ندادن به دنیا و خداباوری بیش از هر چیز دیگر در زندگی ایشان به چشم می‌خورد و در تمام جلوه‌های رفتاری و گفتاری حضرت(س) حضور دارد. یکی از نمونه‌های آن جریان ازدواج ایشان است که این اصل مهم در زمینه ملاک انتخاب همسر، مهریه و جهیزیه ایشان دیده می‌شود. بنا به گزارش شیخ طوسی در کتاب الامالی، حضرت با وجود خواستگاران بسیار، با مهریه پایین ۵۰۰درهم با کسی ازدواج کرد که برای تأمین جهیزیه مختصری که فهرست آن در تاریخ ثبت شده، زره خود را فروخت. اگر ما همین یک درس را از زهرای اطهر بگیریم بسیاری از مشکلات زندگی‌های ما کم شده و سبک زندگی تغییر خواهد کرد.
او می‌گوید: مورد بسیار مهم دیگر در زندگی حضرت زهرا(س) مقاومت و پایداری نسبت به دفاع از ولایت است. دفاعی به‌موقع و در زمانی که باید صورت بگیرد. علامه مجلسی(ره) درباره خطبه فدکیه حضرت زهرا(س) می‌نویسد: «خطبه حضرت زهرا(س) اهل فصاحت و بلاغت را از شگفتی و تعجب به تحیر فرو برده است و فصحا و بلاغایی که سرآمد روزگار بوده و از نظر ادبیات عرب در اوج بودند از این خطبه متعجب شده‌اند». عبارات بسیار زیبایی که در خطبه فدکیه آمده است را می‌توان آینه تمام نمای نهج‌البلاغه دانست. حضرت زهرا(س) حدود یک ساعت با بهترین و زیباترین عبارات و زبده‌ترین و گزیده‌ترین معانی در مسجد مدینه صحبت و از ولایت امیرالمؤمنین علی(ع) دفاع کرد. اگر دفاع از ولایت در زمان خود انجام شود مهم است.
این پژوهشگر دینی یادآور می‌شود: می‌توان از عبادت حضرت زهرا(س) هم الگوبرداری کرد. امام حسن(ع) درباره کیفیت عبادت حضرت زهرا(س) فرموده است: شب‌های جمعه مادرم فاطمه(س) را می‌دیدم که تا طلوع صبح در محرابش مشغول رکوع و سجود و عبادت پروردگار است. شب‌زنده‌داری، اقامه نماز شب، رکوع و سجود شبانه، عبادت خدا در دل شب و اختصاص دعاها به دیگران و همسایگان در فرهنگ فاطمی ارزش والایی دارد. چنین مادری می‌تواند فرزندی مانند زینب کبری(س) تربیت کند که در واقعه عاشورا نماز شب او قطع نشود.
حضرت فاطمه(س) عامل بقای دین
عضو هیئت علمی گروه کلام پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی تصریح می‌کند: حضرت زهرا(س) الگوی عصمت، عفت، پاکدامنی و تمام کمالات انسانی است. آیه تطهیر در شأن ایشان و اهل بیت(ع) نازل شده است. حضرت زهرا(س) به حدی به امر حجاب و عفت اهمیت می‌داد که حتی در بستر مرگ از کیفیت حمل جنازه خود نگران بود و درزمینه پوشیده و محفوظ بودن بدن خود از دید نامحرم در هنگام حمل جنازه دغدغه داشت. این بانوی باعظمت و بی‌نظیر باشخصیت‌ترین، اجتماعی‌ترین و در عین حال عفیف‌ترین انسان است که باید سرمشق خود در تمام راه و رسم زندگی قرار دهیم.
او می‌افزاید: همسرداری ایشان نیز با وجود حیات کوتاه، درس‌های فراوانی برای خانواده‌های ما دارد. به طور نمونه داریم که ایشان فرمود: ای اباالحسن! همانا من از خدای خویش شرمسار خواهم شد که از شما چیزی بخواهم که امکان فراهم آوردنش را نداشته باشی.
بی‌دلیل نیست که خداوند، عالم هستی را با تمام بزرگی که دارد «متاع قلیل» معرفی کرده است اما وقتی درباره حضرت زهرا(س) سخن می‌گوید ایشان را «خیر کثیر» معرفی کرده و به رسول گرامی اسلام(ص) می‌فرماید ما به تو خیر کثیر عنایت کردیم.
این استاد حوزه و دانشگاه به مقام اثبات حضرت نیز اشاره و بیان می‌کند: در زندگی حضرت(س) مورد دیگری نیز وجود دارد که کمتر از مقام ثبوت نیست و آن مقام اثبات است. ما همه سر سفره حضرت زهرا(س) نشسته‌ایم و حتی امامان ما سر سفره ایشان نشسته‌اند؛ یعنی حضرت زهرا(س) برای اینکه راه حق گم نشود نقش اساسی در جامعه داشته‌اند. همان‌گونه که عرض کردم این جهت با مقام ثبوت متفاوت است، بنابراین ممکن است شهیدی از نظر مقام ثبوت مقام پایین‌تری از برخی دیگر شهدا داشته باشد اما شرایطی پیش آید که او در مقام اثبات شاخص شود. مانند عمار که چون پیغمبر(ص) به او فرموده بود گروه ستمگر تو را خواهند کشت، شاخص شد. وقتی او به شهادت رسید در مقام بروز و ظهور، بسیاری راه خود را پیدا کرده و متوجه شدند حق با کیست.
