به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حمیدرضا شاکرین، عضو هیأت علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه، در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: از منظر فلسفی دنیا دنیای علت و معلول است. در واقع بسیاری از مسائل در دنیای علت و معلول امکان وجود دارند و وقتی اسباب آنها ایجاد شود، پدید می‌آیند.
وی اضافه کرد: البته تزاحماتی هم مانند رشد علمی و دانش بشری هم وجود دارند، کما این که علم بشر می‌تواند ویروسی مانند کرونا را تولید کند و عوامل بشرساز علل و اسباب برخی حوادث شوند که در مورد ویروس کنونی احتمال زیادی برای آن داده شده است. گفته شده که رژیم‌هایی مانند اسرائیل سلاح‌های بیولوژیک دارند که در صورت استفاده می‌تواند سالیان سال آثار مخرب زیست محیطی بر جا بگذارد.
عضو هیأت علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه با اشاره به اینکه نظام آفرینش نظامی مبتنی بر حق و عدل است، تصریح کرد: این موضوعات مانند کرونا چه دست‌ساز باشد و چه نباشد، با همه آسیب‌ها و آفاتی که دارند برکاتی هم دارد؛ از جمله اینکه سبب رشد علم و دانش بشر می‌شود و راه‌ها را برای رشد معرفتی بشر باز تر هم خواهد کرد.
هوشمندی جهان آفرینش
شاکرین اظهار کرد: بسیاری از پیشرفت‌های چشمگیر بشر در خلال بحران‌ها و سختی‌ها پدید آمده است. در عین حال اگر از منظر دینی به آن بنگریم علاوه بر اینکه ممکن است ساخته دست بشر باشد، ممکن است از طریق غیر مستقیم هم رخ دهد؛ زیرا جهان آفرینش هوشمند است و در برابر کنش‌های آدمیان پاسخ می‌دهد. چه بسا ممکن است برخی گرفتاری ها ماحصل برخی گناهان بشر باشد. البته نه اینکه لزوماً اینگونه باشد، ولی این هم هست و این نگاه دینی به جهان هستی عامل مهمی است که باید آن را در نظر داشت. همان طور که برای رفع آن باید تلاش علمی کنیم، باید تلاش دینی هم کنیم، زیرا انسان باید خود را اصلاح کند تا گرفتاری‌های او کمتر شود.
وی با بیان اینکه نمی‌توانیم صرفاً بر عوامل مادی تأکید و از عوامل و اسباب معنوی غافل باشیم، ابراز کرد: اخیراً مطالب زیادی در بحث علم و دین و تعارض میان این دو زده می‌شود، ولی پدیده‌های جدیدی مانند کرونا هیچ تعارضی را میان علم و دین ایجاد نمی‌کند.
علم از منظر دین معنای گسترده‌تری دارد
وی در توجیه چرایی این مطلب بیان کرد: زیرا دین می‌گوید علم باید کار خودش را بکند و رسالت اصلی آن کشف پدیده‌های آفرینش است. البته گاهی مراد از علم، ساینس و دانش است، ولی گاهی معنای بزرگتری دارد. دین، علم به معنای دانش تجربی و ساینس را تأیید می‌کند و می‌گوید که علم باید دنبال کشف علل بیماری‌ها و حوادث باشد.
عضو هیأت علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه با ذکر اینکه دین، علم را به معنایی فراتر از همین ساینس تعریف می‌کند که به آن معرفت می‌گویند، تصریح کرد: این معرفت و دانش می‌گوید که بشر باید دنبال علمی که تعریف شد برود، ولی علم تنها این علوم محسوس مادی و تجربی نیست و علل هم صرفاً علل مادی نیست، بلکه علل معنوی هم همانند علل دیگر در رخ دادن حوادث نقش دارند.
وی اضافه کرد: در همین بحث شیوع کرونا به محض اینکه از سوی متخصصان بهداشت کشور اعلام شد که باید قرنطینه خانگی و کاهش رفت و آمد صورت بگیرد، همه مراجع دینی فتوا دادند، اجتماعات دینی تعطیل شد؛ این نشان می‌دهد که تعامل جدی میان علم و دین وجود دارد؛ آنچه دین می‌گوید این است که علم باید دنبال رسالت خود باشد، ولی باید توجه داشته باشیم که همه چیز این علوم نیست و حکمت، اخلاق، معنویت و … هم عواملی هستند که در زندگی بشر دخالت دارند. لذا معرفت دینی گستره فراتری را پیش روی بشر می‌گذارد.
جریانات الهی و الحادی در غرب
شاکرین با اشاره به نگرش الهی‌دانان غربی در مورد این حوادث بیان کرد: در جهان غرب هم یک تفکر واحد در نگرش به این پدیده‌ها وجود ندارد بلکه آرا و انظار مختلفی وجود دارد؛ گاهی متفکران الحادی هستند که وقتی کرونا شیوع یافت، آن را بهانه‌ای برای این قرار دادند که اصل خدا را زیر سؤال ببرند و بگویند خدا کجاست؟ اگر خدا هست چرا جلوی این بیماری را نمی‌گیرد در حالی که در نظام الهی، این مسئله جایگاه مخصوص خود را دارد.
عضو هیأت علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه اظهار کرد: برخی الحادی تند و بسیار حاد و ضد دین هستند، به خصوص جهان الحاد جدید که می‌گویند شرور با خدای قادر و حکیم و علیم علی‌الاطلاق در تضاد است، در حالی که بر اساس همان حکمت الهی ایجاد شده است. برخی که عقل‌گرا هستند بدون رویکرد الحادی به تبیین عقلانی و برهانی می‌پردازند و جریانات ایمان‌گرا هم معتقدند که این مسائل وجود داشته و هست و خواهد بود و باید بدون اینکه به آن فکر کنید بپذیرید و نمی‌توانیم از آن سر در بیاوریم.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا تغییرات معرفتی در پساکرونا ایجاد خواهد شد؟ بیان کرد: این بسته به تعریف ما از معرفت دارد؛ اینکه این پدیده بر دانش بشر می‌افزاید قابل تردید نیست؛ در کشور خودمان در مورد این بیماری پیشرفت‌هایی حاصل شده و پژوهش‌هایی برای کشف بیشتر این پدیده در حال انجام است؛ یعنی اگر مراد از معرفت علوم مادی و تجربی باشد قطعاً رخ داده و می‌دهد.
شاکرین گفت: ولی اگر مراد از تغییرات معرفتی نگاه کلان به هستی و جهان‌شناسی مد نظر است هنوز بنده مسئله محسوسی نمی‌بینم و فعلاً علائمی برای معنویت‌گراتر شدن دنیا دیده نمی‌شود. البته این موضوع بسته به پایداری این پدیده و مدت زمان آن و عواقب و پیامدهای آن دارد که هنوز قابل پیش‌بینی نیست ولی فعلا علائمی را بروز نمی‌دهد.
