به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاعرسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، شانزدهمین قسمت از فصل سیزدهم برنامه «زاویه» با موضوع «بررسی روند حقوقی و قضایی مبارزه با مفساد اقتصادی در ایران» با حضور دکتر محمود حکمتنیا، عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشکده نظامهای اسلامی پژوهشگاه، چهارشنبه ۲۹ آبان ۱۳۹۸ از شبکه چهار سیما پخش شد.
محمود حکمتنیا در ابتدای برنامه گفت: سه نکته را باید توجه داشته باشیم. این که آیا فساد سیستمی داریم یا در سیستم فساد داریم یا بحث ما بر سر مواجهه نظاممند بر فساد است؟ با تولد قواعد، نهادها و فرآیندهای جدید روبهرو هستیم. بسته به تحول محیط، اشکال فساد تغییر میکند در نتیجه مواجهه با آن هم باید تغییر کند. برای مواجهه نظاممند با فساد باید مولفههای فساد را پیدا کنیم. اگر از منظر حقوق جزا بخواهیم ورود پیدا کنیم ترجیحمان این است که تعریفهای کلی ارائه ندهیم و مصداقها را روشن کنیم. وقتی میخواهیم برنامهریزی کنیم حقوق جزا جزئی از کار میشود.
عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه افزود: هر جا قدرتی برای تشخیص و تصمیمگیری از جنس انحصار وجود داشته باشد، باید پاسخگویی و صداقت و شفافیت وجود داشته باشد تا فساد شکل نگیرد. در میدان رقابت اقتصادی نیز اگر کسی توانست از بیرون امتیازی کسب کند دیگر عنصر کار از بین میرود و افراد دیگر حاضر نیستند کار کنند. کسانی که صاحب قدرت هستند باید اخلاق زمامداری هم داشته باشند. فساد پنهان است و نیاز به کشف دارد در نتیجه به روشها و تکنیکهای کشف آن باید فکر کنیم.
محمود حکمتنیا سپس گفت: ساختار حقوق جزایی با ساختار حقوق عمومی که موسعتر است متفاوت است. ساختارها از دو عنصر نقشهای افراد و فرآیند تصمیمگیری تشکیل میشود. ساختار باید مبتنی بر وجود احتمال فساد و توان کشف و مهار فساد احتمالی طراحی شود. نمیتوانیم بر اساس عنصر عدالت و عنصر اعتماد ساختار را تشکیل دهیم. باید در مواردی که احتمال فساد میدهیم یک حریمی را برای عدالت مشخص کنیم. در همین رابطه امیرالمومنین(ع) میفرمایند: والی نزدیکانی دارد که چند صفت دارند: فرصتها را برای خودشان میخواهند و میخواهند رشد کنند و در برابر مردم انصاف ندارند.
محمود حکمتنیا سپس عنوان کرد: برنامه مبارزه با فساد باید هدفمند و دارای اصول باشد. با توجه به پیچیدگیهای امروز نیاز به تکنیکهای کشف فساد داریم. در کشورهای متفاوت تکنیکهای عقلایی بسیاری وجود دارد. سرنوشت اموال ناشی از برخورد با فساد نیز مهم است که شش طرح جهانی برای این امر وجود دارد. نکته دیگر این است که چطور با فساد مبارزه کنیم و در عین حال حریم فعالیت اقتصادی هم حفظ شود.