به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی آیت الله ابوالقاسم علیدوست چهارشنبه شب در همایش ملی فلسفه فقه نظام که در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در قم برگزار شد، با اشاره به این سوال که آیا در شریعت اسلام، ورای هزاران گزاره و مقاصد الشریعه و قواعد و ابرقواعد، چیزی به نام نظام و سیستم داریم یا خیر؟ گفت: چنانچه نظام شامل گزاره های اتمیک و قواعد و ابرقواعد و…. نیست، پس چه چیزی را می توان نظام گفت؟.
وی افزود: به عنوان مثال در بخش اقتصاد، انسجامی باشد که گزاره های مختلف را در کنار هم بچیند و مجموعه ای تشکیل دهد که بگوید این گزاره ها برای رسیدن به این نظام بوده است.
استاد حوزه تصریح کرد: اگر این بحث مطرح شد، سپس بحث فقه مطرح می شود؛ اینکه برخی فضلا ابتدا از فقه به شریعت می رسند و سپس از شریعت شروع می کنند و به فقه می رسند آمیختی نا مناسب است؛ وقتی این چنین شد، باید گفت که این فقها عکس برداری کرده اند نه فیلم برداری؛ گزاره های اتمیک باید در کنار هم قرار گیرند و به یک شکل منسجم درآید.
وی گفت: برخی معتقد هستند که در شریعت و فقه که کاشف نظام است، چیزی به نام نظام نداریم؛ زیرا شارع مقدس گزاره های بسیاری را به شکل اتمیک به ما تکلیف کرده است و ورای آن نیز نظامی وجود ندارد.
آیت الله علیدوست اظهارکرد: وقتی اشاعره همه چیز را انکار می کنند و برخی دیگر هم می گویند که نباید بگویید که خداوند حکیم است زیرا حکمت یک انسجام درونی احکام را تداعی می کند می بینیم که این دسته به نظام مند بودن اسلام معتقد نیستند.
وی افزود: برخی نیز انگاره نظامات شرعی را قبول دارند که این گروه نیز به دو گروه تقسیم می شوند؛ کسانی که م عقتد هستند که فقها تکلیفی نیست به استخراجات نظام اسلامی ندارند بلکه با استنباطات جزیره ای و اتمیک، به مباحث مربوط به نظامات اسلام می رسد.
استاد حوزه با ذکر این مطلب که این گروه دلیل خود را بر اساس رویه فقهای گذشته استوار می کنند، تصریح کرد: گروه دیگر قائل بر آن هستند که نظامات وجود دارد و معتقد هستند که فقیه باید به استنباط بپردازد؛ گذشته این علما به یونس ابن عبدالرحمن بر می گردد ولی از بین علمای معاصر می توان به شهید محمد باقر صدر، اشاره کرد که بر این نکته اصرار دارد که فقیه باید هم به استنباط اتمیک احکام و فقه نظریات بپردازد.
وی گفت: فقیه مستنبط همه عناصر به حق دخیل در استنباط را باید در همان استنباط اول ببیند؛ برخی اوقات مقاصد در برداشت احکام مبین شریعت موثر است؛ هم نشینی برخی احکام با احکام باید در استنباطات لحاظ شود.
آیت الله علیدوست با ذکر این مطلب که در بخش قانون گذاری کشور مجموعا نظامی تعریف نشده است، اظهارکرد: به همین دلیل است که قانون گذار ما نسبت به قانون ۱۰۴۴ و ۱۰۴۳ چندین بار ورود کرده است تا بتواند این دو ماده را که مصوبه ۱۳۱۳ را تکمیل کند که قطعا بعدها نیز ورودهایی خواهد شد.
وی افزود: استنباط نظام، یک ضرورت خطرناک است؛ این ضرورت از این حیث خطرناک است که اگر این حوزه رها شود اجتهاد غیر منضبط ژورنالیستی و …. تولید می شود.
