به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دکتر عبدالوهاب فراتی عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه در گفتگو با خبرگزاری حوزه با اشاره به تحولات اخیر در کشورهای عراق و لبنان اظهار داشت: زمینه‌ها و ساختارهایی که در این دو کشور، باعث بروز برخی شورش ها و اعتراضات مدنی و سیاسی شده را باید به طور دقیق مورد توجه قرار داد تا به درستی بتوان شرایط فعلی و حتی وضعیت آینده آن ها را تحلیل کرد.
وی افزود: به ویژه در کشور عراق به خصوص دو دسته از عوامل وجود دارد که مردم را دعوت به برخی شورش ها و اعتراضات مدنی می کند؛ نخست مشکلات ساختاری و قانونی و دوم هم مشکلات کارکردی است.
وی اضافه کرد: در بخش مشکلات ساختاری آن چه قابل توجه است این که دولت عراق بعد از فروپاشی صدام در سال ۲۰۰۳ میلادی، ساختاری از قدرت را پیدا کرد که به نوعی می شود گفت بر اساس تقسیم بندی عادلانه هم نیست و برحسب این ساختار نیز بودجه تقسیم بندی و توزیع شده است.
عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه ادامه داد: در حال حاضر شیعیان در عراق ۶۰ درصد جمعیت این کشور را تشکیل می دهند، کردها ۱۸ درصد و عرب های اهل سنت نیز مابقی و بر اساس تقسیم بندی صورت گرفته، ریاست جمهوری از آن کردها، نخست وزیری از آن شیعیان و رئیس مجلسی از آن اهل سنت است که ظاهراً یک تقسیم بندی دقیق به شمار نمی آید.
وی گفت: هر قومیت و گرایش مذهبی در دولت یا در ساختار کلی عراق، خود را صاحب سهم می داند و می کوشد که بر حسب سهم، منابع و قدرت عراق را برای خود جمع کند که گاهی این مساله باعث بروز بی عدالتی ها و به تبع آن اعتراضاتی می شود؛ به عنوان مثال کردها که ۱۸ درصد جمعیت هستند ۲۰ درصد بودجه را دارند و علاوه بر آن روزانه ۵۰۰ هزار بشکه نفت را به شکل مستقل از دولت مرکزی عراق صادر می کنند و لذا کسانی که در مناطق کردنشین هستند، به نسبت دیگر مناطق، اوضاع اقتصادی به مراتب بهتری دارند که ثمره آن، یک نوع رفاه نسبی در این مناطق بوده است.
وی بیان داشت: از سویی شیعه در عراق با وجود آن که اکثریت هستند، شاهد هیچ گونه رفاه نسبی و بهبود معیشتی نیستند و حتی برخی معتقدند که وضعیت زندگی شیعیان در اوایل دوران پس از سرنگونی صدام بهتر از وضعیت کنونی است، به خصوص این که در حال حاضر بحران بیکاری به شدت در این مناطق احساس می شود.
فراتی همچنین افزود: نکته حائز اهمیت دیگر این که دولت عراق، دولتی است که حدود هفت میلیون نفر در ساختار اداری آن کارمند یا نیروی نظامی وجود دارد و طبیعی است که بسیاری از درآمدهای نفتی این کشور صرف تامین حقوق و امکانات رفاهی برای این قشر می شود و لذا بقیه افراد کشور از گرفتن چنین امکاناتی محروم هستند و این ها شاهد یک بهبود نسبی در زندگی خود نیستند.
وی یادآور شد: از سویی دیگر، احزاب در پارلمان و ساختار قدرت بر اساس نفوذ خود به دنبال آن هستند که درآمدهای نفتی را به سوی خویش جذب کنند و همین مساله و زد و بندها باعث گسترش فساد در بین برخی گروه ها و احزاب و شخصیت های عراقی شده است.
عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه همچنین گفت: این مشکلات ساختاری موجب ناکارآمدی دولت شده و مردم هم اعتراضاتی دارند که باید حتماً به آن ها رسیدگی شود.
وی افزود: همچنین باید توجه داشت که حدود ۱۷ سال است آمریکایی ها به بهانه دریافت هزینه های مربوط به سرنگونی صدام، بخشی از سهم فروش نفت عراق را برای خود برمی دارند و این موضوع نیز باعث نارضایتی مردم شده است
فراتی ابراز داشت: شبیه همین مشکلات در لبنان نیز وجود دارد، با این تفاوت که برخلاف عراق، این کشور از درآمدهای نفتی بی بهره است اما همان مشکلات ساختاری و حقوقی و غیره در این جا هم هست.
وی گفت: عراق درآمدهای نفتی بالایی دارد به طوری که با فروش بیش از ۳ میلیون بشکه نفت در روز، پس از عربستان سعودی، دومین صادرکننده نفت می باشد، اما این دلارهای نفتی به جهت همان مشکلات ساختاری و ناکارآمدی ها که اشاره شد، باعث نشده که در عراق، توسعه و رفاه نسبی برای مردم حاصل شود.
وی اظهار داشت: در لبنان در حال حاضر این کشور چیزی در حدود ۱۰۰ میلیارد دلار بدهی خارجی دارد و این در حالی است که از درآمد نفتی همچون عراق هم بی بهره است و به علت سود بالای این بدهی، سال به سال بر حجم آن نیز افزوده می گردد.
عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه همچنین گفت: در عراق عده ای تحت تاثیر هیجانات به وجود آمده، خواسته های خود را حتی گسترده تر هم کرده و خواستار سرنگونی دولت شده و تغییرات اساسی تری می خواهند که این مطالبات به نوعی جامعه و فضای سیاسی عراق را دچار بحران های اساسی کرده است.
وی افزود: از سویی برخی کشورهای منطقه مثل عربستان سعودی و رژیم اشغالگر قدس نیز با حمایت های آمریکا از برخی معترضین بر دامنه این اختلافات و تنش افزوده اند و طبعاً بخشی از اهداف آن ها، تضعیف جایگاه ایران در عراق و نوع این ارتباط است، ضمن آن که از دیگر اهداف تضعیف جبهه مقاومت اسلامی در منطقه است، چه آن که هم اکنون عراق یکی از محورهای مهم این جبهه به شمار می رود.
فراتی در خاتمه بیان داشت: در این سری از اعتراضات و درگیری ها در عراق، نکته جالب توجه این است که این مساله خارج از درخواست و تقاضای احزاب و گروه های سیاسی بوده و به ویژه نقش رسانه ها و فضای مجازی و برخی افراد خاص پررنگ تر بوده است.
