به گزارش ادره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، خبرگزاری شبستان در گفتگویی با دکتر محمدرضا سنگری مدیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه به وجوه تمدن ساز غدیر پرداخت که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:
به عنوان نخستین پرسش در مورد جایگاه غدیر در تاریخ اسلام توضیح دهید.
درباره غدیر از چند جنبه می‌توان بحث کرد، یک بُعد و نگاه به قرآن باز می گردد. پیامبر(ص) ماموریت پیدا می کند که حضرت امیر(ع) را به عنوان جانشین در روز هجدهم ذی‌الحجه معرفی کند، خداوند در این رابطه می فرماید: «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرینَ».
امامت، مسئولیت و امری معادل پیامبری بود. مانند بعثت، چیزی پشت این انتخاب خداوند وجود داشت و ماموریتی که حضرت رسول(ص) برای معرفی امیرالمومنین امام علی(ع) داشت. بنابراین موضوعی که وزن و تراز آن معادل نبوت پیامبر(ص) است، مشخص است که موضوع اساسی و مهمی است در نتیجه از نظر قرآن اگر غدیر و جانشینی الهی روی زمین مطرح نشود، گویی کل بعثت پیامبری و تلاش حضرت رسول(ص) از بین رفته است.
اگر از زبان قرآن بخواهیم مساله را بررسی کنیم، یعنی پیامبر(ص) با انجام این ماموریت در واقع تازه رسالت خود را به سرانجام رسانید. خداوند در قرآن کریم در این مورد می فرماید: «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النّاسِ إِنَّ اللّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرِینَ».
این آیات به این معنی است که اگر غدیر نمی بود دین ناقص می شد. این دین اما با ابلاغ غدیر توسط حضرت رسول(ص) کامل شد، اگر غدیر نبود دین ناتمام و نعمت نیز ناتمام باقی می ماند.
اما اگر بخواهیم از زبان دیگری بحث و بررسی داشته باشیم، غدیر قدردانی خدا از امیرمومنان امام علی(ع) است، یعنی حضرت علی(ع) که سال ها زحمت کشیده و چهارده آزمون بزرگ مثل «لیله المبیت، جنگ سختی چون احد و …» را پشت سر گذاشته باید از تقدیر شود لذا قدردانی در غدیر از امیر(ع) تقدیر می شود، پیامبر(ص) دست او را بالا گرفته و می فرماید: «هر که من مولای اویم، علی مولای او است».
غدیر چه آموزه هایی برای سبک زندگی امروز دارد؟
گاهی این خصوصیت در جامعه ما دیده نمی شود که از افراد و تلاش‌های موثرشان قدردانی شود. بعضا حتی تلاش ها نادیده گرفته شده و وارونه تلقی می شود و به جای پاسداشت توهین هم صورت می گیرد. این درس غدیر است که اگر کسی تلاش کرد باید از او قدردانی کنیم.
نکته دیگری که به عنوان آموزه غدیری می توان از آن درس گرفت، این است که کارهای بزرگ همیشه نگرانی و ترس دارند یعنی وقتی که می‌خواهیم تصمیم بگیریم کار بزرگی را انجام دهیم، ممکن است احساس ترس در وجودمان رخنه کند. برای مثال در جریان دعوت موسی(ع) وقتی به دستور خداوند قرار شد عصا را بیندازد ترسی در وجودش ایجاد شد، اما خداوند فرمود: نترس و نگران نباش.
حضرت رسول(ص) نیز می فرماید: زمانی که می خواستم خطبه غدیر را بخوانم و دستم علی را بالا ببرم، ترسیدم اما جیرئیل سه بار نازل شد و گفت: «یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ»؛ (ای پیامبر آنچه را از ناحیه پروردگار به تو نازل شده برسان و اگر نکنى (نرسانى) اصلا پیغام پروردگار را نرساندى و خدا تو را از (شر) مردم نگه مى دارد زیرا خدا کافران را هدایت نمى فرماید (به مقاصدشان نمى رساند)
وجه تمدن ساز واقعه غدیر چیست؟
غدیر تداوم نبوت است، یعنی کار را ناقص و ناتمام را به سرانجام رسانیدن. تمدن نیز در پی همین رویه و رویکرد ایجاد می شود که بتوانیم هر پروژه ای را با موفقیت به پایان برسانیم. اکنون از آفت های بزرگ اجتماعی ما این است که مملو از پروژه های ناتمام هستیم.
پیام غدیر آن است که هیچ کاری را نیمه تمام رها نکن، خدا به پیامبر(ص) دستور می دهد این کار را انجام بده که اگر چنین نکنی وظیفه ات را به خوبی انجام نداده ای. از سوی دیگر نکته آن است که امامت تمدن ساز و تکمیل کننده نهضت و حرکت پیامبر(ص) است و اگر نباشد مثل یک تمدن ناقص و نیمه تمام است که بعدا افول می کند.
نکته بعد اینکه همواره یک تمدن بزرگ نیازمند انسان های بزرگ است، انسان هایی که اهل خطر باشند، خودساخته باشند، از گذرگاه تجربه ها و آزمون های بزرگ گذشته باشند، از این نظر است که ساختن تمدن زحمت دارد. درست مثل اینکه بخواهیم ساختمانی ایده آل بسازیم، برای تحقق ساخت آن نیاز به معمار و مهندس قابل داریم. غدیر همین جایگاه را در شاکله دین اسلام دارد.
نکته بعد این است که برای ساختن یک تمدن بزرگ عناصر بازدارنده ای وجود دارد که باید این عناصر را شناخت، نباید تردید کرد. از طرف دیگر اگر خطبه غدیر را بخوانید مملو از صفات خداوند است، نام امام زمان(عج) در آن وجود دارد، چهل بار نام حضرت امیر(ع) برده می شود، پیامبر همه چیز را با استناد به آیات قران مطرح کرده است. این نشان می دهد که کار بزرگ نیازمند آوردن پشتوانه ها به میدان است.
