فراز و فرود مشروطه

به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، همزمان با ۱۴ مرداد ماه سالروز صدور فرمان مشروطیت به معرفی کتاب جنبش مشروطه به قلم جناب آقای داریوش رحمانیان، استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران که به همت کانون اندیشه جوان به زیور طبع آراسته شده است پرداختیم که در ادامه خدمتتان ارائه می‌گردد:

این کتاب در پنج فصل به نگارش درآمده است. رحمانیان در فصل اول به زمینه‌های مشروطه و چگونگی برخورد ایرانیان با مدنیت جدید غرب می‌پردازد. وی همچنین در سایر فصل‌ها به ترتیب به موضوعاتی از قبیل: ظهور مشروطیت، مجلس اول مشروطه، استبداد صغیر و در نهایت مجلس دوم مشروطه و برآمدن احزاب اشاره می‌کند.

در بخشی از کتاب آمده است:

جنبش مشروطه‌‌ی ایران را نمی‌توان بدون توجه به ارتباط آن با روند عمومی تجدد در جهان در نظر گرفت. در آن روند، پیدایش ((دولت-ملت))، ((برابری شهروندان))، ((آزادی قلم، بیان، عقیده و اجتماعات)) و… از جمله شاخصه‌های بسیار مهم و اساسی است. جدا از ریشه‌ها و پیشینه‌های کهن و باستانی پاره‌ای از آن مفاهیم و آموزه‌ها، خاستگاه آن‌ها به معنای جدید کلمه، غرب جدید بود. این مفاهیم اندک اندک به جاهای دیگر سرایت و شیوع پیدا کرد و زمینه‌ی تحول و تجدد سیاسی و اجتماعی را فراهم آورد. اشکال و اقسام کهن‌تر دولت‌ها کم کم برافتادند و خواه ناخواه، به جبر یا به اختیار، جای خود را به صورت‌های جدیدتر دولت و حکومت سپردند.

شتاب‌زدگی در تدوین قانون اساسی ایران و وجود پاره‌ای ابهامات و کاستی‌های اساسی در آن از یک‌سو و از دیگر سو ناسازگاری ساختار سست و مبهم ترتیب‌یافته و تعریف و تدوین شده‌ی مشروطیت و قانون اساسی نوپای ایرانی با سیاست باندی و طایفه‌ای ایران، از اصلی‌ترین دلایل بحران مشروطیت و دموکراسی در ایران و انسداد در راه توسعه‌ی سیاسی بوده است.