به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نشست «نقد و تحلیل گونه خاطره با تکیه بر آثار حمید حسام» عصر روز سه‌شنبه مورخ ۱۱ تیرماه جاری با حضور آقایان دکتر محمدرضا سنگری، دکتر گلعلی بابایی و حمید حسام، در سالن قصر شیرین موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس توسط گروه ادبیات اندیشه پژوهشکده فرهنگ و مطالات اجتماعی پژوهشگاه و با مشارکت موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد.
حسام در سال ۱۳۴۰ در همدان متولد شد. وی فارغ التحصیل کارشناسی ارشد ادبیات فارسی دانشگاه تهران است. حسام جوانی خود را در جبهه‌های نبرد سپری کرد و همین مساله باعث شد تا دفاع مقدس رویکرد اصلی حمید حسام در نوشتن و خلق آثارش باشد. سردار حسام معاون ادبیات و انتشارات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، در زمینه نویسندگی نیز کارنامه قابل توجهی دارد. چهار کتاب حاصل دوران نویسندگی این مسئول فرهنگی است. در زمینه داستان کوتاه کتاب “دهلیز انتظار”، در بخش خاطره کتاب “غواص‌ها بوی نعنا می‌دهند”، “دلیل” و در بخش رمان “راز نگین سرخ” مجموع فعالیت‌های این نویسنده را تشکیل می‌دهند.
دکتر محمدرضا سنگری در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه خاطره با تاریخ و ادبیات پیوند پیدا کرده است گفت: خاطره از سازه‌هایی برخوردار است.
وی ادامه داد: عمده خاطرات آقای حسام خود نگاشته نیستند، البته این ویژگی در مجموعه آثار گلعلی بابایی نیز وجود دارد.
دکتر سنگری بیان کرد: مرجع روایت در خاطره اهمیت زیادی دارد و مخاطب در مراحل بعد مطرح است.
وی با اشاره به اینکه در خاطره گویی بحث سانسور نیز وجود دارد گفت: فضایی که خاطره در آن بیان و یا شکل گرفته است نیز اهمیت دارد و در نوع خاطره‌گویی اثرگذار است.
دکتر سنگری با بیان اینکه عنصر زمان و مکان در شکل‌گیری خاطره موثر است و در بافت و ساخت خاطره نیز اثر می‌گذارد تاکید کرد: آقای حسام در چند حوزه کار کرده است، از جمله داستان کوتاه و رمان، اما حوزه فعالیت فعلی‌شان خاطره است.
وی اظهار کرد: آقای حسام در حوزه ادبیات داستانی اثر آفرین بوده است در دهه هفتاد نگاهش به ادبیات داستانی و بعد از آن به سمت خاطره سوق پیدا کرده است.
دکتر سنگری با اشاره به اینکه کسی می‌تواند خاطرات را درست نگارش کند که محقق باشد؛ گفت: جغرافیای جنگ در آمیخته شده و باید تطبیق داده شوند و برخی از حوادث مفقود شده و برخی از خاطره‌ها گفته نمی‌شود.
وی بیان کرد: برخی از کتاب‌های خاطره در بازنگری‌ها و بازنگاری‌ها فربه شدند و دیگر خاطرات نیست بلکه زندگی نامه است.
دکتر سنگری با اشاره به اینکه امروزه با کثرت خاطره مواجه هستیم؛ ادامه داد: آقای حسام سرشار از پاورقی است، که این ویژگی آثارش را مستند کرده است، البته در آثار ایشان صبر، صراحت و صداقت نیز وجود دارد.
وی گفت: گاهی اوقات آن قدر از عناصر داستانی بهره می‌گیریم که خاطره گم می‌شود، البته آثار آقای حسام این‌گونه نیست.
دکتر سنگری در پایان خاطر نشان کرد: یکی از زیبایی‌های آثار آقای حسام تقدم و تاخرهای آنهاست و چنان کتاب خوب شروع می‌شود که یک کتاب در مقدمه آن نهفته است.
سردار گلعلی بابایی در این نشست گفت: باید بیش از این‌ها درباره خاطره که یک گونه ادبی است گفته شود.
وی ادامه داد: در داستان‌های دفاع مقدسی خط قرمزی وجود ندارد و نویسنده باید هرآنچه که راوی می‌گوید با راستی آزمایی نگارش کند.
سردار بابایی با بیان اینکه سعی کردیم خاطرات جنگ را خودسانسوری نکنیم افزود: اگر واقعیات جنگ گفته شود دستاوردهای خوبی به دست خواهد آمد.
وی افزود: سلیقه‌های متفاوتی در ارائه خاطرات دوران دفاع مقدس وجود دارد که ممکن است منجر به آفت شود.
سردار بابایی با اشاره به اینکه آقای حسام در آثارش آدم‌های خاصی را روایت می‌کند ادامه داد: حسام از نگارش قوی و ذوق سرشار برخوردار است و بهترین استفاده را در آثارش از عناصر ادبیات داستانی برده است.
سردار حمید حسام در این نشست گفت: در جامعه امروز نویسندگان به دو گروه تقسیم می شوند. یک گروه کسانی هستند که امری مانند خاطره را از ابتدا تا انتها با عناصر و عوامل تاریخی شرح و بسط می‌دهند.
وی ادامه داد: نگاه دوم نگاهی است که در برآیند موضوعات تاریخی مجاز به ارائه یک کار ادبی محض هستند که یک نگاه کاملا افراطی است.
سردار حسام بیان کرد: خاطره یک موضوع تاریخی است و در زمان و مکان خاصی اتفاق افتاده است.
وی با اشاره به اینکه کلی گویی، خودسانسوری و فراموشی از آفت‌های خاطره‌گویی است گفت: قبل از خاطره گویی باید تحقیق کنیم و نویسنده باید شکاف بین حادثه و حال را قبل از هر چیز درک و تحقیق کرده باشد.
سردار حسام گفت: گونه خاطره را باید تلاقی خاطره و ادبیات دانست و پایه آن را تاریخ بدانیم و نمایش و ارائه آن با استفاده از عناصر ادبی ممکن است.
وی ادامه داد : اولین و اصلی‌ترین گام در مستندنگاری سوژه است، زیرا همه خاطره دارند، اما تمامی آنها قابل ارائه نیست.
سردار حسام در پایان خاطر نشان کرد: باید به دنبال سوژه‌هایی رفت که می‌تواند نماینده گروهی باشد، اما آفت بزرگ خاطره نویسی و خاطره‌نگاران در امروز این است که خودشان را به خاطراتی که راوی می‌گوید محدود می‌کنند
.
