به بهانه حضور سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، به معرفی کتاب “سایه روشن‌های «سایه» (نقد اشعار هوشنگ ابتهاج) ” که برای نخستین بار در نمایشگاه سی و دوم عرضه خواهد شد می‌پردازیم.
به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به بهانه حضور سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، قصد داریم تا به معرفی جدیدترین کتاب‌های این انتشارات بپردازیم.
“سایه روشن‌های «سایه» (نقد اشعار هوشنگ ابتهاج)” عنوان کتاب مطالعات انقلاب اسلامی پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه است که برای اولین بار توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و به قلم حمیدرضا شکارسری منتشر شد.
در مقدمه کتاب “سایه روشن‌های «سایه» (نقد اشعار هوشنگ ابتهاج)” آمده‌است:
شعر فارسي با سابقه‌اي بيش از هزار سال همواره مهم‌ترين مقوله و رسانه‌ي فرهنگ اين مرز و بوم محسوب شده و مي‌شود .به واقع با توجه به حرمت هنرهايي چون نقاشي، مجسمه‌سازي و موسيقي، مي‌توان ادبيات و معماري (و نقاشي و حكاكي‌هاي كار شده روي لوازم مصرفي) را تنها روزنه هاي بروز استعداد هنري ايرانيان ظرف سده هاي پس از ورود اسلام به ايران و گسترش همه‌جانبه‌ي آن دانست.در اين بين شعر فارسي جايگاهي برتر از ديگر هنرها داشت چرا كه اساسا قلم و نوشتن در اسلام مورد تعريف و تمجيد قرار گرفته و گرامي داشته شده است.
زبان فارسي به مدد شعر شاعران پارسي‌گو چون ميراثي گران‌بها به ما رسيده است و سزاست اگر شعر فارسي را ستون فرهنگ ايران بدانيم چرا كه زبان،خود روح فرهنگ به حساب مي‌آيد.
شعر همچون هر مقوله‌ي فرهنگي ديگر بر سنت خود تكيه داده است تا نو به نو شدن را با پشتوانه‌اي قابل اتكا به انجام برساند. شعر معاصر فارسي با تكيه بر سنت سترگ شعر كهن فارسي امروز مي‌تواند به اين افتخار كند كه چهره‌هايي اگر نه به درخشش «رودكي» و «خيام» و «سنايي» و «سعدي» و «حافظ» و «مولانا» و… اما با اعتباري درخور چون «نيما يوشيج» و «مهدي اخوان ثالث» و «احمد شاملو» و«فروغ فرخزاد» و «سهراب سپهري» و … را دارد كه مي‌تواند حتي در عرصه‌ي شعر امروز جهان مطرح نمايد و از آن دفاع نمايد.
بررسي و شناخت چهره‌هاي شاخص شعر معاصر مي‌تواند مخاطبان را با فضاي شعر معاصر آشنا نمايد و نيز مي‌تواند با تشخيص سايه روشن‌هاي اين چهره‌ها ضمن پرهيز از اسطوره‌سازي‌هاي رايج، مخاطبان را از داشته‌هاي با ارزش فرهنگي خود غرق غرور ملي كند.
«اميرهوشنگ ابتهاج» متخلص به «سايه» شاعر غزل سرا و نوسراي معاصر از اين گروه شاعران است كه شناخت شعر او مي‌تواند هم به شناخت طيف عمده‌اي از اشعار سنتي و نو روزگار ما بيانجامد و هم به شناخت تاثير و تاثر اوضاع سياسي– اجتماعي متلاطم و پرفراز و نشيب سده‌ي اخير بر شعر شاعران آن از جمله «ابتهاج» كمك نمايد.
چنانچه ذكر گرديد شعر فارسي مهم ترين رسانه ي هنري و ادبي تاريخ فرهنگ ايران بوده است و امروزه حتي با وجود رسانه‌هاي حقيقي و مجازي متنوع و گسترده هنوز هم شعر از كاراترين رسانه‌هاي اجتماعي محسوب مي شود. رسانگي شعر خصوصا پس از نهضت و شعر مشروطه پررنگ تر هم گرديد .
شعر و اوضاع اجتماعي و سياسي و حتي اقتصادي دوران به شدت بر يكديگر تاثير مي‌گذارند و از هم تاثير مي‌پذيرند. اين اوضاع به خصوص در مورد شاعران ايران كه اوج كارشان در روزگاري پرتنش و پرالتهاب چون دهه هاي بيست تا هفتاد بوده است، بيشتر نمود مي‌يابد. از اين منظر هم بررسي كارنامه شعري«اميرهوشنگ ابتهاج» مي‌تواند در اثبات اين نظريه نيز كارآمد باشد .
در اين مسير بررسي پرسش‌هاي اساسي و مهمي از جمله سوالات زير مي‌تواند راهگشا باشد:
غزل چيست و چه سابقه و سنتي دارد و غزل معاصر چه ويژگي‌هاي و جايگاهي در ادب معاصر دارد؟
شعر نو چيست و چه سابقه‌اي دارد؟ آيا شعر نو خود به سنت تبديل نمي‌شود يا نشده است ؟
شعر«ابتهاج»(سنتي يا نو)چه ويژگي‌هايي دارد؟
ارزش شعر «ابتهاج» متني است يا فرامتني؟
موضوعات و محتواهاي اصلي شعر«ابتهاج» كدام است؟
آيا «ابتهاج» شاعر نوگرايي است؟
آيا «ابتهاج» شاعر مهمي است؟چرا؟
متاسفانه تاكنون علي رغم معروفيت و اشتهار اين شاعر نامدار و با وجود تحقيقات متعدد پايان‌نامه‌اي در دانشگاه‌هاي كشور، كتابي مستقل در مورد اين شخصيت ادبي معاصر منتشر نشده‌است يا لااقل نگارنده به آن دسترسي نيافته‌است. اين تحقيق شايد بتواند قدمي باشد در راه رفع اين كمبود عجيب و باور نكردني.
کتاب “سایه روشن‌های «سایه» (نقد اشعار هوشنگ ابتهاج)” به کوشش حمیدرضا شکارسری برای اولین بار در سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از چهارم لغایت چهاردهم اردیبهشت‌ماه جاری عرضه خواهد شد.
