به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به مناسبت روز مقاومت در تقویم کشور عزیزمان هم صحبت با آقای محمدحسن شاهنگی مدیر گروه ادب و هنر مرکز پژوهش‌های جوان وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی شدیم تا از فعالیت‌های این گروه علمی در راستای ادبیات مقاومت باخبر شویم.
در ادامه متن کامل این گفت‌وگو جذاب و خواندنی از منظرتان عبور خواهد کرد.
*باسلام؛ در گروه ادب و هنر مرکز پژوهش‌های جوان چه آثاری در زمینه ادبیات مقاومت تاکنون تولید شده است؟
بسم الله الرحمن الرحیم؛ در این گروه ۲ اثر فاخر به نام های مجموعه شعر خورشید در مشت به اهتمام عبدالرحیم سعیدی راد و قلم‌های قد بلند (سیری در ادبیات دفاع مقدس و مقاومت) از آقای دکتر محمدرضا سنگری منتشر شده و کتاب همسو با حماسه (سیری در ادبیات پایداری) نیز از آقای دکتر محسن سیفی نیز در شرف انتشار قرار دارد.
*مجموعه شعر «خورشید در مشت» بنا به چه ضرورت‌هایی تولید شده است؟
در تمام ادوار شعر فارسى از سبک خراسانى و عراقى تا مکتب وقوع و سبک هندى و تا دوره بازگشت و شعر مشروطه و تا ادبیات عصر انقلاب اسلامى، همواره ادب مقاومت به‌عنوان ادبیاتى پرتکاپو و زنده حضورى فعال داشته است، اما به باور هر اهل فکر و باورى، ادبیات این سال‌‌ها، ادبیاتى است که به‌تمامى با ادب مقاومت گره خورده است و در هیچ دوره‌اى این همه شعر و حکایت و داستان و… در موضوع ادبیات مقاومت آفریده نشده است. در خرداد ماه سال ۱۳۹۰ از سوی سایت فارسی زبانان با مدیریت شاعر متعهد کشورمان آقای علیرضا قزوه، فراخوانی با عنوان انتفاضه سوم اعلام شد که طی آن شعرای سراسر کشور اشعار خود را پیرامون نهضت بیداری اسلامی برای این سایت فرستادند. آثار رسیده داوری شدند و در نهایت ۱۰ نفر به عنوان نفرات برتر انتخاب شدند و به عنوان جایزه این فراخوان راهی سفر سوریه و لبنان شدند. بیشتر شعرهایی که در این مجموعه گردآوری شده است از بین شعرهای رسیده به فراخوان یاد شده انتخاب شده‌اند.
*ساختار این کتاب چگونه است؟
این اثر دربرگیرنده چهار مقدمه تحلیلی بر اشعار و نیز متن اشعار است. مقدمه‌های علمی اثر را آقایان علی داوودی، کامران شرفشاهی، سیداکبر میرجعفری و اسماعیل امینی نوشته‌اند. اشعار در دو بخش کلاسیک و نوسروده گرد آماده‌اند و از جمله شاعرانی که از ایشان شعری در این مجموعه است می‌توان به اسامی حسین ابراهیمی؛ سیدمحمدحسین ابوترابی؛ مریم اسلامی؛ اصغر اکبری؛ محمدحسین انصاری‌نژاد؛ ساراسادات باختر؛ سیدحمیدرضا برقعی؛ اکرم بهرامچی؛ حبیب‌الله بهرامی؛ مصطفی پورکریمی؛ محمدرضا ترکی؛ محمد توکلی؛ امیر تیموری؛ دادیار حامدی؛ ابراهیم حسنلو؛ سیدمحمد حسینی؛ مریم حقیقت؛ علیرضا حکمتی؛ علی حیدری‌زاده؛ میثم خالدیان؛ محمدصادق خدایی؛ حسین خلیلی؛ حمید درویشی؛ آمنه دولت‌آبادی؛ راضیه رجایی؛ صادق رحمانی؛ مهدی رحیمی؛ کاظم رستمی؛ محسن رضوانی و … اشاره کرد.
*رویکرد کلی در مجموعه شعر خورشید در مشت اساسا چه بوده است؟
مجموعه شعر خورشید در مشت، مشتی از خروار‌ها ذوق و شور و شعور و تعهد شاعران معاصر کشور است که در همدلی و هم‌صدایی با موج گسترده مقاومت در کشور‌های منطقه و جهان، از جان برآمده است و بر قلم و زبان ایشان جاری شده است. این کتاب که به اقتضای محدودیت‌‌های ناگزیر عرصه‌چاپ و نشر، تنها دربرگیرنده بخش کوچکی از شعرهای فراهم آمده توسط آقای سعیدی راد است، قصد دارد تا مخاطبان خویش را با بخشی از ظرفیت‌‌های موجود در شعر امروز کشور آشنا سازد و قدمی کوچک باشد در راستای همراهی با قیام‌‌های اسلامی و عدالتخواهانه مردم مسلمان منطقه. لازم است که از آقای مجتبی رحماندوست، دبیرکل جمعیت دفاع از ملت فلسطین که پیشنهاد اولیه این مجموعه از اوست و از شاعران گرانقدر جناب آقایان قزوه و مؤدب که با راهنمایی‌‌های ارزشمند خود ما را در طی این مسیر یاری رساندند تشکر و قدردانی کنیم.
*در کتاب دوم یعنی قلم‌های قد بلند (سیری در ادبیات دفاع مقدس و مقاومت) از آقای دکتر محمدرضا سنگری به چه مباحثی پرداخته می‌شود؟
در این کتاب گفته می‌شود که عناصر هویّت ساز ادبیات انقلاب اسلامی و بخش بزرگ و جدایی ناپذیر آن یعنی ادبیات دفاع مقدّس در همۀ گونه های ادبی مانند شعر،داستان،خاطره، ادبیات نمایشی، قطعات ادبی، زندگی نامه، وصیت نامه و کوتاهه نگاری‌ها ریشه در درون مایه‌های شیعی و گفتمان انقلاب اسلامی دارد. امروزه این ادبیات به دلیل دارا بودن مضامین والایی نظیر دعوت به انقلاب علیه مستبدان، اعتراض به مستکبران و بیداد گران، مظلوم نوازی، تجلیل از فرهنگ رشادت و شهادت، آزادی خواهی، امید به نصر و پیروزی و… مورد استقبال ملت‌های آزاده جهان که تجربه بیداری، مقاومت و پایداری در برابر جریان‌های استبدادی و استکباری دارند، قرار گرفته است. در این کتاب به تبیین مبانی، مختصات و آرمان‌های ادبیات دفاع مقدس و مقاومت پرداخته می شود.
*این کتاب دقیقا چه گرهی را باز می‌کند؟
ادبیات دفاع مقدّس دارای سازه های هویتی است که آن را شاخص و بارز می سازند. شناخت این سازه های هویتی، تصویری روشن از مجموعه ادبیات انقلاب اسلامی و شاخه بزرگ آن دفاع مقدّس فرا چشم قرار می‌دهد. در هر یک از عرصه‌ها و ساحت‌های دفاع مقدس باید این هویت یابی جداگانه صورت پذیرد. به ویژه در سه حوزه شعر، خاطره و داستان که به لحاظ کمّی و کیفی بیش از گونه‌های دیگر ادبی حضور و ظهور داشته و دارند. برای شناخت دقیق و عمیق ادبیّات دفاع مقدّس، ادبیات جنگ و ادبیات به اصطلاح ضد جنگ، نیازمند شناخت ساحت معنایی واژه‌هایی چون ادبیات جنگ ستا، جنگ ستا و صلح طلب، ادبیات صلح ستا و جنگ ستیز و ادبیّات موصوف به دفاع مقدّس هستیم.
*در کتاب سوم یعنی «همسو با حماسه (سیری در ادبیات پایداری)» از آقای دکتر محسن سیفی محورهای اصلی کدامند؟
ادبیات پایداری ریشه در روح متعهد، بلند و غیرت ورزانه ایرانیان از دیرباز تا به امروز دارد و این موضوع در تار و پود اشعار، داستان‌ها، فیلمنامه‌ها، روایت‌ها، خاطرات و… شاعران و نویسندگان بروز یافته است. این نوع از ادبیات ترویج دهنده مضامین ارزشمندی چون مبـارزه بـا ظلـم و سـتم، یاری مستضعفان، قیام علیه مستکبران و زورگویان، دعـوت بـه مبـارزه و جهـاد، سـتایش آزادی و آزادگــی، تجلیل از صـلح و عـدالت، شهادت طلبی و ایثار، امید بـه آینـده و ظهـور منجـی است. وقوع هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه کشورمان نقطه عطفی در ادبیات پایداری محسوب می‌شود که منجر به رویش‌های متعدد و تولید آثار فاخر ادبی گردید و حتی بر نسل نویسندگان جنگ ندیده نیز تاثیر گذاشت؛ این رویداد تحولی شگرف در ادبیات پایداری پدید آورد و با تاکید بر سه کلید واژه مقاومت، حماسه و دغدغه‌مندی، پیوندی جدی و ناگسستنی میان ادبیات پایداری و ادبیات آیینی و دینی برقرار نمود. در این کتاب درباره ویژگی‌ها، رویکردها و درون مایه‌های ادبیات پایداری سخن گفته شده است.
*ساختار این کتاب چگونه است؟
در ابتدای کتاب تعاریف و مفاهیم ادبیات پایداری، پیشینه ادبیات پایداری، عناصر ادبیات پایداری و آسیب شناسی اجمالی ادبیات دفاع مقدس مورد پرداخت قرار گرفته است و در ادامه در کنار بررسی مولّفه‌های پایداری در حوزه شعر، شعرای مطرح نیز در این زمینه به مخاطب معرفی می‌شوند .در بخش دیگری از این کتاب تلاش شده است تا شمای کلی داستان نویسی در دفاع مقدس مورد اشاره قرار گیرد و تأثیر جنگ تحمیلی در داستان نویسی معاصر ایران به مخاطب منتقل گردد و گریزی به همگرایی معنایی میان شعر و داستان دفاع مقدس زده شود. در انتها نیز کلیاتی درباره ادبیات جنگ و ضدجنگ گفته می‌شود.
