به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و به نقل از ایکنا، دکتر رمضان علی‌تبار عضو هیأت علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه ۲۵ مرداد در اولین سمینار دومین کنفرانس قرآن‌پژوهی پیشرفت در مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) با اشاره به طرح بحث شیفت پارادایمی و اینکه متون مقدس در دوره کنونی قادر به ایجاد این شیفت نیستند گفت: آیا قرآن در هزار و چهارصد سال قبل، شیفت پارادایمی ایجاد نکرد وآیا نتوانستیم از صدر اسلام به بعد شاهد پیشرفت علوم و فنون باشیم؟ حتی با فرض اینکه پارادایم را به معنی عالمیت بدانیم؟.
وی افزود: با نظریه امام خمینی در ۴۰ سال اخیر شاهد شیفت پارادایمی در دنیا مدرن بوده‌ایم در حالی که بسیاری معتقد بودند که ما در این دوره نمی‌توانیم پارادایمی را تغییر بدهیم، در شرائطی که پارادایم مسلط دیگری وجود داشته و تصور شکستن آن در نزد عوام و خواص ممکن نبود.
وی اظهار کرد: در دوره فعلی نیز پاردایم‌های مختلفی وجود دارد و برخی می‌گویند با کنارآمدن با آمریکا مشکلات حل می‌شود ولی برخی در نقطه مقابل بر ایستادگی در مقابل آمریکا معتقدند.
علی‌تبار همچنین با اشاره به تعریف دین با بیان اینکه آیت‌الله جوادی آملی نگاه هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی به دین دارند عنوان کرد: اگر دین را از نگاه هستی‌شناسی، ملاحظه کنیم می‌بینیم منشا الهی دارد و تحقق آن از کانال خدا بوده است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: از جهت معرفت‌شناختی نیز دین، بخش نفس‌الامری است، بخشی از دین هم، مرسل و منزل است و بخش دیگر دین مکشوف یعنی معرفت دینی است لذا اینکه برخی گفته‌اند احکام فقها، دین است، معتقدم که دین نیست بلکه معرفت دینی است.
علی‌تبار بیان کرد: همه رویکردهای موجود دنیا در تعریف دین، نگاه پدیدارشناسانه به دین است یعنی تدین و آداب و رسوم و مناسک دینی است و وقتی با این نگاه مطالعه شد دین در طول تاریخ نیز دچار دستخوش و تغییر می‌شود.
عضو هیأت علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه تصریح کرد: دین دستگاه الهی برای رسیدن بشر به سعادت است که جنبه حقیقت و نه صرفا متنی و زبانی دارد، این دستگاه قرار است بشر را به سعادت برساند از این رو مبتنی بر پیامبران درونی و در درجه بعد بیرونی است.
وی با بیان اینکه براین اساس اگر حقوق بشر واقعا برای احقاق حق بشر باشد با وحی درونی یعنی عقل عقلا به بشر الهام شده است عنوان کرد: انتظار بشر از دین (که معتقدم واژه انتظار درست نیست) نشان می‌دهد انسان مشکلاتی داشته که خدا بسته هدایتگر برای او فرستاده که بخشی از این بسته، بیرونی و بخشی درونی است.
علی‌تبار با بیان اینکه معتقدم آن مسائلی را که عقل می‌تواند حل کند هم دینی است تصریح کرد: البته این بخش، دین نیست بلکه دین مکشوف است. از این رو علم دینی هم داریم و بسیاری از علوم در دنیا، دینی و ایدئولوژیکی هستند و رویکرد ایسمی و جهتگیری دارند.
وی افزود: علوم انسانی موجود کاریکاتوری است و آینده و آخرت و مباحث نفسانی او در آن مطرح نیست بنابراین اگر سخن از علم دینی داریم این است که مثلا در بحث علوم انسانی بتواند همه زوایای انسانی را نشان بدهد.
عضو هیأت علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه عنوان کرد: دین اسلام، تحریف نایافته و منزل است و ملاک دینی بودن هم نمایاندن حقیقت است؛ بنابراین تعبیر«انسان دینی» هم غلط است و هم درست؛ زیرا انسان در این معنا که مولود است دینی نیست ولی اینکه دغدغه دینی دارد انسان دینی است.
وی با بیان اینکه تلقی دینی و روش دینی از یک موضوع هم می‌تواند دینی باشد بیان کرد: جوهر دین سعادت انسان است زیرا دین برای انسان و جن به عنوان موجودات مختار آمده است.
علی تبار بیان کرد: در بحث علم دینی هم ماهیت علم، دینی نمی‌شود بلکه بر جنبه هدایتگری تاکید می‌شود بنابراین نباید از قرآن انتظار تکنولوژی داشته باشیم؛ زیرا عقلای عالم تکنولوژی را درست کرده‌اند ولی جهتگیری آن در بری موارد نادرست است و ایسم هایی دارند که بشر را به وادی خطرناکی برده است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار کرد: غرب بخشی از پیشرفت را به دست آورده ولی این پیشرفت مطلوب و جامع نیست؛ همین الان کشورها و سازمان‌های بین‌المللی، انسان‌ها را می کشند ولی خود را مدرن هم می‌دانند؛ از لحاظ امکانات به پیشرفت رسیده‌اند ولی از لحاظ انسانی در انحطاط هستند.
علی‌تبار عنوان کرد: ما از نظر معرفت دینی هم پیشرفت‌هایی داشته‌ایم ولی بخش عمده‌ای از معرفت دینی ما ناظر به احکام فردی است لذا امروز مشکلات بانکداری ما که فقه حکومتی و اجتماعی است وجود دارد و نمی‌توان با فقه فردی آن را حل کرد.
علی‌تبار با بیان اینکه خیلی از مفاهیم قرآن خاستگاه و مولد یک رشته علمی می تواند باشد تصریح کرد: علمای ما در قرون گذشته می‌توانستند روان‌شناسی و علوم مبتنی بر قرآن تولید کنند تا از غرب پیشرفت بیشتری داشته باشیم.
وی تاکید کرد: تفقه در دین فقط به معنای احکام خمسه (حرام و حلال و …) و عقائد و ارزش‌های اخلاقی نیست بلکه این مسائل در کنار سایر موضوعات اصلی دیگر دین یعنی دینداری همه جانبه مطرح است.
