به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در ابتدای این نشست علمی حجت الاسلام و المسلمین دکتر ابوالفضل ساجدی مدیر قطب فلسفه دین پژوهشگاه به عنوان نخستین سخنران گفت: اگر بخواهیم مبانی فلسفه دینی را مبانی پیشرفت‌شناسی قرار بدهیم باید فلسفه دین اسلامی الگو باشد نه فلسفه دین مطلق؛ چرا که اگر فلسفه دین مطلق غرب را بپذیریم قطعا نگاهمان به تفسیر متفاوت خواهد شد.
وی افزود: فلسفه دین تحلیلی عقلانی از آموزه‌های دینی و لذا دانشی است که با تکیه بر روش‌های بشری که به تحلیل آموزه‌های وحیانی می‌پردازد و روش‌های بشری نیز شامل عقلی، تجربی و شهودی است. نظام موضوعات فلسفه دین به ۴ دسته زیر قابل تقسیم هستند:
اول. مباحثی که درباره دین به‌طور کلی سخن می‌گوید: غایت، گوهر و صدف دین، زبان دین، کارکرد و…
دوم. مسائلی که ناظر به مسائل درون دین است: خداشناسی، انسان شناسی و…
سوم. مسائلی که به فهم دین می پردازد: قرائتهای متعدد از دین و منطق فهم دین
چهارم. مباحث که به رابطه دین با سایر منابع و ابزارهای حیات بشری می‌پردازد که این مباحث به رابطه دین با سایر دانش‌های بشری اختصاص دارد.
دکتر ساجدی همچنین افزود: قابل ذکر است که به‌دلیل اختلاف مبنایی و بنایی که ما با اندیشمندان غرب داریم به فلسفه دین اسلامی تمایل و گرایش داریم.
مدیر قطب علمی فلسفه دین همچنین تصریح داشت: اگر ما بخواهیم از منطق فهم دین سخن بگوییم و آن را بررسی کنیم پس باید بدانیم خودش بر چه مبنایی استوار است. نوع نگاهی که به کل دین داریم روی فهم ما از دین اثر می‌گذارد. لذا باید قبل از تفسیر قرآن انتظار خودمان را معین کنیم و بر همین اساس محدوده‌ای برای انتظار مشخص کرده‌ایم. این یک مبناست که به نظر برخی روشنفکران بر اساس همین مبنای انتظار از دین، ساحت‌های اجتماعی را از دین جدا کرده‌اند. انتظار ما از دین، هدایت، رفع کاستی‌های شناختی و گرایشی ماست. مانند مراجعه یک بیمار به پزشک جهت درمان است و نباید در محتویات نسخه، برای پزشک، تعیین تکلیف کند.
در ادامه این نشست علمی دکتر آکوچکیان به عنوان دیگر سخنران با این توضیح، که وقتی به تحلیل ساختار وارد می‌شویم چه بخش‌هایی متاثر از این ساختار فلسفی خواهد بود، گفت: اگر ساختار حداقلی برای سطوح معرفت قائل باشیم از مبانی هستی‌شناختی، انسان‌شناختی و زیباشناختی در فلسفه دین بر پایه پارادایمی فلسفه دین توجه داریم. در دوره جدید باید بدانیم منطق حاکم بر فهم دین کدام است. جایگاه فهم فلسفه دین در نظام جامع پاردایم در عمل است لذا یک خواهانی هدایت از دین داریم. اگر فهم جامعی را مد نظر داریم بنظر جریان فهم تا عمل، عناصر سازنده اصلی جریان نسبت با دین را شکل می‌دهند. از پارادایم و تبدیل به مدل معین و مدل مفهومی و عملیاتی و سپس گفتمان مدل جامع و طبیعتا آموزه‌های دینی از فهم تا عمل در سه عرصه حیات فردی، اجتماعی و تمدنی در نظر داریم.
وی افزود: اگر بخواهیم مسائل را درون‌زا کنیم و برای فهم این مساله درون دینی سه لایه را قائل باشیم؛ روبرویی با مجموعه‌ای از نظام انتظارات، سپس نیاز به دین که در نهایت نظام سوالات ما از دین متولد شده و نظام ویژه مسائل ما منقح می‌شوند. میزان این جریان از نظام انتظارات تا نظام مسائل و نظام نیازها را می‌توان در سه لایه تحلیل درون‌شناختی معرفتی تحلیل کرد که بتوان اولین لایه نیازهای فلسفه دینی ما را منقح کند.
دومین کنفرانس قرآن پژوهی پیشرفت و روش‌شناسی تفسیری از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با هدف تولید میان رشته‌ای علوم، نوآوری و نظریه پردازی و با مشارکت نهادهای برجسته راهبردی تولید علم و اندیشمندان و پژوهشگران، اردیبهشت ماه ۹۸ برگزار خواهد شد.
