به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، بر اساس سنتی دیرینه، این پژوهشگاه هر ساله مقارن با روز جهانی فلسفه اقدام به برگزاری همایشی با محوریت تجلیل از چهره‌های معاصر یا غیر معاصر در حوزه فلسفه و حکمت می‌نماید. امسال هم این همایش با عنوان همایش ملی فلسفه عرفان در روز دوم آذرماه جاری، ما را بر آن داشت تا ضمن گفتگو با دبیر علمی این همایش حجت الاسلام و المسلمین دکتر علی فضلی از زوایای مختلف به بررسی این همایش علمی بپردازیم.
در ادامه این گفتگو از منظرتان خواهد گذشت:
لطفا به اجمال در خصوص همایش و محورهای علمی آن توضیح دهید.
از آنجایی که فلسفۀ عرفان در مقام نظارت عقلی بر زیرساخت‌های عرفان است و این نظارت برای استحکام بخشی مبانی و مبادی عرفان و زمینه‌سازی جهت تحول عظیم در حوزۀ عرفان اسلامی ضرورت دارد، لذا همایش با طرح محورهای اساسی در مسیر این نظارت گام برداشت و به محورهایی چون «دربارۀ فلسفۀ عرفان»، «مسایل فلسفۀ تجربۀ عرفانی»، «مسایل فلسفۀ عرفان نظری»، «مسایل فلسفۀ علم سلوک» و «نسبت فلسفۀ عرفان با دیگر علوم و امور متناسب» توجه نمود که هر یک دارای ریز مسایل مهم هستند. هر چند این گام، نخستین گام در این راستاست، لیک به همت اساتید، مشایخ و محققان دانش فلسفۀ عرفان مقالات گرانسنگی به همایش ارسال شده تا این گام به محکمی برداشته شود و نیز زمینه مناسبی برای گام بعدی فراهم گردد.
موضوعات مقالات ارسالی در چه حوزه‌هایی است؟
پیش از این که دربارۀ موضوعات مقالات ارسالی سخنی گفته باشیم، نخست باید از حکیم متأله حضرت آیت‌الله العظمی جوادی آملی کمال تشکر را داشته باشیم که بزرگوارانه و کریمانه به این همایش التفات داشتند و در کنار رهنمود‌های ارزشمندشان، در طی پیامی گران و نغز به برخی از مسایل فلسفۀ عرفان پرداختند. همچنین از استاد بزرگوار حضرت حجت الاسلام و المسلمین سید یدالله یزدان پناه نیز کمال سپاس را داشته باشیم که بزرگوارانه و فروتنانه به استقبال همایش آمدند و با لطف و مهربانی در ارسال مقالۀ بسیار ژرفشان دربارۀ بررسی ادلۀ بیان پذیری و ناپذیری عرفان به همایش ژرفا بخشیدند. افزون بر آن که در روز همایش نیز از بیانات ارزشمندشان بهرهمند خواهیم شد.
از مقالات ارسالی حدود سی مقاله برگزیده شد و در مجموعه‌ای به چاپ خواهد رسید که می‌توان به سه دسته کلی دسته بندی کرد:
دستۀ اول، تبیین تجربۀ عرفانی و بیان پذیری یا بیان ناپذیری آن؛
دستۀ دوم، بررسی حقیقت و صدق گزاره‌های عرفانی؛
دستۀ سوم، نسبت تجربه‌ها و گزاره‌های عرفانی با دیگر علوم و امور متناسب.
در دستۀ اول، نخست از ماهیت و اقسام تجربۀ دینی و تفاوت آن با تجربۀ عرفانی سخن به میان آمد، آنگاه به تفکر ساخت‌گرایی و ذات‌گرایی توجه شد؛ سپس بیان‌پذیری و بیان‌ناپذیری تجربۀ عرفانی به تحقیق درآمد و آرای مختلف همراه با نقد و ارزیابی تبیین شد.
در دستۀ دوم، نخست عرفان نظری که دستگاه سازوار از گزاره‌های عرفانی است، مورد بحث قرار گرفته، سپس اصول معتبر در آن به خصوص اصل برهان در عرفان تبیین شد و تفاوت آن با فلسفه روشن گشت، آنگاه کارکردهای عقل بیان شد. سپس مسالۀ خطاپذیری گزاره‌های عرفانی و ضرورت سنجش آن گزاره‌ها اثبات شد، زان پس جایگاه شهود، عیار شهود، رفع تعارض شهودها و معیار صدق و خطای گزاره‌های عرفانی بررسی شد.
در دستۀ سوم، نسبت عرفان و علوم انسانی مانند کلام، قدرت و سیاست به بحث نشست و از زوایای مختلف بررسی شد.
برنامه‌های قبل از برگزاری این همایش به چه صورت بوده است؟
تاکنون دو نشست علمی در قالب پیش نشست همایش در حوزه و دانشگاه برگزار شده است. نخستین نشست با عنوان درآمدی بر فلسفه عرفان با سخنرانی حجج اسلام و المسلمین دکتر محمد مهدی گرجیان و دکتر ابوالفضل کیاشمشکی در مدرسه عالی امام خمینی(ره) و با همکاری جامعه المصطفی العالمیه در قم برگزار شد؛ که با استقبال کم نظیر طلاب علوم دینی خصوصا طلاب خارجی مواجه شد و نشست دیگری نیز با همکاری دانشگاه قم با موضوع فلسفه عرفان و با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر علیرضا قائمی‌نیا و دکتر سید احمد فاضلی در تالار اندیشه این دانشگاه در قم برگزار گردید.
برنامه‌های روز همایش به چه صورت خواهد بود؟
به فضل و مدد الهی همایش ملی فسلفه عرفان صبح روز پنج شنبه مورخ دوم آذرماه جاری از ساعت ۸:۳۰ با پیام تصویری مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله العظمی جوادی آملی (دامت برکاته) آغاز خواهد شد. سخنرانی استاد علی‌اکبر رشاد و استاد سید یدالله یزدان پناه از دیگر بخش‌های این همایش خواهد بود. همچنین در خلال این همایش ملی میزگرد علمی با ارائه مقالات برتر از سوی اساتید حوزه و دانشگاه برگزار می‌شود. در این میزگرد مقالاتی با عناوین: بیان ناپذیریِ عرفان؛ تقریر و ارزیابی ادله ناظر بر زبان، ادراک و کیفیات نفسانی توسط حجت الاسلام مسعود اسماعیلی، مقاله امکان عرفان شیعه توسط دکتر محمود شیخ و مقاله کارکردهاي عقل از منظر ابن‌عربی توسط حجت الاسلام مهدی بابایی ارائه خواهد شد.
توزیع ویژه نامه همایش در قالب چکیده مقالات منتخب بین حضار جلسه از دیگر بخش‌های این همایش یک روزه خواهد بود.
اگر مطلب خاصی مدنظر دارید بفرمایید؛
در پایان از اعضای شورای علمی همایش و از ارزیابان مقالات ارسالی همایش و از اساتید پیش نشست‌ها در مراکز علمی که همدل و همگام کمکی شایان برای ما بودند، از دبیر اجرایی جناب آقای حکمت‌مهر و از روابط عمومی پژوهشگاه که با مهر و تلاش به این همایش یاری دادند و می‌دهند صمیمانه تشکر می‌کنیم.
