به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب “شهادت نامه عشاق”در گروه ادب و هنر مركز پژوهش‌های جوان وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به کوشش لیلا خجسته راد سامان یافته است.
از همین رو و به دلیل نزدیکی با روز عاشورا از آقای محمدحسن شاهنگی مدیر گروه ادب و هنر مرکز پژوهش‌های جوان خواستیم تا در یادداشتی به توضیح مختصری در خصوص این کتاب بپردازند که در ادامه خواهیم خواند.
«مطابق با روایات کربلا حرارتی در قلوب شیعیان به وجود می‌آورد که تا روز قیامت سرد نمی‌شود این حرارت در قلوب شاعران به طور ویژه نمود دارد؛ کمتر موضوعی در بین شعرا وجود دارد که این طور فراگیر باشد. این وضعیت به گونه‌ای است که مذهب و نژاد را به رسمیت نمی‌شناسد و به همین دلیل در میان طیف‌های مختلف می‌توان شعرای سنی مذهب را نیز مشاهده کرد. عاشورا یک موضوع نیست؛ بلکه یک جریان زنده و پویاست و عظمت آن به حدی است که کمتر شاعری می‌تواند نسبت به آن بی‌تفاوت رد شود و به زبان شعر عرض ارادتی نسبت به خاندان آل‌الله نکند. درس‌های مستخرج از این فاجعه بزرگ مرام‌نامه همیشگی بشر در طول تاریخ است؛ درس‌هایی چون عزت‌مندی، ایثار و فداکاری، آزادگی و… در اینجا مطرح می‌شوند.
کتاب “شهادت نامه عشاق”در حقیقت لبیکی شاعرانه به ندای هل من ناصر امام حسین(ع) در عصر ماست و کوشیده در حد توان و وسع خود مخاطبان جوان را با مهم ترین شعرا و اشعارشان درباره کربلا آشنا کند.
در گزینش اشعار کتاب تلاش گردیده تا به هر سه محور پیشا واقعه(حرکت کاروان نینوا از حجاز به عراق) حین واقعه(حماسه آفرینی‌های امام حسین(ع) و یاران با وفایش در دشت کربلا) و پسا واقعه(حرکت کاروان اسرا به شام) پرداخته شود و اشعار به هر سه محور توجه کنند. همچنین کوشش شده است تا اشعار کتاب هم به چرایی وقوع عاشورا و هم به چگونگی آن بپردازد و مخاطب در جریان انگیزه‌های قیام امام حسین(ع) نیز قرار گیرد. در کتاب “شهادت نامه عشاق”در کنار اشعار شاعران، معرفی کوتاهی درباره زندگانی ادبی شاعر و معرفی اجمالی آثار او نیز صورت گرفته است و اطلاعات ادبی خواننده از این لحاظ تقویت می شود.
در این کتاب گفته می‌شود حسین ابن علی(ع) یگانه قهرمانی است که با وجود آن که در ظاهر شکست می‌خورد اما پیروز دوران است. دردانه نبی(ص) درد مشترک بنی علی(ع) را در سینه داشت؛ همو احیای دین جدش را می‌خواست و بر همین اساس علم قیام علیه جور و ستم را بر افراشت:
قیام او به حقیقت قوام دینخداست
قیام کرد که برپا بماند اصل نماز
که این چراغ به ما روشنی رسان،فرداست
حسین(ع) دین خدا را ز خون بهاری کرد
در منظومه اشعار دینی حول محور عاشورا، حسین ابن علی(ع) هم امام است و هم قهرمان، هم رهبر است و هم اسطوره، هم مظلوم است و هم سالار؛ شعر عاشورایی شعری است که شعور آدمی را مخاطب قرار می‌دهد، حس عدالت‌خواهی انسان را به تقلا و جوشش وا می‌دارد و عطش درونی یاری رساندن به مظلوم را رفع می‌کند. این اشعار چشم را بارانی، قلب را منقلب و فکر را توفانی می‌کند؛ خون حسین(ع) خشک نمی‌شود و انقلاب حسین(ع) انقلاب همه اعصار است که «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا»
سروده‌های عاشورایی سرشار از مضامین دینی، تاریخی و معنوی‌اند؛ هم حماسی‌اند و هم تراژدیک؛ هم شور انگیزند هم سوزناک؛ این ویژگی سبب آن شده که این اشعار به جهت این پتانسیل فوق العاده توجه بسیاری از ادب پژوهان و شعر شناسان را متوجه خود سازند. بسیاری از ادیبان غیر شیعی، اشعار عاشورایی را روایتگری فوق دراماتیک از واقعه جانسوز کربلا می‌دانند که در آن حدیث مظلومیت از سفیدی قنداقه آغاز و به سرخی کشتگان بی کفن خاتمه می‌یابد.
سروده های مربوط به سرداران بی سر کربلا، بر خلاف تصور اولیه سروده‌های یاس آور و رخوت آمیز نیستند؛ بلکه به عکس اشعاری سراسر امیدوار کننده و روشنی بخشند؛ این سروده‌ها از منتقمی سخن می‌گویند که روزی ظهور می‌کند و از پرده غیبت به در آمده و عدالت گستری می کند. بنابر اين رگه‌های مهدویت در اشعار عاشورایی کم و بیش به چشم می‌خورد.
اشعار عاشورایی اشعاری است که توامان هم مدح می‌کند و هم نکوهش می‌نماید، در رثای امام سوم شیعیان، فرزندان و ۷۲تن از یاران با وفای ايشان زبان ستایش در پیش می‌گیرد و از سوی دیگر از ظالمان و جنایتکاران دشت نینوا گلایه‌ها می‌کند. به عبارت دیگر هم سلام دارد و هم لعن، هم مروت دوست را می‌ستاید و هم بد اهلی دشمن را به طور محسوس بر کام خواننده می‌چشاند.
مرثیه‌های عاشورایی رشادت علی اکبری(ع)، شهامت قاسمی(ع)، وفاداری ابالفضلی(ع)، استقامت زینبی(س)، آزادگی حری و شجاعت حسینی(ع) را در دل خود دارد و از این جهت مجموعه‌ای بی‌نظیر از اظهار ارادت و دلدادگی نسبت به خاندان امام غریب است:
نسیم یاد تو بر باغ جان صفا بخشد
حسین(ع) نامتوبردن چه لذتی دارد
اگر که بغض گلویم امان دهد دل من
به قدر فرصت گل با توصحبتی دارد
آنچه اشعار عاشورایی برای هر مسلمان که هر انسان آزاده‌ای پیش می‌آورد آن است که دهان را از شدت جانبازی مظلوم و درندگی ظالم محض حیرت باز نگه می‌دارد و سر را از خجالت به خاطر عمق فجایع پایین می‌اندازد؛ بی اغراق باید گفت اشعار عاشورایی اشعاری سراسر تاثیر گذار و تاثر برانگیزند.
کمتر شاعر متعهد مسلمانی را می‌توان یافت که سروده‌هایش از جغرافیای کربلا عبور نکرده باشد؛ عظمت این ابر واقعه به گونه‌ای است که روحیات لطیف شاعرانه را در راستای همدردی به تکاپو بر انگیخته است. به نوعی می‌توان وجود حجم قابل توجه اشعار عاشورایی را نوعی ادای تکلیف ادیبانه شاعران نسبت به سالار شهیدان به منظور احیا و بزرگداشت کربلا عنوان کرد.
در کربلا آب‌ها و خون‌ها یکه تازی می‌کنند؛ آب‌های فرات که توفیق وصال بر کام معشوق را نمی‌یابند و خون‌های ریخته شده از پیکر شهدا در دشت نینوا؛ در میان چکاچک شمشیرها، این چکه‌های خون است که بیش از همه به چشم می‌آید. خواندن این اشعار با وجود سوز و گدازهای پیدا و پنهانش اندکی از درد سینه‌ات را التیام می‌بخشد؛ تو گویی خوانش این اشعار با نوای هل من ناصر ینصرنی در گوشت در هم می‌آمیزد و حسن مقطع همه این اشعار تنها این کلام کوتاه اما پر مغز است که: لبیک یا حسین (ع)…
فرازي از كتاب شهادت نامه عشاق:
«وقتی واقعه‌اي مانند عاشورا که در ذات تکوینی خود خدا‌محوری، آرمان‌خواهی، دردمندی و اعتراض را با عالی‌ترین شکل عاطفه و احساس، درهم آمیخته و عمیق‌ترین جراحت‌ها را به عاطفه‌ی تاریخی انسان وارد آورده و دایره شمولی ازلی ابدی دارد، با پدیده‌ای مانند شعر که در شکل متعالی خود دقیقا از همین ابزارهای عاطفی و حماسی برای تکلم با وجدان جامعه، انسان و تاريخ بهره می‌گیرد، به هم می‌رسند، نفخ صوری عظیم در جهان تکلم اتفاق می‌افتد و شعر و عاشورا، منظومه‌ایی را تشکیل خواهند داد که هر روز نورانی‌تر و عظیم‌تر از پیش خواهد درخشید.»
کتاب “شهادت نامه عشاق” مجموعه اشعار عاشورایی به قلم لیلا خجسته راد، با قيمت ۱۵،۰۰۰ تومان توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عرضه گردیده است.
علاقمندان جهت کسب اطلاعات تکمیلی و تهیه کتاب می‌توانند به وبگاه سازمان انتشارات پژوهشگاه مراجعه نمایند.
