نجف اشرف، مركز استانى است كه در جنوب غربى عراق واقع شده است. اين شهر از منظر تقدس مذهبى، چهارمين شهر جهان اسلام است، و از بُعد فقاهت و اجتهاد و علم و فرهنگ، ديرينه اى بيش از هزار سال دارد. اين همه، از بركت وجود رادمردى است كه اسلام و بشر، وامدار عظمت او است. اين شهر بزرگ و نواحى اطراف آن، اسامى گوناگونى دارد؛ اما مشهورترين آن ها، نام هاى غرى، مشهد و نجف است. نجف از يك سو با ريگستان هايى منتهى به صحرا همسايه است، و از سوى ديگر، به زمين هايى نرم و رسوبى ختم مى گردد كه قابل زراعت است. اين شهر اكنون تابستان هايى داغ و زمستان هايى سرد و گزنده دارد. نجف از ديرباز روابط تجارى گسترده اى با شهرهاى عراق و كشورهاى ديگر داشته است و همواره پذيراى زايران تربت علوى بوده است. در اطراف نجف، بقاياى آثار باستانى بسيارى وجود دارد. عمر برخى از اين آثار را تا ۳۸۰۰ سال پيش از ميلاد تخمين مى زنند.
تاريخ نشان مى دهد كه منطقه نجف و حيره، در ايام فتوحات اسلامى دو بار فتح شده است. در حقيقت، شهرت و اهميت نجف، مرهون خاكسپارى تن پاك على(ع)در آن است. پس از شهادت على(ع)، بر مبناى وصيت خود آن حضرت، وى را مخفيانه در ارتفاعات نجف به خاك سپردند. مزار على(ع)تا سال ۱۷۰ هجرى پنهان بود و تنها معدودى از خواص اصحاب ائمه از آن باخبر بودند.
از آن پس نيز نجف گاه آباد مى شده و گاه رو به ويرانى مى نهاده است. آغاز رونق يافتن اين شهر به روزگار آل بويه باز مى گردد و هسته اوليه حوزه علميه نجف نيز در همان دوران شكل گرفته است.
از نظر تاريخى، رشد و گسترش شهر نجف، پنج مرحله اصلى دارد. نجف، از اماكن مقدس و مراكزِ علمىِ فراوان سرشار است. در اين شهر، مساجد بسيارى وجود دارد كه برخى منابع، شمار آن ها را متجاوز از صد باب نوشته اند. شكوفايى مدارس دينى و حوزه هاى علمى در اين شهر، پس از مهاجرت شيخ طوسى به آن اتفاق افتاده است. شمار مدارس موجود و آباد كنونىِ نجف به بيش از ۳۷ باب مى رسد. كتابخانه هاى نجف نيز بسيار است و شمار آن ها از صد مى گذرد. برترين ويژگى نجف اين است كه مشهد على(ع)است. روايات بسيار بر اين امر دلالت مى كنند و مورخان و عالمان شيعه و سنى نيز آن را تأييد كرده اند. شيعه براين قول اجماع دارد و ظهور كرامات و معجزات و اسرار و آيات بى شمار از آن مرقد پاك، امرى انكارناپذير است.
