قرآن شناسی

قرآن معجزه جاوید الهی و نسخه نهایی و جاودانه هدایت بشر است که شناخت آن تنها برای پیامبر اسلام(ص) و معصومان امکان‌پذیر است. حضرت فاطمه(س) نیز به سبب عصمت و محدثه بودن، از چنین توانایی برخوردار بوده است. سخنان آن حضرت در خطبه فدکیه که درباره قرآن، چند محور، شایسته تأمل است.

نخست، اوصاف و ویژگی‌های قرآن: دختر پیامبر(ص) در سخنان خود، ویژگی‌های قرآن را این‌گونه توصیف کرده است:

کتاب واضح و روشنگر، حق‌گو، پرتوافشان و روشنایی‌بخش، کتاب دلیل‌ها و برهان‌ها، با ظاهری روشن و اسراری کشف شدنی، کتاب منزلت‌بخش و نجات‌بخش و راهنما، کتاب بیانگر رخصت‌ها، فضیلت‌ها و شریعت و کتاب داوری و حکمیت.

دوم، علوم قرآنی: در سخنان دختر رسول خدا(ص) مطالبی درباره توقیفی بودن ترتیب آیات در سوره‌ها، امکان فهم قرآن برای همه مردم، امکان تخصیص موارد عام قرآن، منع اجتهاد مقابل نص قرآن و مسئله درستی یا نادرستی تأویل وجود دارد.

سوم، عوامل روگردانی از قرآن و پیامدهای آن: حضرت فاطمه(س)، انس مردم با پستی‌ها، غصب خلافت و برکناری علی(ع)، تن‌آسایی و مسئولیت‌ناپذیری را از عوامل روگردانی مردم از قرآن و انحطاط و بازگشت به جاهلیت می‌داند.

ایشان همچنین، روگردانی از قرآن را سبب محرومیت از نور هدایت، دلایل و براهین، اخبار غیبی، شرافت و منزلت،‌نجات و سعادت و درنهایت خروج از دین می‌داند.

چهارم، وظایف مردم در برابر قرآن: از نگاه حضرت فاطمه(س) مسلمانان در برابر قرآن وظایفی دارند؛ ازجمله تلاوت قرآن، به‌ویژه خواندن سوره‌های خاص، تدبر و تفکر در قرآن و دستیابی بر دلایل و براهین آن در اثبات حقایق، استخراج امر و نهی‌های الهی، پذیرش حکمیت و داوری قرآن و فصل‌الخطاب قراردادن آن، بهره‌گیری از قرآن در کنار اهل‌بیت، به عنوان دو ثقل، غفلت نکردن از فرامین و راهنمایی‌های قرآن و …