على(ع)سرچشمه كرامت و قله بلند فضايل و كمالات انسانى است. اهل دانش و بينش در بيان فضيلت هاى او سخن ها گفته اند، اما همواره به عجز خويش در اين عرصه اعتراف كرده اند. ولادت على(ع)در كعبه، روايتى است متواتر و قطعى. آن حضرت پدرى چون ابوطالب، مادرى چون فاطمه بنت اسد و برادرى چون جعفر طيار دارد.
على(ع)از شش سالگى در دامان عطوفت و طهارت پيامبر خدا(ص) باليد و پس از بعثت، نخست مردى بود كه به اسلام گرويد. اولين كسى كه با پيامبر نمازخوانده على(ع)است. در ليلةالمبيت، على(ع)آماده شهادت شد و در بستر پيامبر خوابيد. قرآن نيز اين فضيلت را ستوده است. امام نخستين كسى است كه به سوى خدا و رسول هجرت كرده است.
به نقل منابع سنى و شيعى، پيامبر همواره در فضيلت على(ع)سخن گفته است. رسول او را برادر خود خوانده است. در ماجراى «سد الابواب» پيامبر فرمان داد كه دَرِ همه خانه هايى را كه به سمت مسجد باز مى شد، ببندند. تنها دَرِ خانه على(ع)بود كه به امر پيامبر گشوده ماند. در داستان مباهله، پيامبر به فرمان خدا على(ع)را جان خويش خواند.
دوستى على(ع)، دوستى با خدا و پيامبر است. همچنين حب او ايمان، و بغض او كفر و نفاق است. على(ع)با حق است و حق با على(ع). او پدر امت است. ماجراى غدير نيز حديث متواتر اهل اسلام درباره على(ع)و ولايت او است. على(ع)ميزان اعمال است و شيعيان او در قيامت رستگارند. حديث منزلت و مقام على(ع)در قيامت، گفته هاى ديگر پيامبر درباره اويند. فضايل فردى و اخلاقى على(ع)نيز بى نظيرند. قوت ايمان، عبادت هاى خالصانه، كرامت ها، دانش بى كران، سخاوت، زهد و پارسايى، حلم و بردبارى، جوانمردى، تواضع، شجاعت و ديگر فضيلت هاى او، شهره هر دو جهانند.
فضايل على(ع)در عرصه سياست و جامعه فروغى ديگر مى يابد. عدل ورزى، قانون گرايى، تلاش در راه توليد و عمران، و نيز جهاد در راه خدا، هر يك خورشيدهاى درخشنده سپهر علوى اند. عشق على(ع)به شهادت نيز فضيلتى است كه او را از همگان ممتاز مى كند. تاريخ اسلام، شيفته ذكر فضيلت هاى علوى است.
