بلاغت، ویژگى و حالتى است در سخن که آن را رسا، شیوا، زیبا و انگیزنده مى سازد. هماهنگى سخن با مقتضاى حال، عنصر اساسى سخن بلیغ است و همه شیوه هاى بیانى و بدیعى با هماهنگ ساختن سخن با مقتضاى حال پیوند مى یابند.
على(ع)امیر سخن است و سرآمد اهل بلاغت و فصاحت. در دیدگاه امام، حسن نظام، خوش آهنگى، خردپذیرى و حجت آورى از نشانه هاى سخن بلیغ است. دانشوران و سخن سنجان درباره اوج کلام علوى سخنان بسیار گفته اند. عبدالحمید کاتب، جاحظ، ابن نباته، سید رضى، ابن ابى الحدید و جرج جرداق از آن جمله اند. در نظر اینان، سخنان على(ع)گنجینه اى سرشار از فروغ و شکوه، و میزان معرفت و حکمت است. کلمات او آبشخور فصاحت و سرچشمه بلاغت است. خطبه هاى او در زهد و عبادت، شجاعت و جنگاورى، و خردمندى و سیاست، همه بى نظیر و سرآمدند. پس از قرآن و سخنان پیامبر، هیچ سخنى در عرب به استوارى و رفعت سخنان على(ع)نیست. ایشان پیشواى همه سخنوران و سرور همه زبان آوران است، و قیاس سخن او با کلام دیگران، سنجش زر ناب است با خاک. اندیشه و تیزهوشى، سنجیدگى، آفرینش گرى و خیال، تمثیل آورى و خوش آهنگى، مهرورزى و عاطفه، و سبک و ساختار جادویى، از ویژگى هاى شگفت گفتار و نوشتار على(ع)به شمار مى آیند.
سخنان على(ع)معیار زیبایى شناسى نثر شمرده مى شوند. سجع، به زیبایى در کلام حضرت تجلى مى کند و ترصیع و موازنه در آن آزاردهنده نیست. جناس در همه انواع آن، مایه روانى و رسایى سخن است، نه موجب سنگینى و دشوارى آن. واج آرایى، پى آورى، هم پاغازى، باژگونگى، تقسیم، تشبیه، استعاره، تضاد و وابسته هاى آن، خلاف آمد عادت، مقابله و ابداع، همه از آرایه هاى ادبى سخنان على(ع)محسوب مى شوند که در اوج زیبایى و گیرایى به کار رفته اند و سخن او را به کلامى اعجازگونه بدل ساخته اند.
