زندگی مشترک علی(ع) و فاطمه(س) که از سال دوم هجرت آغاز شد، به دو دوره تقسیم می‌شود:
۱. از ازدواج فاطمه(س) تا رحلت رسول اکرم(ص): زندگی فاطمه(س) و علی(ع) بر دوستی، مهربانی، ایمان و صداقت استوار بود و این محبت و خرسندی تا پایان زندگی مشترک آنان ادامه داشت. روز پس از مراسم عروسی و زفاف، پیامبر(ص) به خانه آنان رفت و نظر هریک را درباره دیگری پرسید علی(ع) همسرش را یاری نیکو برای اطاعت خداوند معرفی کرد و فاطمه(س) علی(ع) را بهترین شوهر خواند (ارجاع به مقاله ازدواج فاطمه(س)).
علی(ع) همواره همسرش را می‌ستود، و به ذکر فضایل او می‌پرداخت. او در برابر ابوبکر، آیه تطهیر را دلیل بر پاکی فاطمه(س) دانست (ارجاع به مقاله فدک) و در برابر عمر، سخن رسول خدا(ص) را یادآور شد که: «فاطمه پاره تن من است، کسی که او را بیازاراد، مرا آزرده است و هرکس او را تکذیب کند، مرا دروغ‌گو خوانده است» (ارجاع به مقاله فدک). علی(ع) در رجزهای خود در جنگ‌ها و احتجاج با دشمنان، همواره به فاطمه(س) افتخار می‌کرد و همسرش را سرور زنان جهان، پرهیزکار و نیکوکار هدایت‌شده می‌خواند. فاطمه(س) نیز علی(ع) را وصیّ و برادر رسول خدا(ص)، تلاشگری پرتوان و باایمان و برترین همسر معرفی می‌کرد و از پدر بزرگوارش نقل کرده سعادت کامل و حقیقی در گرو دوست‌داشتن علی(ع) است.
حضرت فاطمه(س) نقش خویش را در خانواده به بهترین شکل ایفا کرد. برای شوهرش همسری نمونه، برای پدرش دختری محبوب و برای فرزندانش، مادری دلسوز بود. فاطمه(س) در خانه، مدیری موفق بود و برای رشد و تربیت فرزندان می‌کوشید. فاطمه(س) همواره از فرزندانش می‌خواست که پدر را الگوی خود قرار دهند ( مقاله سیره فاطمه در تربیت فرزند). او که جهاد را مایه عزت اسلام می‌دانست، می‌کوشید تا شرایط را برای جهاد همسرش فراهم کند و حتی در برخی از جنگ‌ها، خود نیز، کاری را بر عهده می‌گرفت.
۲. از رحلت پیامبر(ص)، تا شهادت فاطمه(س): پس از رحلت رسول گرامی اسلام(ص) حضرت فاطمه(س) به طور جدی وارد عرصه اجتماع شد و از حق خلافت همسرش دفاع کرد. او آشکارا به افشاگری بر ضد حکومت می‌پرداخت صحابه و تابعان را به احقاق حق وصی رسول خدا(ص) فرا می‌خواند. پس از ماجرای سقیفه که گروهی برای بیعت گرفتن از علی(ع) به خانه او رفتند، فاطمه(س) از حق همسرش دفاع و عمربن‌خطاب را به نفرین تهدید کرد. او کوشید تا از بردن علی(ع) به مسجد جلوگیری کند که این امر به آسیب‌دیدگی و شهادت ایشان انجامید (ارجاع به مقاله شهادت فاطمه(س)).
حضرت فاطمه(س)، همواره واقعه غدیر خم را دلیل خلافت و جانشینی علی(ع) می‌دانست، فاطمه(س) بر سر مزار پیامبر(ص) نیز، نارضایتی خود از حکومت را با خواندن اشعاری که خود سروده بود، ابراز کرد (ارجاع به مقاله اشعار فاطمه(س)). فاطمه(س) تا واپسین لحظه‌های زندگی کوتاهش از مبارزه با غاصبان خلافت باز نایستاد و حتی در بستر بیماری نیز، نزد زنان عیادت‌کننده، از ناجوانمردی مردانشان در حق علی(ع) شکوه کرد. همچنین در بستر بیماری تا پیش از وساطت امیرمؤمنان(ع) ابوبکر و همراه وی را به حضور نپذیرفت (ارجاع به مقاله سیره سیاسی فاطمه(س)).
