شفاعت به معنای وساطت شخص شفاعتکننده نزد خداوند، برای رساندن رحمت خداوندی به برخی بندگان است. در ادیان توحیدی، افزون بر ایمان و عمل صالح، از وساطت اشخاص و اشیایی بهره برده میشود که نزد خدا منزلتی ویژه دارند. این موضوع در ادیان پیشین، همچون یهود و مسیحیت نیز وجود داشت. در آموزههای اسلامی اعتقاد به شفاعت، بهویژه شفاعت اهلبیت به طور گسترده مطرح شده و حضرت فاطمه(س) به عنوان یکی از اهلبیت از مقام شفاعتکنندگی برخوردار است که در روایات فراوانی از نبی اکرم(ص) و دیگر اهلبیت به این مسئله اشاره شده است.
شفاعت به دو گونه تقسیم میشود: یکی وساطت در قیامت به منظور رسیدن تفضّل الهی به بندگان و دیگری به معنای رهبری انسانها در دنیا، برای پیمودن مسیر سعادت یا شقاوت. درباره حضرت فاطمه(س) هر دو نوع شفاعت وجود دارد و ایشان هم در دنیا وسیله برای هدایت و رسیدن به کمال است و هم در قیامت نزد خداوند برای شیعیان و پیروانش وساطت میکند. از آثار مهم شفاعت، این است که امید به شفاعت، رابطه معنوی با اولیای الهی را پایدار و زمینه انجام واجبات و ترک محرمات را فراهم میکند.
شفاعت حقیقی مخصوص خداوند است و شفاعتکنندگان، کسانی هستند که خدا به آنها اجازه شفاعت برای دیگران را داده است. در آیات و روایات از شفاعتکنندگانی نام برده شده؛ ازجمله: اسمای حسنای الهی، کتابهای آسمانی، پیامبران و اولیای الهی و در رأس آنها رسول اکرم(ص) و اهلبیت. آغاز شفاعت، با پیامبر اسلام(ص) است و ایشان شفیع همه شفاعتکنندگان خواهد بود.
بنا بر روایات، شفاعتشوندگان باید در ارکان دین کامل بوده و ارتباط شایستهای با خدا و پیشوایان الهی داشته باشند. در میان شفاعتشوندگان از گروههایی نیز نام برده شده است. از قبیا: شیعیان اهلبیت(ع)، دوستداران اهلبیت(ع)، دوستداران و یاوران فاطمه(س) و گریهکنندگان بر امام حسین(ع).
در طول تاریخ برخی از افراد کجاندیش به شفاعت به معنای مغفرت و تفضّل اشکالاتی وارد کردهاند که به نظر دانشمندان مسلمان، به ویژه شیعه، همه این ایرادها بر اثر برداشت نادرست از شفاعت است (ارجاع به متن مقاله).