سندشناسى غدیر

 واقعه غدیرخم، رویداد تردیدناپذیر تاریخ اسلام، در ذهن و زبان دانشمندان شیعه و سنى جلوه بسیار یافته است. پژوهش گرانْ فراوان کوشیده اند تا شاهدان، راویان و معتقدان این واقعه شکوهمند را از میان اوراق تاریخ واکاوند و اهمیت و حقانیت آن را باز نمایند. نکته درخشان این است که اهل سنت نیز کتاب ها و رساله هایى بسیار در این عرصه نگاشته اند و بر غناى پژوهش در این موضوع افزوده اند. در روز غدیر، بیش از صد هزار تن از مسلمانانِ بلاد اسلامى به چشم خویش دیدند و به گوش خود شنیدند که پیامبر، آشکارا على(ع)را به امامت و ولایت مسلمانان منصوب فرمود. این شمار فراوان مردمان، همه گواهان حدیث غدیر محسوب مى شوند؛ اما از آن همه، تاریخ نام ۱۴۶ تن از اصحاب پیامبراسلام(ص) را به ثبت و ضبط دقیق آورده است. کتب فریقین، در سده هاى گوناگون، نام این شاهدان غدیر را پاس داشته و تذکار داده اند. فهرست نام این گواهان و به دست دادن نمایه کتاب هایى که از آنان یادکرده اند، اهمیت و حتمیت انکارناپذیر غدیر را باز مى گوید.

 حدیث غدیر، حدیثى متواتر است که افزون بر پانصد راوى آن را روایت کرده اند. اگر حدیث غدیر، متواتر نباشد، هیچ حدیثى را نمى توانیم متواتر بدانیم. کتاب هاى محدثان و مورخان شیعه و سنى، نام این راویان را نیز به استوارى و دقت گرد آورده اند.

 در قرن اول هجرى، همان ۱۴۶ تن گواه واقعه، راوى آن نیز به شمار مى آیند. رویداد غدیرخم، در قرن دوم ۵۷ تن، در قرن سوم ۹۳ تن، در قرن چهارم ۴۳ تن، در قرن پنجم ۲۴ تن، در قرن ششم ۲۰ تن، در قرن هفتم ۲۲ تن، در قرن هشتم ۱۹ تن، در قرن نهم ۱۸ تن، در قرن دهم ۱۴ تن، در قرن یازدهم ۱۲ تن، در قرن دوازدهم ۱۲ تن، در قرن سیزدهم ۱۳ تن و در قرن چهاردهم ۱۹ تن راوى دارد. هیچ حدیثى چنین حجم انبوهى از راویان نداشته است. در کنار همه این ها، دانشمندان اهل سنت و زیدیه و فِرَق دیگر، در نگاشته هاى خود به ماجراى غدیرخم پرداخته اند. به دست دادن نمایه ده ها کتاب در این زمینه، آن هم از دانشوران غیرشیعى، قطعیت تاریخى واقعه غدیرخم را آشکارتر مى کند.