تسبیح فاطمه(س)

تسبیح حضرت فاطمه(س) از مشهورترین تسبیحات است که در احادث و روایات، تأکید فراوانی بر آن شده است و ذکر آن در موارد فراوانی مستحب است. درباره منشأ پیدایش این تسبیح، در روایات ذکر شده که وقتی فاطمه(س) به سبب خستگی از کار طاقت‌فرسای خانه از پیامبر(ص) درخواست خدمتکاری کرد، رسول خدا(ص) در برابر آن، پیشنهاد کرد تا چیزی به ایشان بیاموزد که بهتر از خدمتکار است؛ سپس آن تسبیح معروف را به دخترش آموخت و فاطمه(س) را بهتر از همه دنیا دانست. فاطمه(س) به پاس آن، سه مرتبه رضایت خود را از خدا و پیامبر(ص) بیان کرد و نیز گزارش شده که آن حضرت(س) پس از شهادت حمزه، تسبیحی از خاک مزار او ساخت و دیگران نیز از وی پیروی کردند.

مضمون‌های این تسبیح، از سه ذکر تشکیل شده که هر یک به صورت جداگانه، در قرآن و حدیث مورد تأیید و تبیین قرار گرفته‌اند.

۱. الله‌اکبر: تکبیر، توصیف خداوند به کبریایی و عظمت و منزه دانستن پروردگار از هرگونه نقصی است که باید در اعتقاد، گفتار و کردار بازتاب داشته باشد. امیرمؤمنان(ع)، تکبیر را برتر و ارزشمندتر از تحمید و تسبیح دانسته است.

۲. الحمدالله: حمد، ستایش کسی است که از روی اختیار، کاری زیبا و ستودنی انجام داده باشد و خداوند در قرآن، آن را مخصوص خود دانسته است. به فرموده امام صادق(ع) تمام شکر، گفتن الحمدالله بوده و خداوند برای به جاآوردن حق شکر، از آن استفاده کرده است.

۳. سبحان‌الله: سبحان‌الله منزه دانستن خداوند است از هرچه که شایسته ساحت قدسی او نباشد. امام صادق(ع) تسبیح را سبک‌ترین ذکر بر زبان، و بلیغ‌ترین ذکر دانسته است.

بازگشت تکبیر و تحمید به تسبیح، به معنای عام آن، موجب شده که تسبیح حضرت فاطمه(س) با وجود دربرداشتن سه ذکر تکبیر، تحمید و تسبیح، تنها به نام تسبیح خوانده شود.

در منابع شیعه و اهل سنّت، ترتیب‌های متفاوتی برای تسبیحات حضرت فاطمه(س) برشمرده‌اند؛ ولی معتبرترین نقل نزد شیعه، روایت امام صادق(ع) است که تسبیح آن حضرت(س) را با، ۳۴ بار تکبیر، ۳۳ بار تحمید و ۳۳ بار تسبیح گزارش نموده است.

در منابع روایی، تسبیح حضرت فاطمه(س) ذکر کثیر معرفی و روایت شده که خداوند با هیچ ستایشی برتر از آن، عبادت نشده و اگر ذکری برتر از تسبیح فاطمه(س) وجود داشت، پیامبر(ص) آن را به دخترش می‌آموخت. تسبیح فاطمه(س) بیانگر شناخت عمیق انسان به خداوند، جهان و خود انسان و برتر دانستن خداوند از هر وجود دیگر است. ازاین‌روست که حضرت فاطمه(س) این تسبیح را برتر از خادم و یا بنا بر روایتی برتر از همه دنیا می‌دانست.