به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کرسی علمی ترویجی “ارزش اخلاقی رضایت والدین برای شرکت کودک در پژوهش” با ارایه حجت الاسلام دکتر محمدرضا جباران و نقد حجج اسلام دکتر علیرضا آل بویه و دکتر علی محمدی جورکویه روز پنجشنبه مورخ ۲۱ بهمن‌ماه جاری برگزار شد.
در ابتدای این کرسی علمی حجت الاسلام دکتر محمدرضا جباران، عضو هیات علمی گروه اخلاق پژوهشگاه، در بیان معرفی بحث گفت: یکی از شرایط اخلاقی بودن آزمایش بر روی انسان، تحصیل رضایت آگاهانه از آزمودنی (شخصی که آزمایش بر روی او انجام می‌شود) است. در اصطلاح اخلاق پژوهش و اخلاق پزشکی رضایت آگاهانه از سه عنصر صلاحیت، اطلاعات و درک اطلاعات تشکیل می‌شود و کودک، حایز این عناصر نیست. در دستورالعمل‌هایی که برای شرکت کودکان در پژوهش تدوین شده، رضایت والدین یا یکی از آن‌ها یا سرپرست کودک، جایگزین رضایت کودک شده است. با توجه به این که در هر آزمایشی از این قبیل، احتمال خطرهای پیش‌بینی نشده وجود دارد، توجیه اخلاقی این جایگزینی با چالش مواجه شده و به عنوان مساله‌ای که علم اخلاق باید به حل آن بپردازد مطرح می‌شود.
این استاد حوزه و دانشگاه در بیان هدف از این تحقیق گفت: هدف از این تحقیق این است که بدانیم رضایت والدین یا سرپرست به جای کودک برای انجام آزمایش بر روی کودک در چه صورت اخلاقی و در چه صورتی غیر اخلاقی است. برای پاسخ به این سوال باید با اصطلاح رضایت آگاهانه و عناصر تشکیل دهنده آن و کودک و ارزش اخلاقی رضایت او آشنا شویم. نظر به جنبه فقهی این بحث، در بررسی این موضوعات ملاحظات فقهی را نیز در نظر خواهیم داشت.
عضو هیات علمی گروه اخلاق پژوهشگاه، با بیان اینکه رضایت آگاهانه از سه عنصر تشکیل می‌شود که نبود هریک از آن‌ها این ترکیب سه‌گانه را از بین می‌برد، افزود: این عناصر عبارتند از صلاحیت به معنی احراز شایستگی رضایت دادن، اطلاعات به معنی دسترسی به چند و چون و عواقب آزمایش و درک اطلاعات به معنی توانایی فهم و اطلاعاتی که پژوهنده در اختیار او می‌گذارد.
جباران تصریح داشت: منظور از اطلاعات این است که شخص شرکت کننده در پژوهش، بداند در چه برنامه‌ای شرکت می‌کند؟ نتیجه آن چیست و به نفع کیست؟ خطرات احتمالی این آزمایش چیست؟ توانایی متصدیان پژوهش برای پیشگیری از افزایش خطر چقدر است؟ شخص شرکت کننده چگونه، از چه راهی و به چه کسی می‌تواند از پژوهشگر و مجری پژوهش شکایت کند؟ اسرار و مسایل شخصی او چگونه از دسترس دیگران دور می‌ماند و جزییات دیگری که در نوشته‌ها و اسناد ملی و بین المللی در ضمن توصیه‌ها و کدهای اخلاقی آمده است.
