به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، آیت الله ابوالقاسم علیدوست عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه در گفت‌وگویی به سه دیدگاه و نگرش به واقعه عاشورا اشاره کرد و اظهار داشت: این نگاهها نوع برداشت ما از این واقعه را تعیین کرده است. نگاه اول، واقعه عاشورا را یک واقعه عاطفی و احساسی می‌داند؛ یک طرف بیشترین ظلم را می‌بیند و یک طرف بیشترین ظلم از او صادر می‌شود. از زمان آل بویه بیشتر این نگاه و رویکرد به واقعه عاشورا وجود دارد و این نگرش در دوران صفویه و قاجار ادامه می‌یابد و حتی الان هم بسیاری از نگاهها اینگونه است.
عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه افزود: نگاه دوم، نگاهی است که در صدسال اخیر شروع شده بویژه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی که واقعه کربلا را یک حادثه حماسی می‌بیند که یک طرف، انسان آزادیخواه قرار دارد و با ظلم مبارزه می‌کند و طرف دیگرهم ظالم قرار دارد. این نگاه که نگاه انقلابی است، در طی ۵۰ سال بعد از انقلاب روی جهت این واقعه تاکید داشتیم و حتی صداوسیما هم با همین رویکرد برنامه‌‌های خود را تولید و پخش می‌کند. جمله معروف امام خمینی که «خون بر شمشیر پیروز است» درواقع این نگاه را ترویج می‌کند. اگر اینگونه باشد، بزرگترین درس عاشورا، آزادگی، آزاد زیستن و آزادمرد بودن است؛ «ان لم یکن دین و کونوا احرارا…».
وی ادامه داد: نگاه سومی به واقعه کربلا وجود دارد که معتقدم مغفول مانده و باید بیشتر تبیین شود و آن نگاه اخلاقی به واقعه کربلاست؛ به این معناکه تکه‌‌های گرانمایه‌‌‌ای در واقعه کربلا داریم که همه اخلاقی است. مثلا برخورد امام حسین (ع) در روز دوم محرم با لشکریان حرّ. وقتی لشکر حر وارد کربلا می‌شوند، تشنه هستند درحالیکه لشکریان امام (ع) آب را برداشتند، اما آب را به لشکر حرّ می‌دهند. امام حسین (ع) در واقعه عاشورا اهتمام زیادی به حق الله و حق الناس دارند. اگر اینگونه تحلیل کنیم طبعا درس‌‌های اخلاقی خاصی هم خواهیم گرفت.
عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه بیان داشت: بزرگترین درس عاشورا، درس «ریزش و رویش» است. انسان‌‌ها فرو می‌ریزند و سقوط می‌کنند و چطور انسان‌‌ها می‌رویند و رشد می‌کنند.
علیدوست نگاه حماسی صرف به زندگی امام حسین (ع) را ناکافی دانست و گفت: این نگاه، نگاه جامع نیست اما کسی که درصدد درس گرفتن از عاشوراست، درس می‌گیرد. گاندی وقتی از او سوال می‌کنند آیا حرکت تو الگویی داشته است؟ پاسخ می‌دهد که «حسین بن علی الگوی من بوده است». او به عنوان یک انسان آزاد به امام حسین (ع) نگاه می‌کند که زیربار ظلم و ستم نمی‌رود. اما این نگاه صرف هم کافی نیست، مسلمان کامل باید درس جامع از زندگی امام حسین (ع) بگیرد.
وی درباره جایگاه «حق الناس» در واقعه عاشورا بیان داشت: شخصی به نام موسی بن عمیر انصاری از پدرش نقل می‌کند که امام (ع) صبح عاشورا به من گفتند که با صدای بلند در بین لشکریان فریاد بزن که اگر کسی حقی بر گردن اوست برود و آن را ادا کند. یک نفر بلند می‌شود و می‌گوید: یابن رسول الله من بدهی دارم اما همسرم قول داده که آن را بپردازد. امام (ع) شک می‌کنند و خطاب به آن فرد فرمودند: آیا مطمئنی که آن فرد دین تو را ادا می‌کند؟ اگر مطمئن نیستی برو. ما کسانی را می‌خواهیم که نفیس و پاکیزه باشند.
عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه تاکید کرد: اگر طلاب و دانشجویان و اساتید حوزه و دانشگاه حادثه عاشورا را از این جهت تحلیل کنند، پایان نامه‌‌هایی می‌تواند نوشته شود که بسیار در جامعه امروز ما که متاسفانه دچار بداخلاقی شده، کاربرد داشته باشد. بسیاری از عزاداران ما افراد ارزشمندی هستند ولی اخلاق را مراعات نمی‌کنند. بنظر می‌رسد که اگر عاشورا از این جهت (توجه به حق الناس) تحلیل شود، بسیاری از مشکلات کشور حل می‌شود.
استاد علیدوست سیره ائمه (ع) را جامع، جهانی و جاودانه دانست و در پایان گفت: در بیان فضیلت‌‌های اخلاقی ائمه (ع) نباید دست روی یک جهت خاص بگذاریم. نهضت امام حسین (ع) یک نهضت شریعت مدار است که مراعات همه ارزش‌‌های اخلاقی را می‌کند بنابراین هرچه لازم است دیده می‌شود و نباید روی نقطه خاصی متمرکز شویم.
