به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به نقل از خبرگزاری حوزه، از جمله مهمترین مطالبات سکاندار حکیم و بیدار انقلاب اسلامی از نخبگان، مسئولیتپذیری آنان در قبال جامعه اسلامی است کما اینکه این مسأله بارها در بیانات و رهنمودهای معظمله در دیدارهای متعددی که با جوانان نخبه و همچنین مسئولان متولی امور نخبگان داشتهاند، مطرح شده و اهمیت و حساسیت این موضوع میطلبد که از هر گاهی به بهانهای این مطالبه مورد تأکید مجدد قرار گیرد.
تعریف نخبگی و رسالت نخبه
حجت الاسلام و المسلمین محمد ملکزاده، عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه در این رابطه ابراز داشت: بر اساس تعریف ارائه شده در آیین نامه احراز نخبگی، فرد نخبه به کسی گفته میشود که اثرگذاری او در امر تولید و توسعه علم و هنر و فناوری و فرهنگسازی و مدیریت کشور محسوس باشد و هوش، خلاقیت، کارآفرینی و نبوغ فکریاش زمینه ساز خلاقیت و نوآوری در مسیر شتاب بخشیدن به رشد و توسعه علمی و اعتلای جامعه انسانی شود.
وی افزود: البته مسلم است که چنین توانمندی و قابلیتی میبایست خودش را در مرحله عمل نشان دهد به این معنا که فرد مدعی نخبگی باید در هر حوزهای اعم از سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حوزههای دیگر بتواند وضعیت حال و آینده پدیدهها را در سطوح مختلف داخلی و بینالمللی تحلیل و بررسی و تبیین کند. بر این اساس، او باید بتواند حوادث و پدیدهها را مدیریت و در راستای ارتقای زندگی اجتماعی راهکارهای هوشمندانه ارائه کند و طبعاً چنین عملکردی منوط به برخورداری نخبگان از شاخصهای مثبت اخلاقی، هوشمندی و دلبستگی به مردم و میهن خویش است.
وی همچنین اضافه کرد: از سوی دیگر، مردم در جامعه اسلامی نیز موظف به الگو قراردادن نخبگانی با این ویژگیهای اخلاقی هستند؛ همچنان که آقا امیرالمؤمنین (ع) میفرمایند: “النّاسُ أتباعُ مَنِ اتَّبَعوهُ مِن أئِمَّةِ الحَقِّ وأئِمَّةِ الباطِلِ…، فَمَنِ ائتَمَّ بال صادقین حُشِرَ مَعَهُم، ومَنِ ائتَمَّ بال منافقین حُشِرَ مَعَهُم؛ مردم در قیامت دنباله روی آن پیشوای حق یا پیشوای باطلی هستند که در دنیا پیرو او بودهاند؛ هر کس راستْدینان را به پیشوایی بگیرد، با آنان محشور، و هر کس منافقان را به پیشوایی برگزیند، با آنان محشور میگردد”
چالشهای نخبگانی و لزوم تعهد توأم با تخصص
حجت الاسلام و المسلمین ملک زاده همچنین بیان داشت: از مهمترین عوامل توفیق و پایداری یک نظام حکمرانی، حضور پویا، بهموقع و متعهدانه نخبگان متخصص در عرصههای گوناگون، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی است، ضمن آن که به هر حال از سوی دیگر، نظام سیاسی نیز باید در جهت جذب نخبگان و بکارگیری آنان در مسیر تصمیم سازی نظام اقدام مدبرانه صورت دهد تا زمینه مشارکت اجتماعی آنان فراهم شود.
وی افزود: با این حال گاه برخی چالشها مانند عدم تعریف جایگاه و حد و مرزهای اجتماعی نخبگان، سکوت یا اعلام نظرهای غیراصولی از سوی آنان موجب انحراف از وظایف اساسی نخبگانی را فراهم میآورد و گاه امنیت ملی را که حفظ آن از اولویتهای حکمرانی اسلامی است به خطر میاندازد. در طول چهار دهه گذشته پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بهدلیل عدم ایفای نقش مؤثر و مناسب از سوی برخی نخبگان سیاسی و اجتماعی، جامعه ایران شاهد فتنهها و آشوبها، تفرقهها و اختلافات و سایر تهدیدها و بحرانها علیه امنیت ملی بوده که برخی از مهم ترین خسارات آن ها را هم به عینه مشاهده کرده ایم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: اتخاذ مواضع غیراصولی یا سکوت در برابر این بحرانها و تهدیدها هر دو از مصادیق چالشهای نخبگانی محسوب می شود؛ مساله ای که در تاریخ اسلام همواره جریان داشته و بستر تهدید گوناگون علیه جامعه اسلامی را فراهم آوردهاست. در بررسی ریشهها و عوامل اصلی این پدیده عمدتاً موضوعات دنیا طلبانه به چشم میخورد، کما این که دلیل عمده انحراف خواص و نخبگان در واقعه تاریخی کربلا نیز دنیاگرایی و دلبستگی شان به قدرت و ثروت بوده است و این که حاضر نشدند در دفاع از حق و حقیقت، هزینه بدهند.
