پیش نیازهای نظری و روش شناختی پژوهش

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نشست علمی «پیش نیازهای نظری و روش شناختی پژوهش در حوزه زنان» دوشنبه ۲۴ آذرماه ۱۴۰۴ با ارائه حجت‌الاسلام و المسلمین سعید داودی، عضو هیأت علمی گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه در جامعه الزهرا (سلام‌الله علیها) برگزار شد. در این نشست همچنین کتاب ایشان با عنوان «حقوق خانواده در قرآن» معرفی شد.

در این نشست، که تعدادی از خواهران به صورت حضوری و جمعی به صورت مجازی شرکت داشتند، حجت‌الاسلام و المسلمین داودی پس از بیان مقدمه‌ای درباره ضرورت پژوهش در حوزه مسائل زن و خانواده، به معرفی کتاب خود پرداخت.

کتاب «حقوق خانواده در قرآن» به عنوان یک اثر مرجع در بیش از ۵۰۰ صفحه توسط پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده و رویکرد آن گفتمان‌محور است. ساختار پنج‌فصلی این اثر مسیر پژوهشی نظام‌مند زیر را ارائه می‌دهد:

  1. چارچوب‌سازی مفهومی (مفاهیم و کلیات)

  2. تحلیل تحول تاریخی (گذار از گفتمان جاهلی به متعالی)

  3. استخراج اصول راهبردی (۱۱ اصل بنیادین)

  4. تبیین جایگاه هستی‌شناختی (مقام خانواده در نظام خلقت)

  5. روش‌شناسی پاسخ به شبهات (رویکرد نقادانه)

در بخش اصلی نشست، حجت‌الاسلام و المسلمین یازده اصل کلیدی پژوهش در حوزه زنان و خانواده را به عنوان چارچوب نظری اجتناب‌ناپذیر برای محققان تشریح کرد. این اصول شامل موارد زیر است:

اصول هستی‌شناختی:

  • اصل مبنای الهی حقوق (خاستگاه وحیانی)

  • آمیختگی حقوق با عقاید و اخلاق (نگاه یکپارچه)

  • توجه به تفاوت‌های طبیعی زن و مرد (تبیین علمی-وحیانی)

اصول جامعه‌شناختی-حقوقی:

  • تشریع قوانین با نگاه به نوع انسان‌ها (جهت‌گیری کلان)

  • تقدم مصلحت جامعه بر مصلحت فرد (نگرش نظام‌محور)

  • نقش اختیارات حاکم اسلامی (انعطاف در اجرا)

اصول معرفت‌شناختی و روشی:

  • فلسفه احکام و جایگاه تعبد (ترکیب عقلانیت و تعبد)

  • کلان‌نگری و نظام‌وارگی (پرهیز از جزئی‌نگری)

  • اصل عدالت (معیار سنجش همه احکام)

  • نیاز متقابل و اصل تسخیر (مبنای جامعه‌پذیری)

  • تلازم حق و تکلیف (نگاه متوازن)

نشست با ایجاد فضای پرسش و پاسخ تعاملی به پایان رسید. کتاب «حقوق خانواده در قرآن» علاوه بر اینکه منبعی برای مطالعه است، الگویی نظام‌مند برای پژوهش‌های آینده در حوزه زنان و خانواده ارائه می‌دهد.

این اثر اهمیت بازخوانی منابع دینی با روش‌شناسی دقیق و نظام‌مند را برای پاسخگویی به مسائل معاصر نشان می‌دهد و نقش مؤثر پژوهش‌های علمی در حوزه خانواده و زنان را برجسته می‌کند.