به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نشست «مهارت‌های گفتوگو با دیگران» با نگاهی به کتاب «مناظرات امام رضا علیه‌السلام» از سلسله نشست‌های باب‌الکتاب، به منظور بررسی مناظرات علمی و کلامی حضرت و نقش ایشان در تثبیت مذهب شیعه و راهکار‌های تعامل با شبهات اعتقادی، شامگاه دوشنبه ۱۹ آبان ۱۴۰۴ با حضور حجت‌الاسلام محمدصفر جبرئیلی؛ عضو هیأت علمی گروه کلام اسلامی و الهیات جدید پژوهشگاه در فروشگاه کتاب انتشارات به‌نشر باب‌الجواد علیه‌السلام حرم مطهر رضوی برگزار شد.
این مراسم با اجرای نجم الدین شریعتی میزبان حضور عبدالحمید طالبی رئیس سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی،حجت‌الاسلام محسن بذرگری هاشمی مشاور تولیت آستان قدس رضوی در امور حوزه و روحانی، مسعود فرزانه مدیر عامل انتشارات به‌نشر و جمعی از طلاب و علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد جبرئیلی با اشاره به اهمیت کتاب «مناظرات امام رضا (ع)» اظهار داشت: این اثر به‌واسطه تالیف این مرجع تقلید و توجه به آموزه‌های امام رضا (ع) دارای ویژگی‌های برجسته‌ای است و نقش مهمی در ترویج مطالعه و پژوهش در میان طلاب و پژوهشگران حوزه دارد.
وی افزود: این کتاب مجموعه‌ای از شش جلسه سخنرانی تابستانی حضرت آیت‌الله سبحانی برای طلاب و روحانیون مشهد در جوار حرم مطهر حضرت رضا (ع) است و بر اهمیت سبک نگارش و ادبیات روزآمد آن تأکید کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین جبرئیلی با اشاره به سابقه علمی و تدریسی معظم‌له، تصریح کرد: نخستین گام این استاد در تدوین و ارائه آثار مستند با ادبیات روز، زمینه‌ای برای تثبیت آموزه‌های کلامی و فقهی اهل بیت (ع) فراهم کرده است.
وی به نقش کتاب در پاسخ به شبهات و ارائه نکات کاربردی برای سبک زندگی اسلامی و تعاملات اجتماعی اشاره کرد و ادامه داد: مطالب کتاب علاوه بر جنبه علمی، برای طلاب و پژوهشگران راهنمای عملی محسوب می‌شود.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه با اشاره به جایگاه حضرت امام رضا (ع) در میان یازده امام معصوم، گفت: کتاب به بررسی مناظرات امام رضا (ع) با پیروان مذاهب و اقلیت‌های مذهبی می‌پردازد و نقش این مناظرات در تثبیت مذهب تشیع را برجسته می‌کند.
فعالیت‌های علمی و سفرهای حضرت آیت‌الله سبحانی
حجت‌الاسلام والمسلمین جبرئیلی با اشاره به سفرهای متعدد حضرت آیت‌الله سبحانی، گفت: این مرجع تقلید از قبل از انقلاب تا سال‌های اخیر، به کشورهای مختلف از جمله آمریکا، اروپا، عربستان و عمان سفر کرده و در این سفرها علاوه بر زیارت، با علمای دیگر مذاهب مذاکره و گفتوگو داشته است. این سفرها به تثبیت مکتب اهل بیت (ع) و پاسخگویی به شبهات دینی و فکری کمک شایانی کرده است.
وی خاطرنشان کرد: کتاب «مناظرات امام رضا (ع)» شامل پاسخ‌های مستند به شبهات مختلف است و نقش مؤثر ایشان در ادامه مسیر تثبیت مذهب تشیع در جامعه امروز، ادامه‌دهنده راه امامان معصوم (ع) است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه تأکید کرد: یکی از ویژگی‌های برجسته این مرجع تقلید، آشنایی و تحلیل دقیق مذاهب و جریان‌های فکری مختلف است و این رویکرد در کتاب «مناظرات امام رضا (ع)» به‌وضوح دیده می‌شود؛ معظم‌له با تألیف کتاب‌های جامع و تخصصی در زمینه کلام و مذاهب، مسیر مطالعاتی جدیدی برای طلاب و پژوهشگران ایجاد کرده است.
وی با تجلیل از فعالیت‌های علمی و فرهنگی حضرت آیت‌الله سبحانی و نقش ایشان در تربیت طلاب و پژوهشگران، گفت: این اثر علمی علاوه بر ارزش پژوهشی، می‌تواند راهنمای عملی و آموزشی برای طلاب و علاقه‌مندان به پژوهش‌های کلامی و فقهی باشد.
معرفی و بررسی شخصیت علمی شیخ صدوق
نماینده دفتر حضرت آیت‌الله سبحانی با اشاره به جایگاه علمی و اخلاقی شیخ صدوق اظهار داشت: شیخ صدوق بدون تعصب مذهبی فعالیت می‌کرد و نگاه او جامع و جهانی بود. آثار ماندگار او همچون «خصال»، «امالی» و «توحید» تا امروز منبع ارزشمندی برای شیعیان است.
وی افزود: شیخ صدوق در دوران حکومت آل‌بویه فعالیت می‌کرد که یکی از بهترین دوران‌های شیعیان بود. نسل اول و دوم آل‌بویه زمینه پیشرفت علمی و فرهنگی شیعیان را فراهم کردند. او با سفرهای متعدد و جمع‌آوری منابع علمی، مرکز علمی ری را به نقطه تجمع علمی تبدیل کرد و تعاملات گسترده‌ای با زیدیه، اسماعیلیه و غیرمسلمانان برقرار ساخت.
حجت‌الاسلام والمسلمین جبرئیلی ادامه داد: کتاب «توحید» شیخ صدوق پایه‌های اعتقادی شیعیان را مستحکم کرد. بدون این اثر، ممکن بود تفکر شیعیان به مسیر انسان‌محوری و جسمانیت منحرف شود. کتاب «امالی» نیز شامل مجموعه‌ای از احادیث و نقل قول‌هاست که زمینه‌ساز آموزش و نشر علوم دینی شد.
حجت‌الاسلام جبرئیلی افزود: حضرت رضا (ع) همواره مراقب ارتباط معنوی علما و پژوهشگران هستند و این ارتباط موجب تثبیت اعتقادات و افزایش انگیزه علمی و اخلاقی است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه در ادامه به ضرورت تقویت پایه‌های اعتقادی پرداخت و گفت: اگر پایه‌های اعتقادی افراد مستحکم باشد، در برابر شبهات آسیب‌پذیر نخواهند بود. شناخت صحیح از اهل بیت باعث می‌شود حتی اگر شبهه‌ای مطرح شود، اثر مخرب آن در ذهن مخاطب باقی نماند.
وی اظهار داشت: کتاب‌های کلامی و اعتقادی، به ویژه کتاب‌های مناظره، ابزار ارزشمندی برای تقویت پایه‌های فکری و اعتقادی مخاطبان، به ویژه جوانان، هستند و ذهن و فکر افراد را در برابر شبهات مقاوم می‌کنند.
آداب گفتگو و مناظره علمی
حجت‌الاسلام والمسلمین جبرئیلی در ادامه به آداب گفتگو و مناظره اشاره کرد و گفت: شنیدن کامل حرف طرف مقابل یعنی باید اجازه داد طرف مقابل دیدگاه خود را کامل مطرح کند و پیش از شنیدن کامل پاسخ داده نشود؛ جدال احسن به معنای مناظره باید با رعایت اخلاق و با نیت خیرخواهانه انجام شود، نه با هدف شکست طرف مقابل.
نماینده دفتر حضرت آیت‌الله سبحانی اضافه کرد: صراحت و احترام یعنی موضع خود را بدون ناسزاگویی و نزاع غیرسازنده صریح بیان کنید. همچنین صبر و حوصله در محیط‌های خانوادگی و دوستانه به ویژه در گفتگو با جوانان، باید صبور بود و اجازه داد دیدگاه خود را بیان کنند.
وی افزود: تثبیت پایه‌های فکری قبل از پاسخ به شبهات صورت گیرد ابتدا باید مبانی فکری و اعتقادی مخاطب تقویت شود و سپس شبهات پاسخ داده شود.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه در توضیح مثال‌هایی از مناظرات علمی گفت: شنیدن و پذیرش دیدگاه دیگران، لازمه گفتگو و پیشگیری از نزاع و سوءتفاهم است. جوانان باید فرصت بیان نظر خود را داشته باشند و پاسخ باید با منطق و ادب ارائه شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین جبرئیلی با یادآوری مجالس مرحوم حجت الاسلام والمسلمین کافی و حضرت آیت‌الله سبحانی، گفت: اعتماد به نفس اعتقادی و تثبیت پایه‌های فکری مردم، از اهداف مهم مجالس علمی و روضه‌های معنوی است. این مجالس باید به گونه‌ای برگزار شوند که اعتقادات دینی مردم مستحکم شود و قرآن و آموزه‌های اهل بیت در ذهن و قلب مخاطبان نقش ببندد.
وی افزود: امروز یکی از ضعف‌های مهم، غلبه احساسات بر تفکر است. مجالس علمی باید به گونه‌ای طراحی شوند که عقل و احساس در کنار هم رشد کنند و پایه‌های اعتقادی و فکری تثبیت شود.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه تأکید کرد: شناخت شخصیت‌های بزرگ دینی مانند شیخ صدوق، رعایت آداب گفتگو و مناظره علمی و تقویت پایه‌های اعتقادی مخاطبان، از الزامات ارتقای سطح گفتوگو و تفکر دینی است؛ اگر این اصول رعایت شود، مناظرات و مباحثات چه در سطح فردی و چه در سطح عمومی، اثرگذار و آموزنده خواهند بود.
نخستین نشست «باب‌الکتاب» همراه با رونمایی از پوستر و کتاب «مناظرات امام رضا (ع)» تألیف حضرت آیت‌الله سبحانی با استقبال چشمگیر پژوهشگران، طلاب و علاقه‌مندان به مطالعه آثار دینی برگزار شد.
