به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به نقل از خانه کتاب و ادبیات ایران، نشست معرفی و بررسی کتاب «درآمدی بر اندیشه فرهنگی آیت‌الله خامنه‌ای» از سلسله نشست‌های دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران با همکاری گروه فرهنگ پژوهی پژوهشگاه و حضور مهدی جمشیدی (مولف کتاب) و مالک شجاعی‌جشوقانی و مهران کریمی به‌عنوان منتقد روز دوشنبه مورخ ۱۱ بهمن‌ماه جاری برگزار شد.
آیت‌الله خامنه‌ای؛ یک متفکر مفهوم‌پرداز
مهدی جمشیدی، در ابتدای این نشست، اظهار کرد: زمانی که در یک متن تاریخی پیش می‌رویم، می‌بینیم موقعیت‌های عینی نوبه‌نوشونده، چگونه موجب شکفتگی یک ذهن می‌شود. درباره رهبرمعظم انقلاب نیز می‌بینیم که در موقعیت‌های تاریخی ایشان، چقدر مناسب با تاریخ‌شان می‌اندیشد. ایشان هرچقدر با مساله‌های عینی نوبه‌نوشونده به‌ویژه مسائل سیاسی و حاکمیتی بیشتر در تماس قرار می‌گیرد آن شکفتگی و انبساط ذهنی بسیار بیشتر می‌شود. بین متفکران معاصر، آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله العالی) را یک متفکر مفهوم‌پرداز قلمداد می‌کنم. ایشان در آن موقعیت‌های تاریخی به‌جای توضیحات مفصل، مفهوم‌پردازی می‌کند و به تاریخی که درآن محاصره است، واکنش مفهومی دارد.
نگاهی تحلیلی به نیم‌قرن تجربه زیسته فکری رهبرمعظم انقلاب
نویسنده کتاب «درآمدی بر اندیشه فرهنگی آیت‌الله خامنه‌ای»، با اشاره به ایده رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) درباره بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی گفت: در فصل چهارم کتاب و مبحث خطاهای فرهنگی درون‌ساخته که من تعبیر اختلال را به‌کار بردم، رهبری به دو نوع اختلال اشاره داشتند. در سطح سیاسی و حاکمیتی رهبری تعبیر ولنگاری فرهنگی را به‌کار می‌برد و در سطح اجتماعی بر امکان تهی شدن جامعه از هسته فرهنگی خودش، تأکید دارند.
عضو هئیت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: با نگاه تبارشناسانه، دغدغه رهبری در این موضوع، دغدغه‌ای دیرینه و ریشه‌دار است و به نقطه‌ای می‌رسد که ایشان، احساس می‌کنند، روند حرکت تکامل فرهنگی انقلاب، شتاب خوبی ندارد و در برخی جاها دچار تأخیر و عقب‌افتادگی است. در اینجا نقطه عطفی می‌گذارند و این بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی را مطالبه می‌کنند؛ یک کلان‌مساله‌ای پشت این ایده بازسازی انقلابی، قرار دارد.
در ادامه این آیین دکتر مالک شجاعی جشوقانی تصریح کرد: من می‌خواهم با خود نظریه مواجه شوم و هیچ پژوهشی را حائل بین خودم و صاحب نظریه، قرار نمی‌دهم و می‌خواهم روایت خودم وجود داشته باشد و سعی می‌کنم با نظریه‌پرداز گفت‌وگو کنم و فهم خودم را بی‌پروا بیان می‌کنم و با حفظ دقت، نظم و امانت‌داری به خودم جرأت و اجازه فهمیدن می‌دهم.
این نویسنده و منتقد همچنین مطرح کرد: هر فردی از هر منظر فکری، چه جریان وفادار به انقلاب و چه جریان‌های منتقد یا مخالف انقلاب، اگر از منظر یک کتاب به این اثر نگاه کنند، تلاش نویسنده اقدامی ستودنی است. مهمترین وجه تمایز این اثر از دیگر آثار در زمینه دیدگاه‌های مقام معظم رهبری، نگاه تحلیلی است. در بین آثار، کمتر کتابی داریم که با نگاهی تحلیلی نیم‌قرن تجربه زیسته فکری رهبرمعظم انقلاب(مدظله العالی) را روایت کرده باشد.
عضو هئیت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: این کتاب محصول طرحی در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است و الگوی خوبی در فضای فکری و فرهنگی ما محسوب می‌شود که آثار تابع یک برنامه پژوهشی هستند. در سیره پژوهشی، نویسنده به پیشینه پژوهش‌های دیگر توجهی نکرده است. در هر زمینه پژوهشی نیاز است به این که پیشینه بحث بررسی شود و با نگاه انتقادی به دیگر آثار بیان شود که کتاب کدام خلا را برطرف می‌کند.
شجاعی‌جشوقانی با بیان این‌که در پایان کتاب جای یک چشم‌انداز و افق آینده خالی است، اظهار کرد: در این کتاب دیالکتیک اندیشه و امر انضمامی غایب است و فقط با اندیشه‌ها و مفهوم‌پردازی‌ها مواجه هستیم. مساله دیگر زیاد بودن نقل‌قول‌ها در کتاب است. حجم نقل‌قول‌ها بر تحلیل‌ها غلبه دارد و نمی‌توان متوجه شد مرز نقل‌قول و تحلیل کجاست؟
وی گفت: در این کتاب نسبت منظومه فکری و اندیشه رهبرمعظم انقلاب با نسبت جریان‌های فکری جامعه ما مشخص نشده است. بهتر بود نویسنده، مباحث این کتاب را تقسیم‌بندی و در هر مرحله یک موضوع را بررسی می‌کرد. اگر مباحث خردتر می‌شد، نویسنده قدرت تحلیل بیشتری پیدا می‌کرد. مخاطب وقتی این کتاب را می‌خواند با یک تصویر گویا و جمع‌بندی‌شده از اندیشه فرهنگی آیت‌الله خامنه‌ای (مد ظله العالی) مواجه نیست.
این نویسنده و منتقد تصریح کرد: ما در سیاستگذاری پژوهشی به سمتی رفته‌ایم که خلاقیت‌ها اسیر فرمالیست، شود. اثر تخریبی این فرمالیست‌پژوهی بسیار بیشتر از تحریم‌ها است. این یک تحریم خودساخته و عمیق در زیست ما است که باید نسبت به آن تجدیدنظر شود.
اصالت فرهنگی در اندیشه‌های مقام معظم رهبری
مهران کریمی منتقد و پژوهشگر نیز در راستای مباحث این نشست گفت: کتابی تولید شده که در فضای فرهنگی قابلیت آن را دارد که محل گفت‌وگو قرار بگیرد. همین که یک محصول فرهنگی تولید شده و مخاطبان بالقوه خودش را درگیر می‌کند و به تأمل وامی‌دارد، نکته مثبتی است.
وی افزود: جامعه ما امروزه در مقایسه با گذشته در توجه به وجوه فکری و نظری شخصیت آیت‌الله خامنه‌ای رشد داشته است. در گذشته این نگاه وجود نداشت که با یک متفکر صاحب نظریه روبه‌رو هستیم و می‌توان گفت به نوعی شخصیت حقیقی رهبری، تحت‌الشعاع شخصیت حقوقی ایشان قرار گرفته است.
او با بیان این‌که رهبر معظم انقلاب (مد ظله العالی) بالقوه خودشان را فردی فرهنگی می‌دانند، اظهار کرد: در حوزه فرهنگی این ضعف را داریم که برخلاف سنت فرهنگی غرب که صدها کانت‌شناس دارند، ما ۱۰ متفکر جدی مطهری‌شناس نداریم و این مساله را در مورد شناخت اندیشه رهبری نیز داریم.
مهران کریمی در پایان گفت: کتاب صورت‌بندی خوبی از اندیشه‌های فرهنگی رهبر معظم انقلاب (مد ظله العالی) ارائه کرده و سیر تطور خوبی دارد. کتاب مساله‌ای را مورد شناسایی و تاکید قرار داده که می‌توانیم آن را اصالت فرهنگی در اندیشه‌های مقام معظم رهبری، نامگذاری کنیم. ایشان به‌طورکلی اصالت را به امر فرهنگی می‌دهند. زمانی که می‌خواهیم از حیث روش‌شناختی اندیشه رهبری را مورد نظریه‌پردازی قرار دهیم، باید به این مسآله توجه شود که ایشان متفکری در مقام حکمرانی هستند. رهبر انقلاب به دلیل این که در مقام راهبری افکار عمومی هستند، وجه اندیشه‌ورزی ایشان در بیانات‌شان بروز دارد.
